Nisan Ayı Ödemeler Dengesi Gelişmeleri : Cari Açıkta Artış

Ödemeler Dengesi Gelişmeleri – Nisan 2022

TCMB, ödemeler dengesi gelişmelerine dair Nisan ayı hesaplarını açıkladı. Rakamlar şu şekilde gerçekleşti:

Cari İşlemler Hesabı

• Cari işlemler açığı, bir önceki yılın aynı ayına göre 1.222 milyon ABD doları artarak 2.737 milyon ABD doları olarak gerçekleşmiştir. Bunun sonucunda on iki aylık cari işlemler açığı 25.710 milyon ABD doları olmuştur.

• Bu gelişmede, ödemeler dengesi tanımlı dış ticaret açığının 2.692 milyon ABD doları artarak 4.433 milyon ABD dolarına yükselmesi etkili olmuştur.

• Altın ve enerji hariç cari işlemler hesabı, bir önceki yılın aynı ayında 1.132 milyon ABD doları fazla vermişken, bu ay 4.022 milyon ABD doları fazla vermiştir.

• Hizmetler dengesi kaynaklı net girişler bir önceki yılın aynı ayına göre 1.482 milyon ABD doları artarak 2.699 milyon ABD dolarına yükselmiştir.

• Hizmetler dengesi altında seyahat kaleminden kaynaklanan net gelirler bir önceki yılın aynı ayına göre 933 milyon ABD doları artarak 1.599 milyon ABD doları olarak gerçekleşmiştir.

• Birincil gelir dengesinden kaynaklanan net çıkışlar, bir önceki yılın aynı ayına göre 328 milyon ABD doları azalarak 970 milyon ABD doları olarak gerçekleşmiştir.

• Bir önceki yılın aynı ayında 307 milyon ABD doları net giriş kaydeden ikincil gelir dengesi kalemi bu ayda 33 milyon ABD doları net çıkış kaydetmiştir.

Finans Hesabı

• Doğrudan yatırımlardan kaynaklanan net girişler 323 milyon ABD doları olarak gerçekleşmiştir.

• Portföy yatırımları 606 milyon ABD doları tutarında net çıkış kaydetmiştir. Alt kalemler itibarıyla incelendiğinde, yurt dışı yerleşiklerin hisse senedi piyasasında 139 milyon ABD doları net alış, devlet iç borçlanma senetleri piyasasında ise 136 milyon ABD doları net satış yaptığı görülmektedir.

• Yurt dışındaki tahvil ihraçlarıyla ilgili olarak bankalar ve diğer sektörler sırasıyla 606 milyon ABD doları ve 26 milyon ABD doları net geri ödeme yapmışken, Genel Hükümet ise 305 milyon ABD doları tutarında yeni tahvil ihracı gerçekleştirmiştir.

• Diğer yatırımlar altında, yurt içi bankaların yurt dışı muhabirlerindeki efektif ve mevduat varlıkları 1.458 milyon ABD doları net azalış kaydetmiştir.

• Yurt dışı bankaların yurt içindeki mevduatları, yabancı para cinsinden 958 milyon ABD doları ve Türk Lirası cinsinden 167 milyon ABD doları net artış olmak üzere toplam 1.125 milyon ABD doları net artış kaydetmiştir.

• Yurt dışından sağlanan kredilerle ilgili olarak; bankalar, Genel Hükümet ve diğer sektörler sırasıyla 280 milyon ABD doları, 34 milyon ABD doları ve 248 milyon ABD doları net kullanım gerçekleştirmiştir.

• Resmi rezervlerde bu ay 3.217 milyon ABD doları net artış gözlenmiştir.

Büyüyen Cari Açık, Kırılgan Finansman Yapısı

17.05.2022 – Cari İşlemler Dengesi Martta 5,55 milyar USD açık verirken 12 aylık birikimli cari açık 24,22 milyar USD’ye yükseldi: Ödemeler dengesi istatistiklerine göre Mart ayı cari işlemler açığı, önceki yılın aynı dönemine göre 2.229 milyon ABD doları artarak 5.554 milyon ABD doları olarak gerçekleşmiştir. Bunun sonucunda on iki aylık cari işlemler açığı 24.223 milyon ABD doları olmuştur (önceki 21.845).

