Temettü, bir şirketin bir yıllık faaliyet dönemi sonucunda elde ettiği Net Dönem Karı üzerinden yasal karşılıklar ayrıldıktan sonra sermayedarlarına dağıttığı kâr payıdır. Aşağıdaki linkte son 5 yıl boyunca temettü vermiş şirketlerin temettü verimi ve değerleme oranlarını içeren tabloyu bulacaksınız. Tablo son kapanışlara göre güncellenmektedir.
Temettü Emekliliği İçin Son 5 Yılda Temettü Verimi Yüksek Cazip Hisseler
Konunun daha iyi anlaşılması için öncelikle yasal karşılıklara, yedek akçe tanımlarına ve ilgili mevzuatta anlatılanlara bakalım:
Türk Ticaret Kanunu Madde 509’a göre kâr payı ancak net dönem kârı ve serbest yedek akçelerden dağıtılabilir:
I – Kâr payı
MADDE 509- (1) Sermaye için faiz ödenemez.
(2) Kâr payı ancak net dönem kârından ve serbest yedek akçelerden dağıtılabilir.
(3) Kâr payı avansı, Sermaye Piyasası Kanununa tabi olmayan şirketlerde, Sanayi ve Ticaret Bakanlığının bir tebliği ile düzenlenir.
Yedek akçe nedir? Yedek akçeler Türk Ticaret Kanunu’nun 519’uncu maddesinde şöyle tanımlanmıştır:
C) Yedek akçeler
I – Kanuni yedek akçe
1-Genel kanuni yedek akçe – MADDE 519-
(1) Yıllık kârın yüzde beşi, ödenmiş sermayenin yüzde yirmisine ulaşıncaya kadar genel kanuni yedek akçeye ayrılır.
(2) Birinci fıkradaki sınıra ulaşıldıktan sonra da;
a) Yeni payların çıkarılması dolayısıyla sağlanan primin, çıkarılma giderleri, itfa karşılıkları ve hayır amaçlı ödemeler için kullanılmamış bulunan kısmı,
b) Iskat sebebiyle iptal edilen pay senetlerinin bedeli için ödenmiş olan tutardan, bunların yerine verilecek yeni senetlerin çıkarılma giderlerinin düşülmesinden sonra kalan kısmı,
c) Pay sahiplerine yüzde beş oranında kâr payı ödendikten sonra, kârdan pay alacak kişilere dağıtılacak toplam tutarın yüzde onu,
genel kanuni yedek akçeye eklenir.
(3) Genel kanuni yedek akçe sermayenin veya çıkarılmış sermayenin yarısını aşmadığı takdirde, sadece zararların kapatılmasına, işlerin iyi gitmediği zamanlarda işletmeyi devam ettirmeye veya işsizliğin önüne geçmeye ve sonuçlarını hafifletmeye elverişli önlemler alınması için kullanılabilir.
(4) İkinci fıkranın (c) bendi ve üçüncü fıkra hükümleri, başlıca amacı başka işletmelere katılmaktan ibaret olan holding şirketler hakkında uygulanmaz.
(5) Özel kanunlara tabi olan anonim şirketlerin yedek akçelerine ilişkin hükümler saklıdır.
Kâr payı ve yedek akçeler arasındaki ilgi ise yine Türk Ticaret Kanunu Madde 523’te bulunmaktadır.
III – Kâr payı ile yedek akçeler arasında ilgi
MADDE 523
(1) Kanuni ve esas sözleşmede öngörülen isteğe bağlı yedek akçeler ayrılmadıkça pay sahiplerine dağıtılacak kâr payı belirlenemez.
(2) Genel kurul;
a) Aktiflerin yeniden sağlanabilmesi için gerekliyse,
b) Bütün pay sahiplerinin menfaatleri dikkate alındığında, şirketin sürekli gelişimi ve olabildiğince kararlı kâr payı dağıtımı yönünden haklı görülüyorsa,
Kanunda ve esas sözleşmede öngörülenlerden başka yedek akçe ayrılmasına da karar verebilir.
(3) Esas sözleşmede hüküm bulunmasa bile, genel kurul, şirketin işçileri için yardım sandıkları ve diğer yardım örgütleri kurulması veya bunların sürdürülebilmesi amacıyla veya diğer yardım ve hayır amaçlarına hizmet etmek üzere, bilanço kârından yedek akçe ayırabilir.
Ayrıca kâr payı ile ilgili diğer hükümler TTK Madde 608’de bulunmaktadır.
E) Kâr payı ve ilgili diğer hükümler
I – Kâr payı ve yedek akçeler
MADDE 608- (1) Kâr payı, sadece net dönem kârından ve bunun için ayrılmış yedek akçelerden dağıtılabilir. Kâr payı dağıtımına ancak, kanun ve şirket sözleşmesi uyarınca ayrılması gereken kanuni yedek akçelerle, şirket sözleşmesinde öngörülmüş yedek akçeler ayrıldığı takdirde karar verilebilir.
