Çocuk ve gençlerde miyopi bozukluğunun giderek arttığı bu günlerde hemen her gün daha çok çocuk ve genç uzağı görememe problemi ile göz hekimlerine başvuruyor. Peki bunun sebebi ne? Acıbadem Ankara Hastanesi Göz Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Profesör Doktor Emrah Altıparmak, miyopi bozukluğunun ortaya çıkış nedenleri ve tedavi yöntemleri hakkında önemli uyarılar ve önerilerde bulundu.
“Miyopi tüm dünyada giderek artıyor” açıklamasında bulunan Profesör Doktor Emrah Altıparmak “Yüksek miyopi sınırı Dünya Sağlık Örgütü tarafından 5 numara miyop ve üzeri olarak kabul ediliyor. Yüksek miyop olan bir birey, ileri yaşlarda (bu genellikle 50 yaş üzerinde karşımıza çıkıyor), katarakt, glokom, retina yırtığı/dekolmanı ve sarı nokta hastalığına çok daha sık yakalanıyor. Hatta retina yırtığının bu grupta 20 kat, sarı nokta hastalığının 40 kat arttığına dair elimizde güçlü veriler var. Bu bakımdan çocuklarımızın önce miyop olmamasına uğraşmalı, miyop olurlarsa da hızlı artışlarının olmamasına çalışmalıyız” diyor.
Dijital ekran miyop olma ihtimalini arttırıyor
Miyopinin ortaya çıkmasında ailesel yatkınlığın yanında çevresel risk faktörlerinin de bu konuda önemli olduğunu vurgulayan Emrah Altıparmak sözlerine şöyle devam ediyor: “Bunların birincisi uzun süre yakın mesafe aktivitelerinde bulunmak. Yakın aktivite deyince uzun süre ve aralıksız kitap okumak sayılabilir. Ancak maalesef bizim gençlerimizde kitap okuma alışkanlığı çok yaygın değil. Bunun yerine uzun saatler elektronik cihazlara bakmayı tercih ediyorlar. Cep telefonu, tablet ve bilgisayar ile uzun saatler geçiriyorlar. Hatta Covid-19 salgınında uzaktan eğitim almak zorunda kalmaları nedeniyle birçok çocuk ve gencin ekran sürelerinde istenmeyen artışlar olageldi. Çalışmalar doğrultusunda günde 2 saatten fazla ekran önünde zaman geçiren çocukların miyop olma ihtimallerinin arttığını biliyoruz.”
Diğer bir risk faktörü için de aydınlık dış ortamda az zaman geçirmek olduğunu söyleyen Altıparmak, günde en az 2 saatini dış ortam aydınlığında geçiren çocuk ve gençlerin miyop hastalığına daha az yakalandığının altını çiziyor.
Açık hava aktiviteleri önem taşıyor
Okullar tatil olduğuna ve uzaktan eğitim olmadığına göre çocukların ekrana o kadar da bakmaları gerekmediğini söyleyen Prof. Dr. Emre Altıparmak, “Günler uzun, hava aydınlık ve sıcak. Çocukların günün uygun sıcaklıktaki zamanında açık havada zaman geçirmeleri çok önemli. Biz bunu şöyle basit bir formülle ifade etmeyi uygun bulduk. Günde 2 saat dışarı, 2 saatten az ekran karşısında. Lütfen çocuklarınızla konuşun, onları daha çok açık hava aktivitelerine yönlendirin, hatta bunu birlikte yapın. Ekran sürelerini artık tüm dijital cihazlar gösteriyor, çocuklarınızla birlikte kullandıkları cihazlardaki ekran saatlerini gözden geçirin, hangi uygulamalarda en çok zaman geçirdiklerini ve nasıl azaltabileceklerini birlikte planlayın” ifadelerini kullandı.
Düzenli göz muayeneleri aksatılmamalı
Miyopi gelişiminde ailesel yatkınlığın önemine de değinen Emrah Altıparmak şunları söyledi: “Mesela anne ve babasından birisinde miyop olan bir çocuğun miyop olma ihtimali 3 kat artıyor. Anne ve babasının ikisi birden miyop ise bu risk 6 kat arttığını belirten, anne-babadan birisi veya her ikisi miyop ise çocukların düzenli göz muayenelerini aksatmamak gerekiyor. Biz göz hekimi olarak kliniğimizde miyopi artışının yavaşlatılması için artık kanıta dayalı ve işe yaradığı çalışmalarla ispatlanmış özellikle gözlükler, lensler veya damlalar gibi tedaviler uyguluyoruz. Bu tedavilerin işe yararlılığı gün geçtikçe daha da güçlü kanıtlarla ortaya konuyor. Bu nedenle miyobu hızlı artmakta olan bir çocuğa yardım konusunda elimiz eskisine göre daha güçlü. Ancak şöyle bir gerçek karşımızda hep duruyor. Ekran karşısında çok zaman geçiren veya dış ortamda aydınlıkta çok az zaman geçiren çocukların/gençlerin numara artışı verilen tedavilere rağmen hızlı olabiliyor.”