Cari açık ilk çeyrekte açık 18,1 milyar $ oldu. Cari denge, Mart ayında 5,55 milyar $ açık verdi. Dış dengede özellikle enerji ithalatındaki artış kaynaklı yüksek açık görülürken, hizmet gelirleri cari dengeye pozitif yönde katkı sağlamaya devam etti. Mart’ta 12 aylık kümülatif cari açık 24,2 milyar $’a yükseldi. Enerji ve altın hariç cari fazla rakamı ise 32,0 milyar $’dan 34,8 milyar $’a yükseldi.

Enerji fiyatları baskısı devam ediyor, Oyak Yatırım

12 aylık cari açık 24,2 milyar dolar… Mart ayında 5,5 milyar dolar açık veren cari denge hem 4,3 milyar dolarlık beklentimizin hem de 5,3 milyar dolarlık piyasa beklentisinin üzerinde kaldı. 12 aylık cari açık 22,0 milyar dolardan 24,2 milyar dolara yükselirken, enerji ve altın hariç cari fazla 32,0 milyar dolardan 34.8 milyar dolara yükseldi. Cari dengedeki bozulmada enerji fiyatlarındaki artışla birlikte %34,2 artarak 29,1 milyar dolarına ulaşan ithalat etkili olurken, ihracat yıllık %21,7 artışla 22,8 milyar dolara ulaştı; turizm gelirleri %95,4 artışla 1,45 milyar dolara yükseldi. Son 12 ayda turizm gelirleri, Şubat ayındaki 20.5 milyar dolar seviyesinden Mart’ta 21.2 milyar dolara yükseldi. Rusya-Ukrayna savaşının olumsuz etkisine rağmen, turizm gelirleri bir önceki yılın 20,8 milyar dolarlık düzeyine kıyasla yıllık %60 oranında artışla 33,5 milyar dolar döviz geliri sağlayabilir. Bu düzeyde bir turizm geliri ve yılın geri kalanında Brent petrol fiyatının varil başına 100 dolar civarında olacağı varsayımıyla, cari açığın bu yıl sonunda 37,5 milyar dolar civarında gerçekleşmesini bekliyoruz.

Kırılgan finansman yapısı… Mart ayında sermaye dengesi, geçen yılın aynı ayındaki 4,7 milyar dolar çıkışın oldukça altında 529 milyon dolar açık verdi. Böylece 12 aylık sermaye girişi 32,7 milyar dolardan 36,9 milyar dolara yükselmesine neden olurken, kısa vadeli kredilere, yabancıların yurtiçinde tuttuğu mevduatlara ve rezervlere dayalı kırılgan finansman yapısı devam etti. Aylık bazda cari açık finansmanına en büyük katkı 4,5 milyar dolarlık rezerv kullanımından gelirken, kısa vadeli krediler ve mevduatlar sırayla 1,7 milyar dolar ve 1,8 milyar dolar olarak gerçekleşti. Ayrıca 1,6 milyar dolarlık giriş net hata ve noksan olarak kaydedildi. 12 aylık toplam bazda ana finansman kaynağı yine kısa vadeli krediler ve mevduat oldu. Kısa vadeli krediler 19,6 milyar dolar olurken, yabancıların net mevduatı 10,7 milyar dolar oldu. Bir önceki yıla göre daha düşük sermaye çıkışı sayesinde, bir ay önce 15,7 milyar olan rezerv birikimi son 12 ayda 17,3 milyar dolara ulaştı.

