Ana Sayfa Eğitim Ekonomi Türkiye-Birle...

Türkiye-Birleşik Krallık STA’sı Ticari İlişkileri Nasıl Şekillendirecek?

18.01.2021 – Türkiye-Birleşik Krallık arasında serbest ticaret anlaşması (STA) 29 Aralık’ta imzalandı, 1 Ocak’ta yürürlüğe girdi. Sanayi ürünlerinde tüm gümrük vergileri sıfırlandı. Tarım ihracatının ise yüzde 80’i vergi muafiyetinden yararlanıyor. Serbest dolaşım sona erdi, artık menşe kuralları geçerli olacak.

Ticaret Bakanlığı Uluslararası Anlaşmalar ve Avrupa Birliği Genel Müdür Yardımcısı Atilla Bastırmacı, Ticaret Bakanlığı AB Uzmanı Ahmet Şevket Dayıoğlu, Ticaret Bakanlığı AB ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğü Daire Başkanı Elif Gürsoy, Ticaret Bakanlığı Ticaret Uzmanı İmge Kolağasıgil Türkiye’nin Birleşik Krallık ile ilişkilerini daha da derinleştirecek STA sonrası süreci, Ege İhracatçı Birlikleri’nin düzenlediği online video konferansta anlattı.

Ticaretimizi 20 milyar dolara ulaştıracağımız bir dönemin kapısı aralandı 

Ege İhracatçı Birlikleri Koordinatör Başkanı Jak Eskinazi, “Sadece Birleşik Krallık ve Avrupa Birliği’ni değil, tüm dünyayı yakından ilgilendiren, Brexit müzakereleri iki tarafında uzlaşmasıyla sona erdi. Gümrük vergisiz ve kotasız ticareti kabul eden AB içindeki en büyük ticaret anlaşması böylece gerçekleştirilmiş oldu. Birleşik Krallık, Brexit sonrası AB ile vardığı anlaşmanın ardından ilk serbest ticaret anlaşmasını Türkiye ile gerçekleştirdi. Böylece bizim de ikili ticari ilişkilerimiz yeni bir yasal zemine oturdu. 25 yıllık Gümrük Birliği’nin sağladığı muafiyet avantajını koruyarak ticaretimizi 20 milyar dolara ulaştıracağımız bir dönemin kapısı aralandı. Birleşik Krallık, 2020’de 10,4 milyar dolarla Türkiye’nin en çok ihracat yaptığı ikinci pazar, Ege İhracatçı Birlikleri’nin ise 825 milyon dolarla en çok ihracat yaptığı üçüncü pazar konumunda yer alıyor. Ege’den en fazla ihracat yaptığımız sektörlerimiz kuru meyve, konfeksiyon, yaş meyve sebze mamuller ve su ürünleri. Yıllardır yukarı yönlü bir seyir izleyen ticaretimiz var. Son 10 senede ticaretimizde yüzde 70’lik artış yaşandı.” dedi.

Birleşik Krallık-Türkiye STA’sına dair öne çıkan başlıklar şu şekilde; 

– Birleşik Krallık’ın AB’den ayrılmasıyla Gümrük Birliği ilişkimiz sona erdi.  Birleşik Krallık 165 ülkeyle muhatap olduğu ticaret rejimini yeniden kurgulamaya başladı.

– Süreç henüz tamamlanmadı. Bazı alanlarda İngilizler kendi tercihleri çerçevesinde geçiş süreci aldılar. O geçiş sürecinde bazı uygulamalara devam ediyorlar. Bir yandan da kendi uygulamalarını getirdiler.

– Türkiye-Birleşik Krallık STA’sı devamlılık anlaşması ve temel amacı; Gümrük Birliği şartlarını günümüze uyarlamak. Büyük ölçüde Gümrük Birliği şartlarının ihracatımıza ve ithalatımıza, ticaretimize yansıtılması.  Anlaşmamızın ilk basamağı ve temel kapsamı mal ticaretine yönelik. AB’nin anlaşmasından ayrıldığı temel nokta bu. AB anlaşması hizmetler, yatırımlar, güvenlik, eğitim gibi birçok alanı kapsıyor.