Çocuğunuzun Göz Sağlığını Korumak İçin Yapmanız Gerekenler
Çocuklarda Göz Sağlığı
Çocuğunuzun göz sağlığı ilgili ihmaller ileride hiç de istenmeyen sonuçlara neden olabilir. Doğumdan itibaren göz muayenesinin çok önemli olduğunu söyleyen Liv Hospital Göz Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Tuğrul Altan özellikle okul zamanı çocuklarda göz ardı edilen göz sağlığının çocuğun başarısını etkileyebileceğini söylüyor.
Göz Sağlığı Okul Başarısını Etkiliyor
Düzeltilebilecek sorunların erken tanısı tıbbın tüm diğer alanlarında olduğu gibi göz hastalıklarında da büyük önem taşıyor. Bunların başında miyopi, hipermetropi ve astigmatizma gibi kırma kusurları gelir. Eğer varsa okul çağı öncesi bu sorunların saptanması çocukluk çağında mümkün olduğu halde ileri yaşlarda tedavisi mümkün olmayan göz tembelliğine bağlı kayıpların yaşanmasına engel olur. Gözlerdeki kaymalar da bazen ebeveynler tarafından net olarak anlaşılamayabilir. Düzeltilmemiş kaymalar da görme fonksiyonunda ileri yaşlarda düzeltilemeyecek kayıplara neden olabilir.
Işık hassasiyeti, gözlerde kısma varsa dikkat!
En çok bilineni televizyonu yakından izlemektir. Fakat bu, TV’yi yakından izleyen tüm çocukların kırma kusuru olduğu anlamına gelmez. Çocuklar izledikleri şeye daha konsantre olabilmek için de yaklaşır. Çocuğun uzaktaki nesneleri ayırt edememesi en önemli bulgudur. Fakat bazen dikkat eksikliği, ilgisizlik görme bozuklarıyla karıştırılabilir. Kreş öğretmenleri çocuğun görmesini bazen aileden daha iyi değerlendirebilir. Çocukların gözlerini sık oğuşturması, bir yere dikkatli bakarken gözlerini kısması, normalden fazla ışık hassasiyeti ve aşırı sulanma da göz bozukluklarına işaret edebilen diğer bulgulardır.
Görme kalitesi yaşam boyu başarıyı etkiler
Görme derecesi ve kalitesinin yüksekliği; görsel uyaranların daha iyi, daha hızlı ve daha doğru şekilde algılanmasını sağlar. Bu da yalnızca okulda değil, tüm alanlarda ve yaşam boyunca başarıyı etkiler. İyi görme hedeflenen nesnenin görüntüsünün hızlı ve doğru bir biçimde beyne aktarılmasını ve bilginin işlenmesini sağlar. Bu da öğrenmenin hızını ve niteliğini olumlu yönde etkiler.
Çocuğunuzun Göz Sağlığını Koruyun
• Uzun süre yakına odaklanmanın miyopinin gelişimini artırdığı biliniyor. Bu nedenle özellikle günümüzde çok kullanılan akıllı telefon, tablet ve bilgisayar kullanımına kısıtlama getirilmesi ve çocukların açık hava aktivitelerine yönlendirilmesi uygun olacaktır.
• Ellerin gözlere teması, göz enfeksiyonlarının oluşumunda önemli bir kaynaktır. Bu nedenle çocukların buna karşı uyarılması gerekir. Çocuk gözüne eliyle çok sık temas ediyorsa bunun nedeni göz muayenesiyle araştırılmalıdır.
• Çocukluk çağının en önemli sorunlarından biri de travmalardır. Travma evde, okulda veya sokakta olabilir. Eğitim ve alınacak basit koruyucu önlemlerle bu olayların çoğunun önüne geçilebilir. Bunlar delici, sivri, fırlatılabilen, patlayıcı maddelere çocukların ulaşımının ve oynamasının engellenmesi, çocukların oyun esnasında izlenmesi gibi önlemlerdir. Böyle bir olayla karşılaşıldığında da mutlaka bir göz muayenesinden geçilmesi gereklidir.
• Büyük çocuklarda spor aktivitelerinde, yapılan spora uygun önlemler alınmalıdır. Örneğin yüzmede konjonktivitten korunmak için yüzücü gözlüğü, teniste hem ultraviyole ışınlarını bloke eden hem de darbelere dayanıklı gözlükler gibi.