TR Ödemeler Dengesi, Mart 2022 – 12-ay açık rakamı -24 milyar dolar seviyesine yükseldi, Deniz Yatırım

TCMB tarafından açıklanan Mart ödemeler dengesi verisinde cari işlemler hesabı – 5.7 milyar dolar olan piyasa beklentisinin hafif gerisinde kalarak -5.5milyar dolar düzeyinde açıklandı. Böylece 12 ay kümülatif veri -21.9 milyar dolar seviyesinden – 24.2 milyar dolar düzeyine genişlemiş oldu. Veri döneminde ihracat aylık bazda %14, ithalat ise %11 yükseldi. Parasal olmayan altın ihracatı -345 milyon dolar düzeyinden -956 milyon dolara genişledi. Seyahat gelirleri 1.6 milyar dolar ile Şubat’ın üzerinde gerçekleşirken, net seyahat dengesi ise 1.4 milyar dolar seviyesinde oluştu.

Finans hesabı -529 milyon dolar, net doğrudan yatırımlar 296 milyon dolar, net portföy yatırımları ise -3 milyar dolar düzeyinde gerçekleşti. Hisse senedi kalemi -744 milyon dolar, borç senetleri ise -742 milyon dolar ile takip edildi. Net diğer yatırımlar kalemi 2.2 milyar dolar fazla verirken, bankalar uzun vade borç çevirme rasyosu %89, diğer sektörler uzun vade borç çevirme rasyosu ise %142 oldu. Net hata ve noksan kalemi 4 ay sonra ilk kez artıya dönerken (+1.5 milyar dolar), rezervler -4.5 milyar dolar ile olumsuz performans sergiledi.

Genel Düşüncemiz: Cari işlemler hesabında açık yönlü baskılanmanın öncü ticaret verileri baz alındığında ithalat kanalı üzerinden devam etmesini bekleriz. Rusya’nın Ukrayna’yı işgale yönelik başlattığı harekatın emtia fiyatlarında yarattığı ciddi yukarı yönlü eğilim ve global büyümeyi ivme kaybı tarafında baskılaması ödemeler dengesi görünümü açısından da yıl başlangıcındaki beklentilerin yukarı yönde revize edilmesine neden oluyor. Bu kapsamda 2022’de 25-30 milyar dolar aralığında bir açık seviyesinin gerçekleşmesi söz konusu olabilir.

Ödemeler Dengesi Gelişmeleri – Mart 2022

Cari İşlemler Hesabı

• Cari işlemler açığı, bir önceki yılın aynı ayına göre 2.229 milyon ABD doları artarak 5.554 milyon ABD doları olarak gerçekleşmiştir. Bunun sonucunda on iki aylık cari işlemler açığı 24.223 milyon ABD doları olmuştur.

• Bu gelişmede, ödemeler dengesi tanımlı dış ticaret açığının 3.356 milyon ABD doları artarak 6.342 milyon ABD dolarına yükselmesi etkili olmuştur.

• Altın ve enerji hariç cari işlemler hesabı, bir önceki yılın aynı ayında 314 milyon ABD doları açık vermişken, bu ay 2.480 milyon ABD doları fazla vermiştir.

• Hizmetler dengesi kaynaklı net girişler bir önceki yılın aynı ayına göre 1.472 milyon ABD doları artarak 2.329 milyon ABD dolarına yükselmiştir.

• Hizmetler dengesi altında seyahat kaleminden kaynaklanan net gelirler bir önceki yılın aynı ayına göre 708 milyon ABD doları artarak 1.450 milyon ABD doları olarak gerçekleşmiştir.

• Birincil gelir dengesinden kaynaklanan net çıkışlar, bir önceki yılın aynı ayına göre 174 milyon ABD doları artarak 1.397 milyon ABD doları olarak gerçekleşmiştir.

• Bir önceki yılın aynı ayında 27 milyon ABD doları net giriş kaydeden ikincil gelir dengesi kalemi bu ayda 144 milyon ABD doları net çıkış kaydetmiştir.

Finans Hesabı

• Doğrudan yatırımlardan kaynaklanan net girişler 296 milyon ABD doları olarak gerçekleşmiştir.