– Bu anlaşmalar müzakere sürecinin ilk aşaması. Önümüzdeki aylarda Türkiye açısından önemli hizmetler ve yatırımlar gibi birkaç konu başlığıyla devam edecek.

– Gümrük Birliği’nden temel farklılığı ise menşe konusu. Sanayi ve tarımda gümrük vergisi boyutuyla tamamen Gümrük Birliği şartları devam ediyor. Değişiklik olmadı. Ancak serbest dolaşımdan, menşe bazlı bir ticarete geçildiği için anlaşmada, kapsamlı menşe kurallarının yer aldığı protokol var.

– Menşe kurallarının yürürlüğe konması ile birlikte en büyük değişiklik menşe beyanı sistemine geçiliyor olması.

– ATR dolaşım belgeleri düzenlenirken bakılması gereken tek unsur eşyanın serbest dolaşımda olup olmamasıydı. Eşyalar ATR dolaşım belgesiyle ticarete konu oluyordu, menşenin bir önemi yoktu. Gümrük Birliği kapsamındaki eşya ticareti de dahil olmak üzere Birleşik Krallık ile ticarette menşe kuralları ve menşe beyanı geçerli olacak. Mevcut durumda bir dolaşım belgesi olmayacak.

– ATR dolaşım belgesiyle bir eşya öncesinde Birleşik Krallık’a gönderilirken, Birleşik Kralık AB üyesi olduğu için telafi edici vergi ödeme yükümlülüğü vardı.

-Yeni sistemde “geri ödeme” yükümlülüğünde esnemeye gidildi. 50 ve 63’üncü fasıllar tekstil ve konfeksiyon eşyası hariç geri kalan bütün fasıllarda geri ödeme yükümlülüğü kaldırıldı. Dahilde işleme rejimini kullanabiliyorsunuz. İhraç ürününe, Türk menşei kazandırılıyorsa telafi edici vergi ödeme yükümlülüğü yok. Menşe beyanını düzenleyip Birleşik Krallık’a ihraç edebiliyorsunuz.

– Bu fasıllarda (50 ve 63’üncü fasıllar) bir eşya Birleşik Krallık’a ihraç ediliyorsa telafi edici vergi yükümlülüğü hala var. Diğer fasıllarda Türk menşeli bir eşya ihraç ediyorsanız o eşyanın üretiminde kullandığınız girdiler için dahilde işleme rejiminden telafi edici vergi yükümlülüğü olmadan istifade edilebilecek.

– AB’nin tercihleri nedeniyle, Birleşik Krallık, PAN Avrupa-Akdeniz kümülasyon sistemine şu an taraf değil. İkili bazlı menşe kurallarıyla ticaretimiz devam edecek. İkili bazlı menşe kurallarıyla ticaretimiz devam edecek. Çapraz kümülasyon işlemiyor.

– Devamlılık, gümrük vergileri ve menşe boyutuyla ilgili büyük ölçüde Türkiye tarafının istekleri karşılandı. Tarım, teknik düzenlemeler, CE işareti, sübvansiyonlar, devlet yardımları ve menşe kuralları yeniden gözden geçirilecek ve müzakere edilecek.

– Bu hafta başı itibariyle AB anlaşmasına paralel olarak yeni bir menşe protokol taslağı paylaşıldı. Bazı farklılıklar olduğu tespit edildiği için menşe eki revize edildi. Teknik düzenlemeler için de AB anlaşması inceleniyor.

– İngiliz tarafıyla yapılan görüşmelerde tarımın ayrı bir müzakere konusu olması gerektiği konusunda mutabakat sağlandı. Tarım konusunda karşılıkla tavizlerin değişiminin yapılacağı müzakere süreci başlayacak.

– Bazı ürünlerde Türkiye tarafının ilave talepleri var. İngiliz tarafının da Türkiye’den açılım beklentisi var. Bu süreç önümüzdeki aylarda başlayacak.

