Son dönemlerde mobil teknolojilerde devrim niteliğinde gelişmeler yaşandı. Bu gelişmeler, ekonomik olarak da sanal dünyaya geçişin habercisiydi. Beklenen gelişme 2008 yılında yaşandı. Satoshi Nakamoto adında kimliği hala tam olarak belirlenemeyen Japon uyruklu bir kişinin veya kişilerin yayınladığı bir makalede Bitcoin adı verilen bir kripto sanal paradan bahsedildi. Bitcoin’in icadının 2008 yılında olmasının sebebi, ABD’de başlayıp tüm dünyayı derinden etkileyen o dönemdeki mortgage kriziydi. Bu kriz nedeniyle tüm dünyada ABD Dolarına olan güven sarsılmıştı. Bitcoin, 2009 yılında piyasaya kendi sanal platformu üzerinden sürüldü. Böylece, kripto sanal paraların devri başlamış oldu. Bitcoin ile birlikte yeni bir piyasa doğdu. Bu piyasada Bitcoin al-sat işlemleri yapılıyordu. Aynı zamanda Bitcoin, reel paralar gibi işlem aracı olarak da kullanılabiliyordu.
Bitcoin’in yüksek piyasa başarısı sonrası bu teknolojiyi kullanan pek çok farklı kripto para doğdu. Bunlara Bitcoin’e alternatif olduğu için alternatif koin (alternative coin) adı verildi. Şu anda kripto sanal para piyasalarında yaklaşık 1000 adet coin işlem görmektedir.
Biz de en yüksek işlem hacmine sahip 5 kripto sanal parayı mercek altına aldık. Bu kripto paraların bu denli başarılı olmasının nedenlerine baktık. İsterseniz başlayalım.
1. Bitcoin (BTC)
Kripto para piyasalarının en büyük işlem hacmine sahip kripto parası tabii ki Bitcoin. Bunun en önemli nedeni, ilk kripto para olması. 2008 yılında, kimliği hala tam olarak belirlenemeyen Satoshi Nakamoto tarafından icat edilen Bitcoin, 2009 yılında piyasaya sürüldü. Bitcoin, herhangi bir merkezi otoriteye bağlı değildir. Dolayısıyla, arzı bir merkezden kontrol edilemez. Bitcoin, mining adı verilen özel bir yazılım işlemi sonucunda üretilir. Bitcoin, ilk üretildiği 2008 yılında kurucusu Satoshi Nakamoto tarafından toplamda 21 milyon üretilecek şekilde programlanmıştır. Yani, piyasadaki Bitcoin sayısı 21 milyona ulaştığında artık Bitcoin üretilemeyecek ve Bitcoin’in tüm işlemleri piyasada olan Bitcoinler üzerinden yapılacaktır.
Bitcoin, ilk çıkan kripto para olmasıyla kripto para piyasalarının öncüsü konumunda. Uzun süredir işlem görmesiyle kullanıcı nezdinde itibarı en yüksek kripto para Bitcoin’dir. Yaklaşık 200 milyar Dolarlık işlem hacmine sahiptir. Bunun en önemli sebebi, kripto sanal para piyasaları hakkında merakı olan pek çok insanın ilk olarak Bitcoin’le tanışmasıdır. Yazının yazıldığı tarihte 1 Bitcoin (BTC) yaklaşık 6.563 ABD Doları üzerinden işlem görmektedir.
2. Ethereum (ETC)
Bitcoin’den sonra kripto sanal para piyasalarında en yüksek işlem hacmine sahip ikinci kripto para Ethereum. 2015 yılında sanal para piyasasında işlem görmeye başlayan Ethereum’un kurucusu bir Rus yazılımcı olan Vitalik Buterin’dir. Henüz genç bir lise öğrencisi iken Bitcoin ile kripto para piyasalarına adım attı. Ancak, zaman içerisinde kendi kripto parasını kurmaya karar verdi. Ethereum’un piyasaya girişiyle birlikte değeri oldukça yükseldi. Kripto para piyasalarında işlem yapan pek çok kullanıcının da dikkatini çekti.
