Ana Sayfa Raporlar Ekonomi Raporları ve Gelişmeleri BETAM: Üçüncü...

BETAM: Üçüncü Çeyrekte Durgunluk Belirtileri

Üçüncü Çeyrekte Durgunluk Belirtileri, 25.10.2018

Ozan Bakış, Yazgı Genç

Yönetici Özeti

Kesinleşen Temmuz, Ağustos ve kısmen Eylül ayı GSYH öncü göstergeleri ile yaptığımız hesaplamalara göre 2018 yılının üçüncü çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine kıyasla büyüme oranını yüzde 1,7 olarak tahmin ediyoruz. Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış verilerle hesaplanan bir önceki çeyreğe kıyasla GSYH büyümesinin ise yüzde 0,3 olacağını öngörüyoruz.

Bir önceki notumuzda büyüme tahminlerimiz yıllık bazda yüzde 2,2 ve çeyreklik bazda yüzde 0,3’tü. O notta açıklanan Ağustos ve Eylül ayı verilerinin beklediğimizden daha kötü gelmesi durumunda bu tahminleri aşağı çekebileceğimizi belirtmiştik. Elinizdeki notta da ayrıntılarını göreceğiniz üzere birçok öncü gösterge için bu durum söz konusu

 

Üçüncü Çeyrekte Düşük Büyüme, 26.09.2018

Ozan Bakış, Uğurcan Acar

Yönetici Özeti
Kesinleşen Temmuz ve kısmen Ağustos ayı GSYH öncü göstergeleri ile yaptığımız hesaplamalara göre 2018 yılının üçüncü çeyreğinde bir önce ki yılın aynı çeyreğine kıyasla büyüme oranını yüzde 2,2 olarak tahmin ediyoruz. Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış verilerle hesaplanan bir önceki çeyreğe kıyasla GSYH büyümesinin ise yüzde 0,3 olacağını öngörüyoruz.
Üçüncü çeyrek tahmini için kullandığımız öncü göstergelerin önemli bir kısmı için sadece Temmuz, küçük bir kısmı için ise Temmuz ve Ağustos değerleri açıklandığı için üçüncü çeyrek büyüme tahmini için ihtiyaç duyulan eksik ayları tahmin ediyoruz. Eğer gerçekleşmeler mevcut tahminlerimizden daha kötü gelirse üçüncü çeyrek büyümesi de daha düşük olacaktır. Bunun böyle olup olmayacağını gelecek ay güncelleyeceğimiz üçüncü çeyrek büyüme tahmininde daha net göreceğiz.

GSYH büyüme tahminleri      2018Q3

Çeyreklik dönemsel GSYH     0,3

Yıllık dönemsel GSYH  2,2

Tablo 1: Dönemsel ve yıllık reel GSYH büyüme tahminleri. Kaynak: Betam. NOT: ”Çeyreklik dönemsel” büyüme oranı, bir önceki çeyreğe göre tahmin edilen mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış dönemsel GSYH büyüme- sini; ”Yıllık dönemsel” büyüme oranı geçen yılın aynı ayına göre tahmin edilen dönemsel GSYH büyümesini göstermektedir.

Tüketim malı ithalatı ve ÖTV’de düşüş

2018 yılının üçüncü çeyreğinde 2018 yılının ikinci çeyreğine kıyasla dayanıklı ve dayanıksız tüketim malları sanayi üretim endeksleri hariç tüm mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış tüketim öncü göstergelerinde azalış olmasını bekliyoruz. En sert düşüşün yüzde 8,6 ile ÖTV’de olduğunu görüyoruz. Tüketim malı ithalatındaki yüksek azalışın da devam ettiği anlaşılıyor. Kamu tüketim harcamalarının da bu çeyrek itibariyle azalmaya başladığına şahit oluyoruz (Tablo 2).

