Türkiye ekonomisinin toplam finansal varlıkları 2016 yılı dördüncü çeyreğinde 9 milyar 286 milyon TL, yükümlülükleri ise 10 milyar 483 milyon TL düzeyinde gerçekleşti.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), 2016 yılı dördüncü çeyrek finansal istikrar raporunu açıkladı. Buna göre; 2016 yılı dördüncü çeyreğinde Türkiye ekonomisinin toplam finansal varlıkları 9 milyar 286 milyon TL, yükümlülükleri ise 10 milyar 483 milyon TL düzeyinde gerçekleşerek, finansal varlık ve yükümlülüklerin farkından oluşan net finansal değer 1 milyar 197 milyon TL düzeyine ulaştı ve genel ekonomi net borçlu pozisyonunu sürdürdü. Toplam ekonominin finansmanı, büyük ölçüde dünyanın geri kalanı (yurtdışı) ve hanehalkı tarafından sağlandı.
Veri dönemi boyunca, hanehalkı ve dünyanın geri kalanı finansal fazla verirken, finansal olmayan kuruluşlar ve genel yönetim finansal açık verdi. Diğer taraftan, finansal kuruluşlar ile sigorta şirketleri ve emeklilik fonlarının net finansal değeri, üstlendikleri finansal aracılık faaliyetleri nedeniyle, dengedeki pozisyonunu korumuş ve yatay bir seyir izledi.
Akım veriler incelendiğinde; 2016 yılı dördüncü çeyreğinde, tüm sektörlerde işlem kaynaklı akımlarda artış, değerleme kaynaklı akımlarda ise genel yönetim sektöründe bir miktar azalış gözlendi. Hanehalkında pozitif net akım gözlenirken diğer sektörlerde negatif net akım gerçekleşti. En yüksek net akım, değerleme azalışı olarak finansal olmayan kuruluşlarca kaydedildi. Finansal olmayan kuruluşlarda görülen negatif net akım ise değerleme işlemlerindeki azalışa bağlı oldu.
Hanehalkı
Hanehalkı finansal varlıklarının 2016 yılı dördüncü çeyreklik döneminde bir önceki döneme göre 69 milyar TL’lik artış gösterdiği ve bu artışın büyük kısmının mevduatlardaki değerleme artışından kaynaklandığı görüldü. Hanehalkı yükümlülüklerindeki 20 milyar TL’lik artış ise kredi işlemlerinden kaynaklandı.
Hanehalkı finansal varlıklarında en temel araç yaklaşık yüzde 76’lar dolayındaki payı ile mevduatlar olup, bunu hisse senetleri ve özkaynaklar izledi. Veri dönemi boyunca, hisse senedi ve özkaynakların toplam finansal yatırımlardaki payı azalırken, mevduatların payı yatay bir seyir izledi. Öte yandan, yükümlülüklerin tamamına yakını krediler kaynaklı olarak gerçekleşti.
Hanehalkı net finansal değeri 2016 yılı dördüncü çeyreğinde bir önceki çeyreğe göre 49 milyar TL’lik artış gösterdi. Hanehalkı borçluluğuna ilişkin göstergelere bakıldığında, hanehalkı borcunun GSYİH’ye oranı yüzde 18 civarındaki seyrini korumuş, borcun harcanabilir gelire oranı ile toplam finansal varlıklara oranı 2016 yılının dördüncü çeyreğinde yatay bir seyir izledi.
Hanehalkı yükümlülüklerinin GSYİH’ye oranına bakıldığında; 2016 yılının dördüncü çeyreğinde Türkiye’nin karşılaştırma yapılan 19 ülke arasında borçluluk düzeyi en düşük ülke olduğu görüldü.
Finansal olmayan kuruluşlar
Finansal olmayan kuruluşların finansal varlıklarının 2016 yılı dördüncü çeyreğinde, bir önceki döneme göre 375 milyar TL artış gösterdiği ve bu artışın büyük ölçüde diğer alacaklar ile hisse senedi ve özkaynaklardaki işlem artışından kaynaklandığı gözlendi. Aynı dönem için toplam yükümlülüklerdeki artışın büyük ölçüde diğer borçlardaki 191 milyar TL’lik artış ile hisse senetleri ve özkaynaklardaki 113 milyar TL’lik artıştan kaynaklandığı, kredilerde ise 97 milyar TL’lik değerleme artışı olduğu dikkat çekti.
2016 yılı dördüncü çeyreklik döneminde, finansal olmayan kuruluşların varlıklar tarafındaki en önemli kalemini; ticari kredi ve avanslar ile diğer kalemlerin toplamından oluşan diğer alacaklar (yüzde 50) oluşturdu. Hisse senetleri ve özkaynakların payı yüzde 36, para ve mevduatların payı ise yüzde 12 oldu. Yükümlülük tarafında ise hisse senetleri ve özkaynak ihracı yoluyla yapılan finansmanın toplam yükümlülükler içindeki payı yüzde 31, diğer borçların oranı yüzde 38, kullanılan kredilerin payı ise yüzde 31 olarak gerçekleşti.
Finansal olmayan kuruluşların net varlıkları 2016 yılı dördüncü çeyreğinde bir önceki çeyreğe göre 102 milyar Türk Lirası azaldı. Finansal olmayan kuruluşların borçlarının GSYİH’ye oranı 2016 yılı dördüncü çeyreğinde yüzde 68 seviyesinde gerçekleşirken, borçların toplam finansal varlıklara oranı artış eğilimini sürdürdü.
Finansal olmayan kuruluşların borçlarının GSYİH’ye oranları çeşitli ülkelerle karşılaştırıldığında, 2016 yılı dördüncü çeyreğinde, Türkiye’nin borçluluk düzeyi düşük ülkeler arasında yer aldığı görüldü.
2016 yılı dördüncü çeyreğinde, Türkiye ekonomisi net borçlu pozisyonunu sürdürürken, hanehalkı ve dünyanın geri kalanı finansman sağlayan iki ana sektör oldu. En borçlu sektör, finansal olmayan kuruluşlar olurken, bunu merkezi yönetim sektörü izledi. Bu dönemde, hanehalkının net finansal değeri bir miktar iyileşme gösterdi, bu iyileşmede hem işlemler hem de kur ve fiyat hareketlerinin yansıması olan değerleme hareketleri etkili oldu. AB ülkeleri ve ABD’nin oluşturduğu ülkeler ile karşılaştırıldığında, Türkiye’de hanehalkı ve finansal olmayan kuruluşların borçluluk düzeyinin Euro bölgesi ortalamasının altında ve düşük seviyeli ülkeler arasında olduğu dikkat çekti. İHA
