Opsiyon Nedir? Türleri Nelerdir?
Opsiyon alıcıya bir finansal ürünü belli bir fiyattan, belli bir tarihte alım satım hakkını veren bir kontrattır. Opsiyon piyasalarında alıcı açısından iki çeşit opsiyon vardır:
Alım Opsiyonu Nedir? Ne Sağlar?
Alım opsiyonu (Call Option) :Alıcısına gelecekte belirli bir miktarda varlığı, belirli bir fiyattan alma hakkı veren opsiyon sözleşmesidir. Alım opsiyonu, opsiyonu alan tarafa (uzun pozisyon sahibine) belirli bir vadede veya belirli bir vadeye kadar, önceden belirlenen fiyat, miktar ve nitelikte ekonomik veya finansal göstergeyi, sermaye piyasası aracını, malı, kıymetli madeni ve dövizi alma hakkı verir. Ancak almayı zorunlu tutmayan, satan tarafı (kısa pozisyon sahibini) ise alıcının talebi halinde satmaya yükümlü kılan sözleşmeyi ifade eder.
Satış yada Satım Opsiyonu Nedir? Ne Sağlar?
Satış opsiyonu (Put Option): Alıcısına gelecekte belirli bir miktarda varlığı, belirli bir fiyattan satma hakkı veren opsiyon sözleşmesidir. Satım opsiyonu, opsiyonu alan tarafa belirli bir vadede veya belirli bir vadeye kadar, önceden belirlenen fiyat, miktar ve nitelikte ekonomik veya finansal göstergeyi, sermaye piyasası aracını, malı, kıymetli madeni ve dövizi satma hakkı veren, ancak satmaya zorunlu tutmayan, satan tarafı ise opsiyon alıcısının talebi halinde almakla yükümlü kılan sözleşmeyi ifade eder.
Bu iki opsiyonda da taraflar miktar, işlemin vadesi, vade tarihindeki fiyat ve opsiyon hakkını alan tarafın ödeyeceği prim konusunda bugünden anlaşırlar. Anlaşma tarihinde opsiyon hakkını alan taraf anlaşılan prim miktarını opsiyon hakkını veren tarafa nakden öder. Bunun dışında herhangi bir para değişimi yapılmaz.
Evet Egzotik Opsiyon diye birşey vardır.
Egzotik Opsiyonlar (Exotic Options) Talep edenin ihtiyacına göre şekillendirilen opsiyonlardır. “Barrier option” adı altında opsiyona konu olan kıymetin opsiyonda öngörülen fiyatı, örneğin geçmesi halinde geçerliliğini yitiren opsiyonlar, ya da “Lookback options” adı altında belli bir dönemde gerçekleşen örneğin en yüksek fiyatı opsiyona fiyat kabul eden opsiyonlar bu türe örnektirler.
Opsiyon Tipleri Nelerdir?
Yukarıda anlatılanlardan başka teknik açıdan farklılık gösteren opsiyon tipleri vardır. Opsiyon piyasasında iki ana tip bulunmaktadır.
Avrupa tipi opsiyonlar, Avrupa tipi opsiyonlarda uzun pozisyon sahibi taraf hakkını (opsiyonu) sadece vade bitim tarihinde borsa tarafından belirlenen zaman diliminde kullanabilir. Bundan önce kullanamaz.
Amerikan tipi opsiyonlar, Amerikan tipi opsiyonlarda ise uzun pozisyon sahibi taraf hakkını (opsiyonu) opsiyonun yazım (satın alım) tarihi ile vadesi arasındaki herhangi bir süre içinde kullanabilir.
Bu opsiyon tipleri arasındaki tek fark, uzun pozisyon sahibinin haklarını kullanabileceği zaman diliminden kaynaklanmaktadır.
