Ana Sayfa Raporlar Ekonomi Raporları ve Gelişmeleri BETAM: Yüksek...

BETAM: Yüksek Büyüme İşsizliği Düşürüyor

Seyfettin Gürsel* Gökçe Uysal** ve Selin Köksal *** 

Yönetici Özeti

Mevsim etkilerinden arındırılmış işgücü verilerine göre tarım dışı işsizlik oranı Mart 2017 döneminde bir önceki döneme kıyasla 0,2 puan azalarak yüzde 13,7’ye gerilemiştir. Tarım dışı işsizlikteki bu gerilemenin ardında Mart 2017 döneminde sanayi, inşaat ve hizmetlerde görülen yüksek istihdam artışları yatmaktadır. Bu üç sektörde kaydedilen toplam aylık istihdam artışı 220 bin seviyesindedir ve Şubat 2014 döneminden bu yana kaydedilen en kuvvetli artıştır. Tarım dışı istihdamdaki bu olumlu gelişmenin altında kuşkusuz 2017 yılı ilk çeyreğinde gerçekleşen güçlü büyüme yatmaktadır. Türkiye ekonomisi 2017 yılının ilk çeyreğinde yıllık olarak yüzde 5 büyümüştür. Bu büyümenin işgücü piyasasındaki etkileri sevindiricidir. Betam tahmin modeli tarım dışı işsizlik oranının Nisan 2017 döneminde 0,1 yüzde puan azalarak, yüzde 13,6 seviyesine gerileyeceğini öngörmektedir.

Tarım dışı işgücü ve istihdamda artış devam ediyor  

Mevsim etkilerinden arındırılmış verilere göre Mart 2017 döneminde Şubat 2017 dönemiyle kıyaslandığında tarım dışı işgücü 195 bin artarak 26 milyon kişi ve tarım dışı istihdam 220 bin artarak 22 milyon 438 bin kişi olarak kaydedilmiştir (Şekil 1,Tablo 1). Tarım dışı işsiz sayısı 25 bin kişi azalarak 3 milyon 562 bine, tarım dışı işsizlik oranı da yüzde 13,7’ye düşmüştür. Mart 2017 döneminde de tarım dışı istihdam tarım dışı işgücünden kuvvetli artmış, böylelikle tarım dışı işsizlik oranı gerilemeye devam etmiştir. Tarım dışı istihdam artışları 2017 yılının ilk çeyreğinde kümülatif olarak 465 bine yükselmiştir. Bu gelişmeye paralel olarak işsiz sayısında son üç dönemdir önemli gerilemeler kaydedilmiştir.

Şekil 1 Mevsim etkilerinden arındırılmış tarım dışı işgücü, istihdam ve işsizlik oranı

Kaynak: TÜİK, Betam

Nisan 2017 döneminde işsizliğin azalmasını bekliyoruz

Betam tahmin modeli, mevsim etkilerinden arındırılmış tarım dışı işsizliğin Mart 2017 döneminde yüzde 14 seviyesinde sabit kalacağını tahmin etmişti. TÜİK Şubat 2017 dönemi mevsime etkilerinden arındırılmış tarım dışı işsizlik oranını yüzde 13,9 olarak revize etti. Buna göre, mevsim etkilerinden arındırılmış tarım dışı işsizlik oranı bir önceki döneme kıyasla yüzde 0,2 azalarak Mart 2017’de yüzde 13,7 olarak gerçekleşti. Betam tahmin modeli Nisan 2017 döneminde mevsim etkilerinden arındırılmış tarım dışı işsizlik oranının yüzde 13,7’den yüzde 0,1 puan azalarak yüzde 13,6 olarak gerçekleşeceğini öngörmektedir. Tahmin modelinin ayrıntılarına Betam internet sitesinden ulaşılabilir.[1] Tahmin modelinde kullanılan Kariyer.net[2] verilerinden ilan başına başvuru sayısı Şekil 3’de gösterilmektedir. Kariyer.net’in verileri Betam tahmin modelinin girdilerinden biri olmakla birlikte tek etken değildir. Tahminde kullanılan ekonometrik modelde İŞKUR verileri, reel kesim güven endeksi, kapasite kullanım oranı gibi farklı birçok değişken kullanılmaktadır. Bütün etkenler değerlendirilerek oluşturulan tahmine göre Nisan 2017 döneminde tarım dışı işsizliğin 0,1 yüzde puan azalmaya devam etmesi beklenmektedir.

