Halka Arz ya da Halka Açılma Nedir?
Halka arz, Sermaye Piyasası araçlarının satın alınması için her türlü yoldan yapılan genel bir çağrıyı ve bu çağrının devamında gerçekleştirilen pay satışı olarak tanımlanmaktadır. Halka arz, bir şirketin paylarının Borsa İstanbul Pay Piyasasında işlem görmesi için yatırımcılara çağrı ve ilan yoluyla satışıdır.
Şirketler neden halka arz yapmak ister?
Halka arz öncelikle bir para yani finansman kaynağıdır. Bununla birlikte halka arz yoluyla şirketler likidite, kurumsallaşma, globalleşme, tanıtım ve itibar da sağlarlar.
Şirketler, faaliyet gösterdikleri sektöre ve şirketin içinde bulunduğu duruma göre farklı finansman yöntemlerini kullanmaktadırlar. Her bir finansman yönteminin kendine göre avantaj ve dezavantajları bulunmaktadır. Finansman yöntemi olarak halka arzın tercih edilmesi durumunda, şirketler paylarını primli fiyatla halka arz ederek, alternatif finansman yöntemlerine göre daha düşük maliyetli ve uzun vadeli bir kaynak elde etmektedirler. Ayrıca şirketler, halka açıldıktan ve payları Borsada işlem görmeye başladıktan sonra da paylarını teminat göstererek kredi kullanabilme, daha uygun maliyetlerle borçlanma aracı ihraç edebilme imkânlarından yararlanmak suretiyle finansman ihtiyaçlarını karşılayabilmektedirler.
Halka Arz Süreci Nasıl İşler?
Halka arz kararı alan bir kurum öncelikle bir ön hazırlık yapmalıdır. Yalnızca bu iş ile uğraşacak ve şirket içinde ilgili birimlerle ve sonrası seçilecek finansal danışman ve aracı kurum ile koordinasyonu sağlayacak bir ekip oluşturulmalıdır. Bundan sonraki aşamaları şu şekilde özetleyebiliriz:
1- Finansal Danışman ve Aracı Kurum Seçimi
Tüm süreci yönetecek bir finansal danışman görevlendirebilir. Hisselerin halka arzını gerçekleştirmek için SPK tarafından yetkilendirilmiş bir aracı kurum ile sözleşme yapılmalıdır. Aracı kurum seçildikten sonra halka arz programı yapılır, gerekiyorsa şirketin esas sözleşmesinde düzeltmeler gerçekleştirilir. Aracı kurum hisse değerini belirleyecek çalışmayı yapar, ilgili izahname ve başvuru belgeleri hazırlanır.
2- Borsa İstanbul ve SPK’ya Başvuru
Yetkilendirilmiş aracı kurumla, halka arz izahnamesinin onaylanması için Sermaye Piyasası Kuruluna, kota alınmak için de Borsa İstanbul’a başvurulur. Takip eden 5 gün içinde Taslak İzahname web sitesine yüklenir. Böylece yatırımcılar halka açılacak şirket ile ilgili bilgilere ulaşabilir.
3 – Borsa İstanbul ve SPK Uzmanlarınca Şirketin İncelenmesi
Başvuru sonrası Borsa İstanbul ve SPK uzmanları Şirket’in faaliyetlerini ve hukuki durumunu inceler, bağımsız denetimden geçmiş finansal tabloları analiz eder.
4 – Halka Arz İzahnamesinin Onaylanması
SPK, başvuruyu ve izahnamenin mevzuata uygunluğunu inceler. Uygun görülen izahname halka arzın gerçekleşmesi için Sermaye Piyasası Kurulu tarafından onaylanır, şirketin ve halka arza aracılık eden konsorsiyum üyelerinin web sitelerinde yayınlanır.
