Aşağıda MKK, BIST ve TCMB verileri kullanılarak yapılan çalışmamızı paylaşıyoruz:
BORSANIN PİYASA DEĞERİ: 186 Milyar Dolar
Borsa İstanbul Pay Piyasasında 400’ü biraz aşkın şirketin 412 hissesi işlem görüyor. Borsa İstanbul verilerine göre şirketlerin toplam piyasa değeri 31 Aralık 2019 kapanış itibariyle 1.1 trilyon TL olup o günkü dolar kuru 5.95 ile 186 milyar dolar yapmaktadır.
*BORSADA FİİLİ DOLAŞIMDAKİ PAYLARIN PİYASA DEĞERİ: 52 Milyar Dolar- Yüzde 27 F.D. Oranı
Borsadaki şirketlerde halka açıklık oranı farklı oranlarda olduğundan her şirketin fiili dolaşımdaki paylarını dikkate alabiliriz. Bu durumda Borsadaki şirketlerin fiili dolaşımdaki paylarının değeri toplamı 308.3 milyar TL olup o günkü dolar kuru 5.95 ile 51.8 milyar dolar yapmaktadır. Borsanın ortalama fiili dolaşım oranı ise % 27.8’dir.
BIST 100 Endeksine dahil hisselerin piyasa değeri 780.7 milyar TL (131 milyar dolar) iken ortalama % 35 fiili dolaşım oranına sahip olduklarından fiili dolaşımdaki paylarının piyasa değeri 272.2 milyar TL(45.7 milyar dolar) Burada, fiili dolaşımı yüksek hisselerin BIST 100 Endeksinde olduğunu görüyoruz. Borsada şirket sayısı olarak 1/4 paya sahip olan BIST100 hisseleri, toplam değerin 2/3’üne Fiili dolaşımın toplam değerinde yüzde 88 paya sahiptir. Borsa İstanbul, Endeks hesaplamalarında genellikle fiili dolaşımdaki payların piyasa değerini esas almaktadır; BIST100, BIST30 böyle endekslerdendir.
*MKK PAYLARIN PİYASA DEĞERİ: 80 Milyar Dolar –Yüzde 43 Takastaki Oran
Halka açıldıktan sonra çeşitli nedenlerle fiili dolaşımdan çekilen hisseler MKK’da kayıtlı olarak kalmaya devam etmektedir. Örneğin çağrı yapılarak piyasadan toplanmış hisseler takasta gözükür. MKK yayınladığı verilerde kendi verilerini esas alır. Bu yüzden borsada yabancı payı dendiğinde MKK verileri üzerinden hesap yapılır.
MKK’nın aylık verilerine göre borsadaki kayıtlı hisselerin piyasa değeri 31 Aralık 2019 kapanışında 476.18 milyar TL olmuştur. Buna göre Borsa İstanbul’da MKK’ya kayıtlı payların oranı % 43 olduğunu görüyoruz. Borsanın piyasa değerinin % 15i seviyesinde dolaşımda olmayan hisse stoğunun MKK verilerinde dikkate alındığı anlaşılabilir.
*BORSADA YABANCI PAYI
MKK, günlük olarak Yerli- Yabancı payları raporu yayınlamaktadır. Bu verilerde 31 Aralık 2019 kapanışında 2019 sonu toplam değeri 447.2 milyar TL ve yabancı payı 272.4 milyar TL yani % 60.91 yabancı oranı hesaplanmıştır. Ancak az önce bahsettiğimiz MKK aylık verilerinde 2019 sonu borsadaki payların değeri 476.1 milyar TL iken yabancı payı 290.4 milyar TL yani % 61.0 yabancı oranı gözükmektedir. Biz çalışmamızda daha detaylı olduğundan Aylık verileri esas alıyoruz.
MKK verilerine göre yabancıların payları 2017 sonunda % 65.0 iken, 2018’de % 65.1 seviyesinde kalmıştı. 2019 Haziran ayı sonunda bu oran % 64.8 olurken 2019 sonunda % 61.0’e gerilediği görüldü. Aylık istatistiklere göre 2020’nin ilk ayı sonunda ise % 59.5 olarak görülmektedir.