2018Q2 2018Q3
İthalat-tüketim -8.2 -7.2
Konut kredileri -3.1 -0.1
Tük. kredileri ve KK -1.9 -1.0
SÜE-dayanaksız tük. -1.0 2.9
SÜE-dayanıklı tük. 0.7 1.8
ÖTV -4.0 -8.6
Kamu tük. harc. 5.0 -1.6

Tablo 2: Bir önceki çeyreğe kıyasla tüke- tim harcamaları. SÜE: Sanayi üretim en- deksi; ÖTV: Özel tüketim vergisi; KK: Kredi kartları.

Kıyaslamayı bir önceki yılın aynı çeyreğine göre yaptığımızda, 2018 yılının üçüncü çeyreğinde dayanıksız tüketim malları sanayi üretim en- deksi ve kamu tüketim harcamaları hariç tüm tüketim öncü göstergele- rinin azalmasını bekliyoruz. ÖTV ve tüketim malları ithalatı yıllık baz- da sırasıyla yüzde 15,2 ve 8,9’luk azalış ile dikkat çekmektedir. Kamu tüketim harcamalarının çeyrekten çeyreğe azalış göstermesini beklesek de yıllık bazda yüzde 12,8 artacağını öngörüyoruz (Tablo 3).

2018Q2 2018Q3
İthalat-tüketim -10.1 -8.9
Konut kredileri -2.2 -4.8
Tük. kredileri ve KK 1.3 -2.9
SÜE-dayanaksız tük. 8.3 9.8
SÜE-dayanıklı tük. 0.2 -7.0
ÖTV -3.2 -15.2
Kamu tük. harc. 8.9 12.8

Tablo 3: Geçen yılın aynı çeyreğine kıyas- la tüketim harcamaları.

Yukarıda özetlenen veriler ışığında, 2018 yılının üçüncü çeyreğinde tüketim artışının düşük olmasını bekliyoruz.

Kamu yatırımlarına fren
2018 yılının ikinci çeyreğinde 2018 yılının ilk çeyreğine kıyasla kamu ya- tırım harcamaları hariç mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış ya- tırım öncü göstergelerinde küçük artış veya azalışlar dışında pek bir değişim beklemiyoruz. 2018 yılının ilk çeyreğinde yüzde 22,4 artan, ikinci çeyreğinde ise yüzde 2,3 azalan kamu yatırım harcamalarının 2018 yılı- nın üçüncü çeyreğinde yüzde 22,2 azalmasını öngörüyoruz. Bir önceki çeyrekte yüzde 12,8 azalan yatırım malı ithalatının ise bu çeyrekte değişmemesini bekliyoruz (Tablo 4).

2018Q2 2018Q3
SÜE-ara malı -1.3 0.6
KKO-yatırım malı -3.1 -1.9
İthalat-yatırım malı -12.8 0.0
Tic. krediler ve KK -1.5 -1.3
Üretim-son 3 ay -8.8 -2.5
Per. sek. stok -0.4 0.3
Kamu yatırım harc. -2.3 -22.2

Tablo 4: Bir önceki çeyreğe kıyasla yatırım harcamaları. KKO: Kapasite kullanım oranı; Per.sek.stok: Perakende ticaret sektörü mevcut mal stok seviyesi. KKO diğer endekslerin aksine yüzde puan değişimi olarak verilmiştir.

Kıyaslamayı bir önceki yılın aynı çeyreği ile yaptığımızda perakende sektörü mevcut mal stok seviyesi ve ara malı sanayi üretim endeksi hariç tüm yatırım öncü göstergelerinde düşüş olmasını bekliyoruz. Yıllık rakamlarda da en çok dikkat çeken yatırım kaleminin kamu harcamaları olduğunu görülüyor. Bir önceki çeyrekte yıllık bazda yüzde 21,1 artan kamu yatırım harcamalarının bu çeyrekte yüzde 20,6 azalacağını hesaplıyoruz (Tablo 5).

