Cari Açık Ne Demektir?

Cari Açık, ödemeler dengesindeki cari işlemler hesabının eksi değerde olmasıdır. Cari açık uluslararası sistemle bağlantılı olduğu için dolar ile ifade edilmektedir. Cari açığın dolar bazında ifade edilmesi bize özgü bir durum değildir. Keza tüm dünyada emtia (altın, petrol, değerli metaller, buğday,kahve vb.) dolar ile alınıp satılmakta, ülkeler baskın biçimde dolar cinsinden borçlanmaktır.

Cari Açık ya da Cari İşlemler Fazlası Ödemeler Dengesi Hesabından Çıkmaktadır.

O zaman cari açık konusunu daha iyi anlamak için ödemeler dengesine bir bakalım:

Ödemeler Dengesi geniş anlamıyla, bir ekonomide yerleşik kişilerin diğer ekonomilerde yerleşik kişiler (yurtdışında yerleşikler) ile belli bir dönem içinde yapmış oldukları ekonomik işlemlerin sistematik kayıtlarını elde etmek üzere hazırlanan istatistiki bir rapordur. Ödemeler Dengesi istatistiklerinin toplanmasına ilişkin uluslararası standartlar, Uluslararası Para Fonunun (IMF) üye ülkelerine yol gösterici olarak hazırladığı Ödemeler Dengesi ve Uluslararası Yatırım Pozisyonu El Kitabı’nda yer almaktadır. Bu doküman, aynı zamanda ödemeler dengesi istatistiklerini ülkeler bazında karşılaştırmaya da olanak tanır. Türkiye’nin Ödemeler Dengesi İstatistikleri ise, IMF’nin 2009 yılında yayımladığı yukarıda sözü edilen el kitabı temel alınarak toplanmakta ve her ay düzenli olarak yayınlanmaktadır.

Türkiye’nin cari açığı ne kadardır?

Türkiye’nin güncel cari açık rakamları TCMB tarafından her ay ödemeler dengesi gelişmeleri olarak yayınlanmaktadır. Türkiye’nin cari açığı – ödemeler dengesindeki durumu ile bu rakamlara ilişkin uzman ve ekonomist değerlendirmelerini bu sayfada bulabilirsiniz.

Cari açık ülkemizin en büyük problemlerinden biridir. Cari açık nedeniyle ortaya çıkan sürekli kaynak ihtiyacı, ekonomimizi küresel finansal şok ve spekülasyonlara açık hale getirmektedir.

Cari işlemler hesabı nasıldır? Nasıl hesaplanır?

Cari işlemler hesabı ise aşağıdaki şekilde hesaplanır. Örneğin 2018 Ocak ayı itibariyle cari işlemler hesabı TCMB tarafından şu şekilde verilmiştir:

A- CARİ İŞLEMLER HESABI -7.096

1. İhracat 13.140
2. İthalat 20.774

   Mal Dengesi -7.634

3. Hizmet Gelirleri 2.765
4. Hizmet Giderleri 1.846

   Mal ve Hizmet Dengesi -6.715
5. Birincil Yatırım Kaynaklı Gelirler 484
6. Birincil Yatırım Kaynaklı Giderler 963

   Mal, Hizmet ve Birincil Gelir Dengesi -7.194

7. İkincil Yatırım Kaynaklı Gelirler 98

Yukarıda görüldüğü üzere devletler arasındaki ithalat ihracat miktarları arasındaki fark mal dengesini oluşturmaktadır. Mal dengesini daha ayrıntılı olarak incelediğimizde parasal olmayan altın ve bavul ticareti gibi kalemlerin de burada yer aldığını görebiliriz:

A. DIŞ TİCARET DENGESİ -7.634

Toplam Mal İhracatı 13.140

Toplam Mal İthalatı 20.774

1. Genel Mal Ticareti (Ödemeler D. Tanımlı) -5.379

   1.1. İhracat 13.105

   1.1.1. İhracat f.o.b. 12.457

   1.1.2. Bavul Ticareti 520

   1.1.3. Uyarlama: Diğer Mallar 128

   1.2. İthalat 18.484

   1.2.1. İthalat c.i.f. 21.524

   1.2.2. Uyarlama: Navlun ve Sigorta -967

   1.2.3. Uyarlama: Diğer Mallar -2.073

2. Net Transit Ticaret Geliri 4
3. Parasal Olmayan Altın -2.259

   İhracat 31

   İthalat 2.290

Hizmet gelirleri ve giderlerinin mal dengesiyle toplanmasıyla mal ve hizmet gidlerleri dengesine ulaşılmaktadır. Hizmet gelirlerini daha ayrıntılı olarak incelediğimizde bunların içinde taşımacılık ve seyahat hizmetleri gibi hizmetler olduğunu görebiliriz:

B. HİZMETLER DENGESİ 919

Gelir 2.765

Gider 1.846

1. 1. İşlem Gören Mallar 2

      Gelir 7

      Gider 5
   2. Tamir ve Bakım Hizmetleri -34

      Gelir 15

      Gider 49

   3. Taşımacılık 286

      Gelir 1.067

      Gider 781

      3.1. Navlun -204

      Gelir 252

      Gider 456

      3.2. Diğer Taşımacılık 490

      Gelir 815

      Gider 325

   4. Seyahat 822

      Gelir 1.192

      Gider 370

1. 1. İnşaat Hizmetleri 24

      Gelir 24

      Gider 0

   2. Sigorta Hizmetleri -74

      Gelir 112

      Gider 186

   3. Finansal Hizmetler -24

      Gelir 45

      Gider 69
   4. Diğer Ticari Hizmetler -69

      Gelir 111

      Gider 180

   5. Resmi Hizmetler -51

      Gelir 33

      Gider 84

   6. Diğer Hizmetler 37

      Gelir 159

      Gider 122

Bunlardan başka birincil ve ikincil gelir dengesi de aşağıdaki şekilde ayrıntılı olarak incelenebilir:

C. BİRİNCİL GELİR DENGESİ -479

Gelir 484

Gider 963

1. 1. Ücret Ödemeleri -78

      Gelir 23

      Gider 101
   2. Yatırım Geliri -401

      Gelir 461

      Gider 862

      2.1. Doğrudan Yatırım -198

      Gelir 43

      Gider 241

      2.2. Portföy Yatırımları -22

      Gelir 208

      Gider 230

      2.3. Diğer Yatırımlar -181

      2.3.1. Faiz Geliri 210

      2.3.2. Faiz Gideri 391

      2.3.2.1. Uzun Vade 282

      2.3.2.1.1. Merkez Bankası 0

      2.3.2.1.2. Genel Hükümet 25

      2.3.2.1.3. Bankalar 105

      2.3.2.1.4. Diğer Sektörler 152

      2.3.2.2. Kısa Vade 109

      D. İKİNCİL GELİR DENGESİ 98

1. Genel Hükümet 46
2. Diğer Sektörler 52

   2.1. Kişisel Transferler 59

   2.1.1. İşçi Gelirleri 28

   2.1.2. Diğer Kişisel Transferler 31

   2.2. Diğer Transferler -7