Borsa İstanbul verilerine göre 2019 yılında yabancı yatırımcılar 583 milyon dolar net satım gerçekleştirdiler. TCMB verilerine göre ise yılın ikinci yarısında yabancılar 432 milyon dolar hisse satışı gerçekleştirdiği görülmektedir. Dolayısıyla yabancı yatırımcının payında artış görülmemesi normal karşılanabilir. Fakat bazı hisseler, yabancı payı değişiminde etkili olmuş olabilir. Son 7 aydaki oynaklıkta BOYP, DENIZ ve QNBFB’ın fiyat hareketleri etkili olurken BOYP ve DENIZ kottan çıkmıştır. QNBFB’ın % 47si MKK’da kayıtlı olup fiili dolaşımı % 1in altında olduğu görülmektedir.
MKK yabancı yatırımları ülkelerine göre listelemekte ve ilk 10 ülkeyi paylaşmaktadır. Son verilerde ilk 10 yabancı ülke yatırımcılarının MKK’da kayıtlı borsa paylarının yarısına sahip oldukları görülmektedir.
MKK verilerine göre, Katar’da ikamet eden 6 hesabın 2019 Haziran sonunda portföy büyüklükleri 16 milyar TL iken yıl sonunda yüzde 266 artışla 58.6 milyar TL’ye ulaştığı görülmektedir. Bunda; Mayhoola’nın Boyner Perakende’de kalan payları alması ve Katar Ulusal Bankası’nın % 99’una sahip olduğu QNBFB’ın piyasa değerinin artması etkili olduğu düşünülmektedir. QNBFB’ın Ocak ayında % 31 daha değer kazanmasının da katkısıyla Ocak ayı sonunda 4 Katar’lı hesaptaki MKK payı toplamı 77.3 milyar TL’ye yükseldiği görülmüştür. Bu rakam, Borsa İstanbul’daki en büyük yabancı yatırımcının Katar’lılar olmasını sağlamıştır.
2017 sonunda ABD’li yatırımcılar borsadaki yabancılar içinde % 33 paya sahipken en yakınlarındaki % 16 payla İngilizlerdi. 2019 Haziran sonunda % 30.5 paya sahip ABD’lilerin en yakınında % 13 ile yine İngilizler vardı. Fakat 2019 sonunda % 25.9 paya sahip ABD’lileri bu kez % 20.2 ile Katarlılar takip ediyordu. 2020’nin ilk ayı sonunda ise Katarlılar % 25.9 ile liderliğe geçerken ABD’liler % 25.8 ile ikinciliğe geriledi. Bu arada son 6 ayda 68 ABD’li ve 2 Katar’lı yatırımcının borsadan çekildiği gözlemleniyor. 2019 Haziran’da % 13.0 paya sahip İngilizlerin son iki aydır % 13.7 paya çıktığı ama yine de üçüncü sırada kaldığı görülmektedir.
Birleşik Arap Emirlikleri’ne (BAE) ait hesapların 2019 Haziran sonunda 2.2 milyar TL olan portföy büyüklükleri ise 2019 sonunda yüzde 843 yükselişle 20.8 milyar TL’ye çıktığı görüldü. Borsadaki yabancı yatırımcılar içinde 2019’da ilk defa ilk 10’a giren BAE, yıl sonunda yüzde 7 paya ulaştı. Bunda Rus Sberbank‘ın yüzde 99.85 hissesini BAE’li Emirates NBD’ye devretmesi etkili oldu. Denizbank’ın kottan çıkmasıyla BAE, Ocak ayı itibariyle borsadaki ilk 10 yatırımcı listesinden çıkmıştır.
2018 sonunda yüzde 7 paya sahip Lüksemburglu yatırımcıların payı 2019 sonunda yüzde 4.9’a, Ocak ayında % 4.7’ye düştü. 2018 sonunda yüzde 8’e ulaşan Rusya, 2017 sonunda yüzde 2 payı olan Norveç ise artık yüzde 1’in altında paylara sahip olduğundan ilk 10 ülke arasında yer almamaktadır.
QNBFB’nın önümüzdeki dönemde ikincil bir halka arz yapması yada borsadan çıkması ihtimali olabilir ve yabancı takası konusunda verileri daha sağlıklı hale getirebilir görüşündeyiz.