(2) Şirket sözleşmesi ile aksi öngörülmedikçe, kâr payı, esas sermaye payının itibarî değerine oranla hesaplanır; ayrıca yerine getirilen ek ödeme yükümlülüklerinin tutarı da kâr payının hesaplanmasında itibarî değere eklenir.
(3) Şirket genel kurulu, kanun ya da şirket sözleşmesinde öngörülmeyen veya öngörüleni aşan tutarlarda yedek akçelerin ayrılmalarına sadece;
a) Zararların karşılanması için gerekliyse,
b) Şirketin gelişimi için yatırım yapılması ihtiyacı ciddi bir şekilde ortaya konulmuşsa, bütün ortakların menfaati böyle bir yedek akçe ayrılmasını haklı gösteriyorsa ve bu hususlar şirket sözleşmesinde açıkça belirtilmişse,
karar verebilir.
Temettü verimi nasıl hesaplanır?
Temettü verimi en basit şekilde yıllık hisse başına ödenen temettü miktarının şu andaki hisse fiyatına bölünmesiyle hesaplanır. Yani hisse fiyatı değiştikçe temettü verimi de değişiklik gösterecektir.
Ancak bu konuda analistlerin farklı hesaplama yöntemleri kullandıkları görülmektedir. Burada bir görüşe göre temettü verimindeki fiyat güncel fiyat olmamalı, o hisseyi tutan kişinin maliyeti kadar olmalıdır. Bu durumda hisse maliyetine göre temettü verimi de değişmektedir. Buradaki mantık “zamanında kaç para yatırdım şimdi ne kadar kazandım” şeklinde bir hesap yapmaktır. Tabi hal böyle olunca temettü verimi de kişiye göre değişmekte ve karşılaştırılabilir olmamaktadır.
O zaman hisse fiyatı olarak şimdiki fiyatı uygun görmeyen bir kısım analist hesaplamalarında şirketin temettüyü dağıttığı tarihteki hisse fiyatını baz almaktadır.
Bundan başka temettünün ödendiği yılın başındaki fiyatı esas kabul eden veya yılbaşından temettü ödeme tarihine kadar geçen süredeki ortalama fiyatı baz alan analistlere de rastlamak mümkündür.
Yabancı terimler sözlüklerinde esas kabul edilen mevcut fiyattır. Buradaki mantık ise şudur: Örnek olarak bir hissenin hisse başına ödemiş olduğu temettü 1 TL olsun. Mevcut hisse fiyatı ise 20 TL olsun. Bu durumda temettü verimini yüzde 5 olarak hesaplarız. Genelde temettü dağıtan şirketler yatırım yaparak işlerini fazla büyütme olanağına sahip olmayan, belirli bir kapasitede çalışmaya devam şirketlerden oluşmaktadır. Örneğin ABD’de düzenli temettü dağıtan şirketler elektrik, su ve doğalgaz dağıtan “utililities” adı verilen hizmet şirketleridir. Bir hisse senedi yatırımcısı o sene ödenen temettüye bakarak gelecek yıl da büyük ihtimalle benzer bir temettü alabileceğini düşünebilir. Ayrıca ABD’de enflasyon oranı da Türkiye’ye göre çok düşüktür.
Buna göre bir yatırımcı “eğer bugün bu hisseyi bu fiyattan alacak olursam seneye şu kadarlık bir gelir elde ederim ve hisseyi de elimde tutmaya devam edersem az bir riskle her yıl bu kadarlık bir getiri elde edebilirim” diye düşünecektir. Örneğimizdeki yüzde beşlik temettü verimi eğer ABD’de olsaydı oldukça cazip olacaktı. Ancak ülkemizdeki yüksek enflasyon ve düzenli temettü ödeyen şirketlerin daha ziyade çimento şirketleri gibi kârları belli ekonomik şartlara endeksli şirketler olması nedeniyle bu basit hesap çok da aydınlatıcı olmamakta ve birçok belirsizlikler içermektedir.. O nedenle analistlerin farklı temettü verimi hesabı arayışlarına girmiş olmaları da doğaldır.
Temettü ödendiğinde fiyat nasıl hesaplanır?
Temettü ödendiğinde yeni fiyat = eski fiyat – hisse başına temettü olarak hesaplanır.
Siz de yüksek temettü ödeyen şirketleri bulmak ve kâr tahminlerine göre şirketlerin ne kadar temettü ödeyebileceklerini dair analist beklentilerini görmek isterseniz ilgili raporumuzun bulunduğu sayfayı ziyaret edebilirsiniz.
Yazan: Tunç Şatıroğlu