2018Q2 2018Q3
SÜE-ara malı 5.1 7.9
KKO-yatırım malı -3.6 -4.6
İthalat-yatırım malı 1.1 -1.9
Tic. krediler ve KK 9.6 -1.1
Üretim-son 3 ay -8.0 -3.2
Per. sek. stok 4.6 4.6
Kamu yatırım harc. 21.1 -20.6

Tablo 5: Geçen yılın aynı çeyreğine kıyasla yatırım harcamaları

Dış ticarette kur etkisini göstermeye başladı
2018 yılının ikinci çeyreğinde mevsim ve takvim etkilerinden arındırıl- mış reel ithalatta ve altın dışı reel ithalat endeksinde azalışın, hem reel ihracatta hem de altın dışı reel ihracat endeksinde ise artışın hızlanarak sürmesini öngörüyoruz. Reel ihracattaki yüzde 4,6 oranındaki artış ile altın dışı ihracattaki yüzde 5,5 oranındaki artış dikkat çekicidir (Tablo 6).

2018Q2 2018Q3
İhracat 0.3 4.6
İthalat -6.5 -5.6
Altın dışı ihracat 0.7 5.5
Altın dışı ithalat -3.1 -1.5

Tablo 6: Bir önceki çeyreğe kıyasla dış ticaret.

Bir önceki yılın aynı çeyreğine kıyasla baktığımızda da ihracattaki yüksek artışları görüyoruz. 2018 yılının üçüncü çeyreğinde reel ihraca- tın yüzde 10,9 artmasını, reel ithalatın ise yüzde 5,1 azalmasını bekliyoruz (Tablo 7).

2018Q2    2018Q3

İhracat            -1.4         10.9

İthalat            -1.8          -5.1

Altın dışı ihracat             3.3         11.1

Altın dışı ithalat             1.7            0.0

Tablo 7: Geçen yılın aynı çeyreğine kıyasla dış ticaret.

2018 yılının üçüncü çeyreğinde dış ticarette yüksek kur etkisinin da- ha belirgin şekilde ortaya çıkacağını öngörmekteyiz.

Yukarıda özetlenen gelişmeler yatırımların en iyi ihtimalle yerinde sayacağını gösteriyor.

Genel değerlendirme

GSYH’nin tahmininde kullandığımız diğer değişkenlere baktığımızda perakende sektörü fiyat beklentisi ve elektrik tüketiminin çeyrekten çeyreğe yüzde 3,9, imalat sanayi üretim endeksinin yüzde 1,7 artacağını hesaplıyoruz. Hizmetlere olan talebin ise yüzde 8 daralmasını bekliyoruz (Tablo 8). Geçen yılın aynı dönemi ile kıyaslandığında fiyat beklentilerindeki yüksek artışın süreceğini ve hizmetlere olan talebin ise daha da azalacağını öngörüyoruz (Tablo 9).

2018Q2 2018Q3
İmalat SÜE -0.9 1.7
Per. sek. fiy. bek. 6.0 3.9
KKO -0.9 -1.1
Hiz. sek. talep -3.2 -8.0
Gel. 12 ay yat. bek. -4.2 -2.3
Elektrik tüketimi 0.0 3.9

Tablo  8: Bir önceki çeyreğe kıyasla bazı öncü göstergeler. Per.sek.fiy.bek: Perakende sektörü fiyat beklentisi (gelecek 3 ay), Hiz.sek.talep: Hizmetlere olan talep (son 3 ay), Gel. 12 ay yat. bek.: Gelecek 12 ay yatırım beklentisi

Kesinleşen Temmuz ve kısmen açıklanan Ağustos ayı öncü göstergeleri ışığında 2018 yılının üçüncü çeyreğinde dönemsel GSYH büyümesinin çeyreklik bazda yüzde 0,3 yıllık bazda ise yüzde 2,2 olacağını tahmin ediyoruz. Açıklanacak yeni verilerle yapacağımız ikinci ve üçüncü tahminlerde üçüncü çeyrek büyüme rakamlarının düşmesi olasıdır. OVP’de ya da yeni adıyla YEP’te (Yeni Ekonomi Planı) öngörülen büyüme rakamları da en azından çeyreklik büyümelerde negatif rakamların sürpriz olmayacağına işaret ediyor.