 

Şekil 2 Mevsim etkilerinden arındırılmış tarım dışı işsizlik oranı ve ilan başına başvuru sayısı

Kaynak: Kariyer.net, TÜİK, Betam 

Sanayi, inşaat ve hizmetlerde kuvvetli istihdam artışı

Mevsimsellikten arındırılmış sektörel istihdam verilerine göre sanayi istihdamında 95 bin kişilik bir artış kaydedilmiştir (Şekil 3,Tablo 2).[3] Bununla beraber, son iki dönemde inşaat sektöründeki artışlar da 60 biner civarındadır. Hizmetlerdeki istihdam artışı ise 64 bin seviyesindedir. Böylelikle sanayi, inşaat ve hizmetler sektörlerindeki toplam istihdam artışı 220 bine yükselmiştir. Hem toplam tarım dışı istihdamda hem de sanayi istihdamında gözlemlenen artışlar Şubat 2014 döneminden bu yana kaydedilen en kuvvetli artışlardır.

Şekil 3 Sektörlerin istihdam değişimi (bin kişi)

Kaynak: TÜİK, Betam 

Yıllıklandırılmış tarım dışı işsiz sayısında düşüş

Mart 2017 döneminde bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla tarım dışı işgücü 1 milyon 114 bin (yüzde 4,5), tarım dışı istihdam 504 bin (yüzde 2,3) artmıştır (Şekil 4). Böylece işsiz sayısında yıllık artış 610 bin (yüzde 20,6) olarak gerçekleşmiştir. Tarım dışı istihdamdaki artışın 504 bine yükselmesi, buna karşın tarım dışı işgücündeki yıllık artışın 1 milyon 100 bin civarında seyretmesine paralel olarak tarım dışı işsiz sayısındaki artış 610 bin kişiye kadar düşmüştür. (Şekil 4).

Şekil 4 Tarım dışı işgücü, istihdam ve işsiz sayısında yıllık değişimler

Kaynak: TÜİK, Betam

İşsizlik hem kadınlarda hem erkeklerde geriledi

TÜİK Şubat 2014 döneminde işgücü piyasası verilerinde önemli düzeltmelere gitmiştir. Bu kapsamda, TÜİK çeşitli işgücü verilerini geriye doğru düzeltmiş ve mevsim etkilerinden arındırılmış verileri de açıklamaya devam etmiştir. Ancak düzeltmeler toplumsal cinsiyet ayrımında yapılmamıştır. Bu sebeple kadın ve erkek işgücü verileri mevsimsel etkilerden arındırma işleminin sağlıklı olarak yapılamamıştır. Zira mevsim etkilerinden arındırma işlemi için en az 36 gözlem gerekmektedir. Şubat 2017 dönemi verilerinin açıklanmasıyla birlikte mevsim etkilerinden arındırma işlemi için gerekli olan 36 gözlem sayısı sağlanmıştır. Yine de mevsim etkilerinden arındırmanın en azından bir süre daha serilerde fazladan oynaklığa sebep olabileceği unutulmamalıdır. Şekil 5’te mevsim etkilerinden arındırılmış kadın ve erkek tarım dışı işsizlik oranları verilmektedir. Şubat 2017 döneminden Mart 2017 dönemine tarım dışı işsizlik oranları erkeklerde 0,1 yüzde puan, kadınlarda ise 0,2 yüzde puan gerilemiştir. Böylelikle tarım dışı işsizlik erkeklerde yüzde 11,9 iken kadınlarda yüzde 19,4 seviyesine gerilemiş, tarım dışı işsizlik oranlarındaki toplumsal cinsiyet farkı az da olsa gerilemiştir.