*BIST 30 ENDEKSİNDE YABANCI PAYI
Yabancı payı konusunda daha doğru bir yorum için son dönemde değişikliğe uğramayan BIST30 Endeks hisselerindeki MKK’nın yabancı verilerini incelediğimizde karşılaştığımız tablo şöyle olmaktadır: Son 6 ayda yabancı yatırımcılardan % 1’inin yani 66sının çekildiğini piyasa değerinde yabancı payının % 3.8 azalarak % 72.7’den % 68.9’a indiğini gözlemlemekteyiz.
ÜLKELERİN YABANCILAR İÇİNDEKİ PAYLARI
|
|
|
2017 |
2018 |
2019/6 |
2019 sonu |
2020/Ocak |
|
1 |
KATAR |
4% |
7% |
7.3% |
20.2% |
25.9% |
|
2 |
ABD |
33% |
29% |
30.5% |
25.9% |
25.8% |
|
3 |
BİRLEŞİK KRALLIK |
16% |
13% |
13.0% |
13.7% |
13.7% |
|
4 |
BAE |
|
|
1.0% |
7.2% |
|
|
5 |
LÜKSEMBURG |
7% |
7% |
6.0% |
4.9% |
4.7% |
|
6 |
İRLANDA |
4% |
4% |
4.2% |
3.7% |
3.7% |
|
7 |
HOLLANDA |
4% |
3% |
2.6% |
2.4% |
2.5% |
|
8 |
CAYMAN ADALARI |
2% |
2% |
2.1% |
2.2% |
2.0% |
|
9 |
SİNGAPUR |
3% |
3% |
2.2% |
2.0% |
2.0% |
|
10 |
İSPANYA |
|
|
|
1.6% |
1.7% |
|
11 |
KANADA |
3% |
2% |
1.9% |
1.8% |
|
|
12 |
RUSYA |
|
8% |
|
|
|
|
13 |
NORVEÇ |
2% |
|
|
|
|
|
|
İlk 10 Ülke/Tüm Yabancılar |
78% |
78% |
70.8% |
83.9% |
83.7% |
|
|
İlk 10 Ülke/Tüm Borsa |
|
|
45.9% |
51.1% |
49.8% |
|
|
MKK’da Yabancı Payı |
65.0% |
65.1% |
64.8% |
61.0% |
59.5% |
|
BIST30 ENDEKSİ |
Temmuz19 |
Ağustos19 |
Eylül19 |
Ekim19 |
Kasım19 |
Aralık19 |
Ocak20 |
|
Yabancı Sayısı |
6054 |
6124 |
6108 |
6082 |
6020 |
5989 |
5988 |
|
Yabancı Oranı |
72.7% |
71.3% |
71.5% |
70.3% |
70.1% |
69.9% |
68.9% |
|
Yab. Portföy Değeri (mn TL) |
158,012 |
144,810 |
157,868 |
144,509 |
155,980 |
164,510 |
167,093 |
Borsada Yabancı İşlemleri, Yabancıların En Çok Alış-Satış Yaptıkları Hisseler
06.01.2020 – Yabancılar Aralık ayında 58,5 milyon dolarlık net alım yaptı… Borsa İstanbul tarafından aylık olarak açıklanan yabancı yatırımcıların hisse bazlı gerçekleştirmiş oldukları işlemlere göre Aralık ayında yabancıların en çok net alım yaptıkları hisse 55,1 milyon dolar ile GARAN olurken onu sırasıyla THYAO, ASELS, VESTL ve HALKB hisseleri izledi. En çok satış yapılan hisse sıralamasında ise 50,2 milyon dolar ile EKGYO birinci sırada yer alırken sırasıyla TUPRS, SISE, KOZAL ve TCELL en çok net çıkış yaşanan diğer hisse senetleri oldu.
Aralık ayında BİST100 Endeksi %7,04 değer kazanırken net alım ve net satım işlemlerinin en çok gerçekleştirildiği ilk 20 hisse senedi dikkate alındığında ISGYO, %45,51 ile en yüksek göreceli getiriyi sağlayan hisse senedi olurken en düşük göreceli getiriyi -%7,91 ile METRO payı elde etmiştir.