5 – Halka Arz ve Talep Toplama
Şirket payları, aracı kurum veya oluşturulmuşsa bir konsorsiyum tarafından halka arz izahnamesindeki esaslara göre, belirlenen fiyat ve tarihlerde SPK düzenlemelerine uygun şekilde halka arz süreci başlatılır. Yatırımcılar taleplerini aracı kurumlara ve bankalara iletir. Konsorsiyum lideri tarafından halka arz esaslarına göre süreç tamamlanır.
6 – İşlem Görmeye Başlama ve Gong Töreni
Halka arzının başarı ile tamamlanmasının ardından KAP – Kamuyu Aydınlatma Platformu’nda yapılan duyuruyu takiben şirket payları Borsanın ilgili pazarında işlem görmeye başlar. Ayrıca, Borsadaki ilk işlem günü Borsada bir gong töreni düzenlenir.
Halka Arz Nasıl Yapılır?
“Halka Arz Nasıl Yapılır” konusunda bir cevap daha vermek istiyorum keza burada öğrenilmek istenen süreçten ziyade halka arz yapma yolları, yöntemleri da olabilir…
1 – Mevcut payların satışı
Şirket ortakları, ellerinde bulundurdukları payların bir kısmını Borsa’da ya da Borsa dışında halka arz edebilir.
2 – Sermaye artırımı yoluyla halka arz
Şirketler, sermaye artırımı yoluyla yeni pay ihraç ederek finansman kaynağı sağlayabilir.
3 – İki yöntemin birarada kullanılması
Şirketler yukarıda belirtilen iki yöntemi birlikte kullanabilir. Böylece hem mevcut ortaklar paylarının satışından gelir elde eder, hem de şirket finansman kaynağı sağlar.
4 – Mevcut Payların Satışı Yoluyla Halka Arz
Pay sahiplerinin ortaklıkta sahip oldukları payları halka arz edebilmeleri için;
- Paylar üzerinde rehin veya teminata verilmek suretiyle devir veya tedavülünü kısıtlayıcı ve pay sahibinin haklarını kullanmasına engel teşkil edici kayıtların olmaması gerekmektedir.
- Şirket, esas sözleşmesinin sermaye piyasası mevzuatına uyumlaştırılması amacıyla gerekli değişiklikler için SPK’dan onay almalıdır. Esas sözleşme değişikliğine ilişkin SPK onayının alınmasından sonra gerekli değişikliklerin yapılacak ilk genel kurul toplantısında karara bağlanması gerekmektedir.
GİP’te işlem görme başvurusu, mevcut ortakların yeni pay alma haklarının kısmen veya tamamen kısıtlanması suretiyle yapılacak sermaye artırımı sonucunda ihraç edilecek paylar için yapılabilmektedir. Bu sayede payların satışından elde edilecek fonların piyasanın amacına uygun olarak şirketin bünyesinde kalması ve şirketin gelişmesi ve büyümesi için kullanılması hedeflenmiştir. Bununla birlikte, Hazine Müsteşarlığı tarafından verilen bireysel katılım yatırımcısı lisansına sahip yatırımcıların ve girişim sermayesi yatırım ortaklıklarının ve girişim sermayesi yatırım fonlarının belirli şartları taşımaları halinde, ortaklıkta sahip oldukları payları halka arz sırasında veya payların Borsada işlem görmeye başladığı tarihten itibaren satışa sunabilmeleri mümkündür.
5 – Sermaye Artırımı Yoluyla Halka Arz
Halka açık olmayan şirketler, sermaye artırımlarında, ortakların yeni pay alma haklarını kısmen veya tamamen kısıtlayarak paylarını halka arz edebilirler. Sermayenin tamamının ödenmiş olması gerekmektedir. SPK’ya başvuru öncesinde aşağıdaki işlemler yapılmalıdır:
- Yönetim kurulu esas sözleşmenin sermaye maddesinde değişiklik tasarısı hazırlamalı ve değişiklik için SPK’dan onay almalıdır.
- Şirket genel kurulu -TTK hükümleri kapsamında- sermayenin artırılmasına ve yeni pay alma haklarının sınırlanmasına ilişkin karar almalıdır.
