Bretton Woods bir anlaşma mıdır, sistem midir?
1944 yılında imzalanan Bretton Wood Anlaşması sayesinde para birimleri altına endekslenmiş ve ABD dolarının altına endeksli bir rezerv para birimi olarak ortaya çıkmasına neden olmuştur.
Bretton Woods Sistemi’ne göre bu sisteme dahil olan ülkeler para birimlerini ABD dolarına endeksleyeceklerdi. ABD dolar ise ons başında 35 ABD dolar sabit fiyattan altına endekslenecekti. Üye ülkeler kurlarını yüzde birlik bir bant aralığında tutmak zorundaydılar. Bunun için gerekli görüldüğü takdirde ABD doları satın alarak veya satarak para birimlerinin aşırı ucuzlayarak diğer para birimlerine göre ihracat avantajı elde etmelerinin önüne geçilmeye çalışılmıştı. Ancak ödemeler dengesinde temel bir eşitsizlik olması durumunda bir ülkenin döviz kurunu değiştirmesine izin veriliyordu.
Bretton Wood Anlaşması
Bretton Woods Anlaşması ile Uluslarası Para Fonu IMF ve sonradan Dünya Bankası’na dönüşen IBRD “International Bank for Reconstruction and Development” kurumları kurulmuştur.
IMF ve IBRD, ülkelerin bu kurallara uymasının sağlanması amacını taşıyordu.
Sovyetler Birliği’de Bretton Woods müzakerelerine katılmış ancak bu sistemin Wall Street’in devamı olduğunu ileri sürerek anlaşmayı imzalamamıştır.
Bretton Woods Sistemi’nde temel eşitsizliğin tanımı net yapılmamıştır. Bazı ülkeler ihracat ile büyürken sürekli cari fazla yaratmaktaydılar. Ayrıca dünya ticareti için yeterince altın bulunmadığı için yeterli likidite de sağlanamıyordu. John Maynard Keynes Bretton Woods Sistemi’ne karşı çıkmıştır. Ülkelerin döviz kurlarını belirlemede daha serbest olmaları gerektiğini savunmuştur. Keynes, altın miktarından kaynaklanan likidite sorununu çözmek için yeni bir uluslararası para birimi önermiştir.
Bretton Woods Sistemi’nde ABD doları aşır değerlenmiştir. Sistemi ayakta tutmak amacıyla yapılan Marshall Yardımı ve Keynes’in önerdiği para birimi olan Özel Çekim Hakkı SDR’nin oluşturulması gibi girişimler yeterli olmamıştır. ABD dolar Altın’a endeksli olduğu gibi 35 ABD doları karşılığında Altın satın almak da ABD’de mümkündü. Ancak ABD dolarının aşırı değerlenmesiyle zamanla ABD’nin altın rezervleri erimiş ve ABD dolarına olan güven de azalmıştı. Bunun önüne geçmek için 1971’de dönemin ABD Başkanı Nixon, IMF üyelerine hatta ABD Dışişleri’ne danışmadan bir karar almış ve 35 ABD doları karşılığında altın ödenmesine son vermiştir. Altın alıp satmak ancak serbest piyasada mümkün olmuştur. Nixon Şoku olarak adlandırılan bu olay sonrasında Bretton Woods Sistemi’nin sonu gelmiştir. Bunun akabindeki Smithson Anlaşması da sistemi kurtarmaya yeterli olmamıştır. 1976’da imzalanan Jamaica Anlaşması ile Bretton Woods Sistemi resmi olarak son bulmuştur.
Bretton Woods ikizleri denen nedir?
IMF ve IBRD
Brotton Woods ABD’nin kueyinde Kanada sınırına yakın New Hampshire eyaletinde bir kasabadır.