• Portföy yatırımları 3.051 milyon ABD doları tutarında net çıkış kaydetmiştir. Alt kalemler itibarıyla incelendiğinde, yurt dışı yerleşiklerin hisse senedi piyasasında 744 milyon ABD doları, devlet iç borçlanma senetleri piyasasında da 201 milyon ABD doları net satış yaptığı görülmektedir.

• Yurt dışındaki tahvil ihraçlarıyla ilgili olarak bankalar 758 milyon ABD doları net geri ödeme, Genel Hükümet ise 219 milyon ABD doları net kullanım gerçekleştirmiştir.

• Diğer yatırımlar altında, yurt içi bankaların yurt dışı muhabirlerindeki efektif ve mevduat varlıkları 2.271 milyon ABD doları net artış kaydetmiştir.

• Yurt dışı bankaların yurt içindeki mevduatları, yabancı para cinsinden 1.493 milyon ABD doları artış ve Türk Lirası cinsinden 178 milyon ABD doları net azalış olmak üzere toplam 1.315 milyon ABD doları net artış kaydetmiştir.

• Yurt dışından sağlanan kredilerle ilgili olarak; bankalar 54 milyon ABD doları net geri ödeme yapmışken, Genel Hükümet ve diğer sektörler sırasıyla 718 milyon ABD doları ve 943 milyon ABD doları net kullanım gerçekleştirmiştir.

• Resmi rezervlerde bu ay 4.506 milyon ABD doları net azalış gözlenmiştir.

 

 

Ödemeler Dengesi, Cari Açık/Fazla Hesabı Nedir?

Ödemeler dengesi, geniş anlamıyla, bir ekonomide yerleşik kişilerin diğer ekonomilerde yerleşik kişiler (yurtdışında yerleşikler) ile belli bir dönem içinde yapmış oldukları ekonomik işlemlerin sistematik kayıtlarını elde etmek üzere hazırlanan istatistiki bir rapordur. Ödemeler Dengesi istatistiklerinin toplanmasına ilişkin uluslararası standartlar, Uluslararası Para Fonunun (IMF) üye ülkelerine yol gösterici olarak hazırladığı Ödemeler Dengesi ve Uluslararası Yatırım Pozisyonu El Kitabı’nda yer almaktadır. Bu doküman, aynı zamanda ödemeler dengesi istatistiklerini ülkeler bazında karşılaştırmaya da olanak tanır.

Türkiye’nin Ödemeler Dengesi İstatistikleri ise, IMF’nin 2009 yılında yayımladığı yukarda sözü edilen el kitabı temel alınarak toplanmakta ve her ay düzenli olarak TCMB tarfaından yayınlanmaktadır.

Cari Açık Nedir? Nasıl Hesaplanmaktadır?

Cari Açık, ödemeler dengesindeki cari işlemler hesabının eksi değerde olmasıdır. Cari işlemler hesabı ise aşağıdaki şekilde hesaplanır. Örneğin 2018 Ocak ayı itibariyle cari işlemler hesabı TCMB tarafından şu şekilde verilmiştir:

    2018 Ocak

A- CARİ İŞLEMLER HESABI -7.096

1. İhracat 13.140
2. İthalat 20.774Mal Dengesi -7.634
3. Hizmet Gelirleri 2.765
4. Hizmet Giderleri 1.846Mal ve Hizmet Dengesi -6.715
5. Birincil Yatırım Kaynaklı Gelirler 484
6. Birincil Yatırım Kaynaklı Giderler 963Mal, Hizmet ve Birincil Gelir Dengesi -7.194
7. İkincil Yatırım Kaynaklı Gelirler 98

Yukarıda görüldüğü üzere devletle arası ithalat ihracat arasındaki fark mal dengesini oluşturmaktadır. Mal dengesini daha ayrıntılı olarak incelediğimizde parasal olmayan altın ve bavul ticareti gibi kalemlerin de ayrıca yer aldığını görebiliriz. Konu ile ilgili daha fazla bilgiyi soru-cevap bölümümüzün cari açık-ödemeler dengesi başlığında bulabilirsiniz.