-Brexit ve Türkiye’nin STA’sından bağımsız olarak Birleşik Krallık’ın Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) nezdinde tarife kotalarıyla ilgili devam eden Türkiye’nin de taraf olduğu bir süreç var. Birleşik Krallık, AB’den ayrılmasıyla birlikte tüm dünyaya tanıdığı tarife kotalarını yeniden müzakere etti. DTÖ boyutuyla süreç devam ediyor. Bir taraftan DTÖ sürecini takip edilirken, bir yandan tarım konusunda karşılıklı taviz yoluyla ilave bir serbestleşme yapılıp yapılamayacağı ele alınacak.

-Anlaşmanın en önemli unsuru artık menşe beyanı ile ticaret yapılacak olması ve menşe kurallarına geçiliyor olması.

– Hem Türkiye hem Birleşik Krallık tarafında Meclis onay süreci tamamlandıktan sonra anlaşmanın yürürlük süreçleri tamamlanacak. Menşe ile başlayarak anlaşmanın revizyonu, menşe çalışması bu ay içerisinde tamamlanacak. Ardından tarım ve teknik düzenleme süreci de görüşülecek.

-EORI numarası bizim ihracatçımız için geçerli değil. Birleşik Krallık’ın kendi ihracatçıları için alması gereken bir numara.

-CE işareti iliştirerek ihracat yapılan ürünlerde Birleşik Krallık bu işareti 1 Ocak 2022’ye kadar tanıyacak.

İngiltere ile Serbest Ticaret Anlaşması İmzalandı

29.12.2020

Türkiye, AB’den ayrılmadan birkaç gün önce İngiltere ile bir serbest ticaret anlaşması imzaladı. Ticaret Bakanı Ruhsar Pekcan, bunun İngiltere ile yapılan anlaşmanın ilk fazı olduğunu ve Türk ihracatçılarının İngiltere ile ticarette herhangi bir gümrük vergisi veya başka bir engelle karşılaşmamasına odaklanıldığını belirtti. Bakan Pekcan, bir anlaşma yapılmasaydı bunun İngiltere ile 1 Ocak sonrası ticaretin Türkiye’ye 2,4 milyar dolarlık bir ek maliyeti olacağını söyledi.

2021 yılına dair belirsizlik ortadan kalkarken anlaşma başta otomotiv sektörü olmak üzere iş dünyasını rahatlattı. Türkiye ile Birleşik Krallık arasında yıllardır süren ekonomik ve stratejik işbirliği özellikle otomotiv alanında ciddi bir ticaret hacmi sağladı. Birleşik Krallık, 14 yıldır Türkiye’nin ihracat lideri olan otomotiv sektörünün 2019 yılı ihracatında 4’üncü sırada yer aldı. 2019 yılı verilerine göre, otomotiv ana sanayinin Birleşik Krallık’a yapılan ihracatı adet bazında 122 bin 560, değer bazında ise 1,8 milyar dolar olarak gerçekleşti. Diğer ülkeler üzerinden yapılan ihracat da dikkate alındığında Birleşik Krallık pazarı için yapılan üretimin ihracat değeri 3 milyar dolar seviyelerine yaklaştı. Öte yandan, Birleşik Krallık’ın motor ihraç ettiği ülke sıralamasında Türkiye ikinci sırada yer alması ve  Birleşik Krallık’ın beşinci büyük otomotiv ihraç pazarının Türkiye olması da kritik anlaşmanın önemini bir kez daha ortaya koyuyordu.