Ethereum’u diğer kripto paralardan farklı kılan özelliği ise getirmiş olduğu Smart Contract (Akıllı Kontrat) adı verilen bir yenilik. Bu yenilikle birlikte, Bitcoin’den farklı olarak Ethereum kripto paranın kullanıldığı tüm aşamalarda işin içerisinde olabiliyor. Örneğin, Ethereum platformunu kullanarak bir araba satın alma işlemi yaptınız. Ethereum’da bulunan Smart Contract özelliği ile para transferi gerçekleştikten sonra arabanın mülkiyeti tamamen size geçiyor. Yani, arabanızı siz ve sizin tanımladığınız diğer kişilerden başka kimsenin kullanması mümkün olmuyor. Bu, kripto para piyasalarında daha önce kimsenin görmediği bir özellik. Kurucusu Buterin’in deyimiyle Ethereum, kripto para piyasalarının enerji kaynağı olma iddiasında olan bir kripto para. Ayrıca, Ethereum’da bulunan ICO (Initial Coin Offering) ve diğer kripto paralardan farklı olarak CPU tabanlı işlemciler yerine GPU temelli işlemciler ile madencilik yapılabilmesi onu farklı kılıyor. GPU temelli madencilik için gereken donanım temeli diğer kripto paralara göre daha az maliyetli bir madencilik deneyimi sağlamaktadır.
Yenilikçi özellikleri sayesinde kripto para piyasalarında kısa sürede ön plana çıkan Ethereum’un yazının yazıldığı tarih itibariyle piyasa değeri 229 ABD Doları. Ethereum’un 24 saatlik işlem hacmi ise yaklaşık 1 milyar 250 bin ABD Doları.
3. Ripple (XRP)
İşlem hacmi ve talep yoğunluğu göz önünde bulundurulduğunda en iyi üçüncü kripto paranın Ripple (XRP) olduğu görülüyor. Ripple’ın kuruluş tarihi 2012. Sadece kripto para olmaktan ziyade bir ödeme ağı olması amacıyla kurulmuştur. Ripple’ı diğer kripto paralardan farklı kılan özelliği ise bir otorite tarafından kontrol edilmesi. Yani, Bitcoin ve Ethereum’un aksine Ripple’ın arz ve talebi tam olarak piyasa koşulları sonucu oluşmuyor. Ripple, RippleNet adı verilen bir ödeme ağı hizmeti de sağlamaktadır. Ripple’ın arzı onu kuran şirket tarafından kontrol edilmektedir. Dolayısıyla, Ripple madenciliği yapılamaz.
Ripple’ı programlayan şirket, piyasada toplam 100 milyar Ripple olması yönünde karar vermiştir. Her yıl piyasaya bu şirket tarafından 1 milyar Ripple sürülmektedir. Aslında, Ripple’ın kuruluş amacı; bankacılık işlemlerini hızlandırmak ve yüksek işlem maliyetlerini düşürmek. Evrensel bir ağ şeklinde kurulan Ripple üzerinden oldukça hızlı bir şekilde para transferi işlemleri yapmak mümkün. Ripple, Bitcoin’e nazaran yaklaşık 400 kat daha hızlı işlem yapma kapasitesine sahiptir. Bu yenilikçi faktörüyle XRP, Türkiye’nin en büyük bankalarından biri olan Akbank’ın da Ripplenet ağına katılmasını sağlamıştır. Akbank’ın bu ağa katılmasının en büyük amacı, yüksek olan işlem maliyetlerini azaltabilmek ve swift işlemlerini Ripplenet ağı üzerinden ucuz ve hızlı gerçekleştirebilmek.
Bu özellikleriyle Ripple, kripto para kullanıcılarının dikkatini kısa sürede çekmeyi başarmıştır. Yazının yazıldığı tarih itibariyle 0;56 ABD Doları üzerinden işlem görmektedir. Ripple’ın işlem hacmi yaklaşık 10 milyar ABD Doları civarındadır.