Yabancı yatırımcılar, Aralık ayında pay piyasasında 58,5 milyon dolarlık (329,6 milyon TL) net alım yaparken, BİST100 Endeksi dolar bazlı %3,75 değer kazandı. 2019 yılının tamamında ise yabancılar toplamda 600,8 milyon dolarlık (3,7 milyar TL) çıkış gerçekleştirmişlerdir.
Kasım ayı sonu itibariyle %61,69 olan yabancı payı ise Aralık ayı sonunda %60,91’e geriledi.
Yabancı İşlemleri – Aralık 2019: Borsa İstanbul verilerine göre, yabancı yatırımcılar Aralık ayında hisse senedi piyasasında 58,5 milyon $’lık net alış yaptı. Bunun sonucunda, toplam net çıkış 12 ay kümülatifte 601 milyon $’a geriledi. Net girişe rağmen, yabancıların halka açık kısımdaki payı da Aralık sonu itibari ile aylık bazda 1.6 puan düşüş ile %60.08’e geriledi
Yabancıların En Çok Aldıkları Hisseler
Aralık ayında, Merkez Bankası’nın politika faizinde yaptığı 200bps indirim sonrası en çok yabancı girişi 55 milyon $ ile Garanti Bankası olurken, diğer bankacılık hisselerinde bu seviyede yabancı alımı gözlenmedi. Türk Hava Yolları, Aselsan, Vestel Elektronik ve Halk Bankası, sırasıyla 46 milyon $, 43 milyon $, 28 milyon $ ve 14 milyon $’lık net giriş ile yabancılar tarafından en çok alınan diğer hisseler oldu.
| Hisse | ALIŞ | SATIŞ | NET | Net Alış / |
| Kodu | (mn$) | (mn$) | (mn$) | Halka Açık PD |
| GARAN | 612.3 | 557.2 | 55.1 | 1.50% |
| THYAO | 1,140.00 | 1,093.70 | 46.3 | 2.80% |
| ASELS | 433.6 | 390.7 | 43 | 4.10% |
| VESTL | 103.7 | 76.2 | 27.5 | 14.80% |
| HALKB | 122.9 | 108.4 | 14.5 | 2.40% |
| VAKBN | 167.7 | 153.3 | 14.4 | 2.50% |
| PGSUS | 247.9 | 237.8 | 10.2 | 1.90% |
| KRDMD | 119.1 | 109.2 | 9.9 | 3.20% |
| ARCLK | 86.5 | 77.7 | 8.8 | 1.50% |
| AKBNK | 277 | 268.2 | 8.7 | 0.20% |
| BİST Toplam | 9,167.70 | 9,109.20 | 58.5 |
Yabancıların En Çok Sattıkları Hisseler
Satış tarafında ise belirli bir sektör odaklanması gözlemlenmedi. Yabancılar tarafından Aralık ayında en çok satım yapılan hisse senedi 50 milyon $ ile Emlak GYO olurken, bunu Kasım ayında da en çok satış gören Tüpraş ve Şişe Cam 31 milyon $ ve 30 milyon $’lık net çıkışlar ile izledi. Koza Altın ve Turkcell hisse senetleri ise Aralık ayında 30 milyon $ ve 19 milyon $’lık net yabancı çıkışı yaşadı.
| Hisse | ALIŞ | SATIŞ | NET | Net Satış/ |
| Kodu | (mn$) | (mn$) | (mn$) | Halka Açık PD |
| EKGYO | 86.3 | 136.4 | -50.2 | -10.50% |
| TUPRS | 360 | 391.1 | -31.1 | -1.20% |
| SISE | 209.8 | 239.7 | -29.9 | -4.40% |
| KOZAL | 149.1 | 179 | -29.9 | -5.40% |
| TCELL | 185.7 | 204.6 | -18.9 | -0.80% |
| TKFEN | 163.2 | 177.9 | -14.8 | -2.60% |
| SODA | 129.3 | 141.2 | -12 | -2.90% |
| TAVHL | 80.4 | 90 | -9.6 | -1.30% |
| ISGYO | 25.4 | 33.6 | -8.2 | -6.70% |
| METRO | 11.2 | 19.4 | -8.2 | -18.90% |
| BİST Toplam | 9,167.70 | 9,109.20 | 58.5 |