Çocuklar da Güneş Gözlüğü Takmalı: Çocuklara Güneş Gözlüğü Alırken Dikkat Edilmesi Gerekenler
Sağlıklı bir yaşam için gerekli olan güneş ışığına aşırı miktarda ve uygun olmayan koşullarda maruz kalındığında sağlığı ve hatta yaşamı tehdit eden sorunlar ortaya çıkabilir. İleriki yaşlardaki cilt ve göz sorunlarının ortaya çıkmasında çocukluk ve gençlik döneminde maruz kalınan ultraviyole ışınların rol oynadığını söyleyen Liv Hospital Göz Hastalıkları Uzmanı Doç. Dr. Tuğrul Altan özellikle çocuklarda güneş gözlüğü seçerken dikkat edilmesi gereken noktaları anlattı.
Deniz kenarında pür dikkat!
Atmosfer kirliliği nedeniyle ozon tabakasında oluşan hasarlar günümüzde daha fazla zararlı güneş ışığının bize ulaşmasına neden olur. Bu zararlı ışınların başında kısa dalga boylu ultraviyole (mor ötesi) gelir. Bu ışınların yüzde 95’i daha düşük enerjili olan UVA, kalan kısmı da daha yüksek enerjili UVB’dir. UVA daha derine ulaşırken UVB daha yüzeysel etkilidir. Bu ışınlar etkiledikleri vücut bölgesinde proteinler ve DNA üzerinde olumsuz etki yapar. Bu etki temas süresiyle artar ve zamanla birikir. Ultraviyole ışınlarının en güçlü olduğu durumlar yeryüzüne dik olarak ulaştığı yaz mevsimi, yansıyan ışığın fazla olduğu deniz kenarı, karla kaplı bölgeler veya yüksek rakımlı yerlerdir.
Siperli şapka da önemli
Yapılan çalışmalarda ileriki yaşlardaki cilt ve göz sorunlarının ortaya çıkmasında çocukluk ve gençlik döneminde maruz kalınan ultraviyole ışınlarının önemli olduğunu göstermiştir. Gözle ilgili en önemli iki hastalık grubu katarakt ve yaşa bağlı maküla dejeneresansıdır. Çocuklar ve gençler erişkinlere göre zamanlarının daha büyük kısmını açık havada geçirir. Yaşamı boyunca maruz kalınan ultraviyole ışınlarının yüzde 50’ye yakın kısmının ilk 18 yaşta olduğu ifade edilir. Bu nedenle çocuklarda cildin olduğu kadar gözlerin de güneş ışınlarından korunması önemlidir. Direkt güneş ışınlarından korunmanın en iyi yolu siperli şapka kullanmaktır. Geniş siperli şapka göze ulaşan ışınların yarısını engeller. Fakat ışınların yoğun olduğu, yansıyan ışın miktarının fazla olduğu sahillerde ve karlı ortamlarda mutlaka güneş gözlükleri kullanılmalıdır. Ayrıca güneş ışınlarının dik olarak geldiği 10 ve 16 saatleri arasında güneşe maruz kalmamak istenmeyen etkileri en aza indirecektir.
Kızarıklık ve yanma yapabilir
Güneşin göz üzerindeki etkilerini gözkapağı cildi ile inceleyerek başlayabiliriz. UVB gözkapaklarında kızarıklık ve yanmaya neden olabilir. İleri yaşlarda güneş lekeleri, cilt kırışıklıkları gibi iyi huylu değişiklikler veya kanseröz yapılar da görülebilir. UVB gözün en dış saydam tabakası olan kornea tarafından tamamıyla bloke edilir. Korneayı geçen, lens ve retina üzerine etki eden UVA’dır. UVB’ye uzun süre maruz kalmak kornea yüzeyinde hasara ve geçici de olsa ağrılı görme kaybına neden olur. Bu durum korumasız kayak yapan kişilerde ve kaynakçılarda sık görülür. UVA ise korneadan geçerek göz merceği (lens) ve gözün sinir tabakası (retina) üzerine etki gösterir.
ÇOCUKLARA GÜNEŞ GÖZLÜĞÜ ALIRKEN BUNLARA DİKKAT EDİN
- Camı kırılmaya dirençli olmalıdır. Polikarbonattan yapılmış camlar diğer organik reçinelerden kırılmaya 10 kat daha dayanıklıdır.
- Yüzde 100’e yakın UVA filtreli olmalıdır. Polikarbonat yapısı gereği UVA’yı yüzde 100’e yakın bloke ederken diğer organik camlarda kaplama gereklidir.
- Çerçeve de kırılmayan metaryelden üretilmiş olmalıdır.
- Çerçeve yüzü tamamen saran tipte olmalıdır.
- Gözlüğün düşmesini engellemek için meteşesi yaylı olmalı veya arkadan elastik bir bantla tutturulmalıdır.
- ‘Ucuz’ gözlüklerden kaçınılmalıdır. ABD’de camı yüzde 100 UV filtreli olmasına rağmen çerçeve boyasında yüksek oranda kurşun içerdiği saptanan market gözlükleri piyasadan toplatılmıştır. Çocuk ciltlerinin ince olduğu ve toksik maddeleri çok daha kolay emebileceği unutulmamalıdır.