4. Bitcoin Cash (BCH)
Bitcoin’in zaman içerisinde daha fazla büyümesi sonucu Bitcoin’de işlem yapılması için harcanan süre arttı. Bunun sonucunda Bitcoin veritabanlarında ciddi şişmeler gerçekleşti. Bu durum, Bitcoin kullanıcılarının işlem yapma sürelerini gittikçe arttırıyordu. Zaman içerisinde, Bitcoin piyasasındaki yazılım geliştiricileri bu problemlerden kurtulmak için Bitcoin platformuna bazı güncellemeler getirdiler. Bu güncellemelerin tüm kullanıcılar tarafından donanımlarına tanımlanması belli bir zaman almaktaydı. Bazı kullanıcılar hızlı bir şekilde yeni versiyona geçiş yaparken bazı kullanıcılar Bitcoin’in eski versiyonunda kalmaktaydı. Bitcoin kullanıcıları arasında yaşanan bu duruma çatallanma (forking) denir.
Bitcoin Cash, Bitcoin sürümlerinde yaşanan bir hard forking sonucu ortaya çıkmış bir kripto paradır. Zaman içerisinde güncellemeleri kullanmak istemeyen bazı Bitcoin kullanıcıları eski sürüm içerisinde kalmak istedi. Bu durum, piyasada çok ciddi tartışmalara neden oldu. Önce SegWit olarak bilinen süreç ve onu takip eden SegWit2x süreci sonrasında Bitcoin Cash isimli kripto para piyasada işlem görmeye başladı. Halihazırda Bitcoin’in altyapısını kullanarak piyasaya giriş yapan Bitcoin Cash, Bitcoin piyasasını ikiye böldü. Bitcoin’in yüksek itibarını aynı şekilde devam ettiren Bitcoin Cash, piyasada işlem görmeye başladığında hazır bir kullanıcı kitlesine sahipti. Bitcoin Cash’in Bitcoin’den farklı olarak getirdiği en önemli yenilik hızlı işlem yapabilmesi. Bitcoin’e nazaran 4 kat daha hızlı transfer gerçekleştirebilen Bitcoin Cash, halen geliştirilmeye oldukça açık bir kripto sanal para.
Yazının yazıldığı tarih itibariyle 1 Bitcoin Cash, 536 ABD Doları üzerinden işlem görmektedir. Bitcoin Cash’in 24 saatlik işlem hacmi ise yaklaşık 737 milyon Dolar.
5. EOS
EOS coin, EOS.io şirketi tarafından 2017 yılında ICO’su başlatılan ve Ethereum’a rakip olmayı hedefleyen bir proje. Tıpkı, Ethereum gibi EOS’da müstakil bir platform. Bu platform üzerindeki işlemler EOS Coin ile yapılabiliyor. Merkezi olmayan bu platforma kullanıcı müdahaleleri mümkün. Yani, EOS platformunda işlem ve uygulama oluşturmanız tamamen sizin inisiyatifinize kalmış. Ayrıca, EOS’ta Ethereum’dan farklı olarak işlem yapabilmeniz için herhangi bir ücret ödemeniz gerekmez. Ethereum’da yapılan tüm işlemler belli bir ücrete tabidir. Bu özelliği EOS’u ön plana çıkaran bir yenilik.
Ethereum’a benzer bir hizmet sunan EOS, Ethereum’dan daha ucuz ve daha hızlı olmasıyla Ethereum meraklılarını bünyesine çekmeyi hedefliyor. Ucuz uygulamaları ve tüm kullanıcıların birbirleriyle oldukça rahat işleme geçebilmesiyle EOS, Ethereum katili olarak biliniyor.
Ethereum’da mevcut olan ICO sürecini kendisine taşıyarak platformda proje yapmaya ve bu projelerin fonlanmasına olanak tanımak EOS’un temel hedefi olarak göze çarpıyor. Yukarıda da belirttiğimiz gibi EOS kullanarak bir proje geliştirmek ve uygulama hazırlamak hem daha hızlı hem de daha ucuz. Yine de EOS, henüz çok yeni bir sistem olması nedeniyle ihtiyatlı davranmayı ve riskten kaçınmayı seven yatırımcıları bünyesine çekmeyi başaramadı. Ancak, yine de bu yenilikçi özellikleriyle listemizin beşinci sırasını alan kripto para platformu olmayı hak etti.
Yazının yazıldığı tarih itibariyle 1 EOS 5 ABD Doları üzerinden işlem görüyor. 24 saatlik işlem hacmi ise yaklaşık 670 milyon Dolar seviyesinde.
Yazar: Mary Ann Callahan