Türkiye’nin, Ekim itibariyle 12 aylık toplam bazda İngiltere ile 16,5 milyar dolarlık bir ticaret hacmi bulunuyor. Ayrıca Türkiye bu ticaretten 5,2 milyar dolar dış ticaret fazlası veriyor. Bakan Pekcan, ticaret anlaşmasının ileriki safhalarında mevcut ticaret yapılan mal miktarının arttırılacağını, ayrıca anlaşmanın AB ile Gümrük Birliği Anlaşması kapsamına girmeyen yatırım malları ve hizmet sektörünü de kapsayacağını belirtti. Türkiye, Gümrük Birliği anlaşmasının kapsamını genişletmek için uzun süredir AB ile müzakere ediyor, ancak bir sonuç alamıyordu. Bu yüzden, Türkiye’nin halihazırda dış ticaret fazlası verdiği bir Avrupa ülkesiyle ticaret hacmini arttırma potansiyelinin oluşması olumlu.

STA Nedir?

Türkiye’nin Hangi Ülkelerle Serbest Ticaret Anlaşması Var?

Serbest Ticaret Anlaşması (STA), anlaşmaya taraf ülkelerin kendi aralarında ticaretlerini etkileyen tarife ve tarife dışı engellerin bertaraf ederek, taraflar arasında bir serbest ticaret alanı oluşturulmasını sağlayan, ancak taraf ülkelerin üçüncü ülkeler ile ticaretlerinde mevcut ulusal düzenlemelerini sürdürmesine izin veren anlaşmalardır.

Türkiye’nin Hangi Ülkelerle Serbest Ticaret Anlaşması Var?

Türkiye’nin yürürlükte olan Serbest Ticaret Anlaşmaları (STA) 19 adettir. Bunlardan EFTA – Avrupa Serbest Ticaret Birliği ülkelerinden AB’ye girmeyen İsveç, Norveç ve İsviçre İsrail, Makedonya, Bosna-Hersek, Filistin, Tunus, Fas, Suriye, Mısır, Arnavutluk, Gürcistan, Karadağ, Sırbistan, Şili, Ürdün, Morityus, Güney Kore, Malezya ve Moldova hâlihazırda yürürlüktedir.

 

Aşağıdaki haritada Serbest Ticaret Anlaşması yaptığımız, STA için müzakereleri başlamış ve devam eden ve müzakerelerin başlaması için girişimde bulunduğumuz ülkeler gösterilmektedir. STA yürürlükte olan ülkelerin üzerine gelince anlaşmanın yürürlüğe girdiği yıl gözükmekte. Müzakereleri tamamlanmış olanların imza aşamaları belirtilmektedir.

 Placeholder

 

STA’ların Kapsamı Nasıldır? Gümrük Birliği ve STA’lar

Yani bu anlaşmalar ile anlaşmayı imzalayan ülkeler arasında gümrük vergisi ve kısıtlamalarını kaldırılır. Bununla beraber STA’ya taraf ülkeler üçüncü ülkelere karşı ortak bir gümrük tarifeleri oluşturmazlar. Her ülke anlaşma dışındaki diğer ülkelere kendi milli gümrük tarifesini uygulayabilir.

STA’da gümrük birliğinden farklı olarak üçüncü ülkelere ortak bir gümrük tarifesi uygulanmamaktadır. Ayrıca gümrük birliği’nde serbest dolaşım ilkesi geçerli iken STA’da ise menşe kuralları uygulanır.

Serbest Ticaet Anlaşmalarının kapsamı ülkeden ülkeye değişebilir. Bazı ülkelerle karşılıklı vergi tarifesi düzenlemesi yapılabilir ya da bazı ürünlerde anlaşma dışında tutula negatif liste tabir edilen ürünler yer alabilir.

 

STA ile Yapılan Dış Ticaretimiz Ne Kadar?

Türkiye, 2000 yılında toplam 2,1 milyar dolarlık ihracat gerçekleştirdiği STA ortaklarına 2008 yılına gelindiğinde yaklaşık 12 milyar dolarlık ihracat gerçekleştirilmiştir. Bu çerçevede, 2008 yılında STA imzalanan ülkelerin 132 milyar dolar olarak kaydedilen toplam ihracat içerisindeki payları % 9’a ulaşmıştır. STA ülkelerinin toplam ithalatımız içerisindeki payları ise, 2008 yılında % 5,3 civarında gerçekleşmiştir.

EFTA ile Olan STA’nın Kapsamı – Avrupa Serbest Ticaret Birliği ile olan STA

  • Ülkeler: Avusturya Cumhuriyeti, Finlandiya Cumhuriyeti, İzlanda Cumhuriyeti, Lihtenştayn Prensliği, Norveç Krallığı, İsveç Krallığı, İsviçre Konfederasyonu
  • Bu ülkelerden Avusturya, İzlanda, Finlandiya ile olan anlaşmalar AB üyesi olmaları sonrası yürürlükten kalkmıştır.
  • İmzalanan Yıl/Yürürlüğe Giriş: 1991 /1992
  • İhracatımız: Altın (%78), diğer kabuklu meyveler(%2), balıkçılık ürünleri (%2), gemiler (%2), motorlu araçlar (%2)
  • İthalatımız: Altın (%20), ilaçlar(%7), petrol gazları (%6), medikal ürünler (%5)

Arnavutluk ile Olan STA Kapsamı

  • İmzalanan Yıl/Yürürlüğe Giriş: 2006/2008
  • İhracatımız: Nükleer Reaktörler, Kazan; Makina ve Cihazlar, Aletler, Parçaları(% 8), Elektrikli Makina ve Cihazlar, Aksam ve Parçaları (% 8), Ağaç ve Ağaçtan Mamul Eşya; Odun Kömürü (% 6), Plastik ve Plastiken Mamul Eşya (%6), Demir veya Çelikten Eşya (% 5), Örme Giyim Eşyası ve Aksesuarları (%5), Esasını hububat, un, nişasta, süt teşkil eden müstahzarlar (% 4)
  • İthalatımız: Demir veya çelik (%61), mineral yakıtlar, mineral yağlar ve müstahsalları, mumlar (% 9), Alüminyum ve Alüminyum eşya (% 4), Elektrikli makine ve cihazlar, aksam ve parçaları (% 4),Yağlı tohum ve meyvalar, sanayi bitkileri, saman, hayvan yemi (% 3)

Malezya ile Olan STA Kapsamı

  • İmzalanan Yıl/Yürürlüğe Giriş: 2014/2015
  • İhracatımız: Tanklar ve diğer zırhlı savaş taşıtları (% 33), petrol yağları ve bitümenli minerallerden elde edilen yağlar (% 10), karayolu taşıtları için aksam, parça ve aksesuarlar (% 6), Altın (% 6), dokunmuş halılar ve diğer yer kaplamaları (%5), boratlar ve peroksiboratlar (%3), tabii boratlar ve bunların konsantreleri (% 3)
  • İthalatımız: Palm yağı ve fraksiyonları (% 25), vulkanize kauçuktan her türlü giyim eşyası ve aksesuarı (%7), sentetik filament iplikleri (% 5), hindistan cevizi, palm çekirdeği, babassu yağları ve bunların fraksiyonları (% 5), işlenmemiş alüminyum (% 5), telefon cihazları, ses, görüntü veya diğer bilgileri almaya veya vermeye mahsus diğer cihazlar (%4)

İsrail ile Olan STA Kapsamı

  • İmzalanan Yıl/Yürürlüğe Giriş: 1996/1997
  • Kapsam: Ülkemiz ile İsrail arasında, sanayi ürünleri ticareti, 1 Ocak 2000 tarihinden bu yana gümrük vergisinden muaf olarak gerçekleştirilmektedir. Ayrıca, Anlaşma kapsamı dışında tutulan herhangi bir negatif liste bulunmamaktadır.
  • İhracatımız: Binek Otomobiller ve Motorlu Taşıtlar (%15), Demir ve Alaşımsız Çelikten Çubuklar (%7), İzole Edilmiş Teller ve Kablolar (%5) Demir ve Çelikten Filmaşin (%3)
  • İthalatımız: Petrol Yağları (%53), Propilen ve Polimerler (%5), Siklik Hidrokarbonlar (%3), Tabii Kalsiyum Fosfatlar (%3)