Şekil 5: Mevsim etkilerinden arındırılmış kadın ve erkek tarım dışı işsizlik oranları (%)

Kaynak: TÜİK, Betam 

Tablo 1 Mevsim etkilerinden arındırılmış tarım dışı işgücü göstergeleri (bin kişi)*

İşgücü İstihdam İşsizlik İşsizlik Oranı Aylık değişimler
Şubat 14 22828 20271 2557 11,2% İşgücü İstihdam İşsizlik
Mart 14 22992 20371 2621 11,4% 164 100 64
Nisan 14 23095 20439 2656 11,5% 103 68 35
Mayıs 14 23127 20421 2706 11,7% 32 -18 50
Haziran 14 23157 20401 2756 11,9% 30 -20 50
Temmuz 14 23282 20395 2887 12,4% 125 -6 131
Ağustos 14 23389 20512 2877 12,3% 107 117 -10
Eylül 14 23521 20557 2964 12,6% 132 45 87
Ekim 14 23634 20703 2931 12,4% 113 146 -33
Kasım 14 23691 20706 2985 12,6% 58 3 55
Aralık 14 23750 20805 2945 12,4% 59 99 -40
Ocak 15 23861 20902 2959 12,4% 111 97 14
Şubat 15 24046 21088 2958 12,3% 185 186 -1
Mart 15 23780 20831 2949 12,4% -266 -257 -9
Nisan 15 23857 20923 2934 12,3% 78 92 -14
Mayıs 15 23973 21000 2973 12,4% 115 77 38
Haziran 15 24032 21028 3004 12,5% 59 28 31
Temmuz 15 24192 21216 2976 12,3% 160 188 -28
Ağustos 15 24129 21161 2968 12,3% -63 -55 -8
Eylül 15 24351 21356 2995 12,3% 222 195 27
Ekim 15 24404 21378 3026 12,4% 53 22 31
Kasım 15 24543 21549 2994 12,2% 139 171 -32
Aralık 15 24620 21641 2979 12,1% 77 92 -15
Ocak 16 24733 21765 2968 12,0% 113 124 -11
Şubat 16 24829 21874 2955 11,9% 96 109 -13
Mart 16 24878 21942 2936 11,8% 49 68 -19
Nisan 16 25016 22039 2977 11,9% 138 97 41
Mayıs 16 25108 21995 3113 12,4% 93 -44 137
Haziran 16 25117 21827 3290 13,1% 9 -168 177
Temmuz 16 25141 21797 3344 13,3% 23 -30 53
Ağustos 16 25177 21753 3424 13,6% 36 -44 80
Eylül 16 25361 21937 3424 13,5% 184 184 0
Ekim 16 25524 21976 3548 13,9% 163 39 124
Kasım 16 25647 22056 3591 14,0% 123 80 43
Aralık 16 25610 21973 3637 14,2% -37 -83 46
Ocak 17 25692 22095 3597 14,0% 82 122 -40
Şubat 17 25805 22218 3587 13,9% 113 123 -10
Mart 17 26000 22438 3562 13,7% 195 220 -25

Kaynak: TÜİK, Betam

Tablo 2 Mevsim etkilerinden arındırılmış sektörel istihdam (bin kişi)*

Tarım Sanayi İnşaat Hizmetler Aylık değişimler
Şubat 14 5517 5359 2010 12902 Tarım Sanayi İnşaat Hizmetler
Mart 14 5599 5365 1949 13057 82 6 -61 155
Nisan 14 5566 5373 1890 13177 -33 8 -59 120
Mayıs 14 5571 5364 1867 13190 5 -9 -23 13
Haziran 14 5493 5332 1826 13242 -78 -32 -41 52
Temmuz 14 5409 5243 1815 13337 -84 -89 -11 95
Ağustos 14 5344 5257 1858 13397 -65 14 43 60
Eylül 14 5342 5306 1875 13377 -2 49 17 -20
Ekim 14 5386 5353 1907 13443 44 47 32 66
Kasım 14 5418 5273 1941 13493 32 -80 34 50
Aralık 14 5438 5266 1945 13595 20 -7 4 102
Ocak 15 5427 5349 1934 13619 -11 83 -11 24
Şubat 15 5240 5351 1874 13863 -187 2 -60 244
Mart 15 5475 5308 1908 13615 235 -43 34 -248
Nisan 15 5498 5326 1890 13707 23 18 -18 92
Mayıs 15 5525 5404 1861 13734 27 78 -29 27
Haziran 15 5557 5380 1852 13796 32 -24 -9 62
Temmuz 15 5510 5336 1909 13972 -47 -44 57 176
Ağustos 15 5532 5252 1920 13989 22 -84 11 17
Eylül 15 5532 5327 1938 14091 0 75 18 102
Ekim 15 5462 5363 1957 14057 -70 36 19 -34
Kasım 15 5404 5353 1990 14206 -58 -10 33 149
Aralık 15 5432 5311 2006 14324 28 -42 16 118
Ocak 16 5386 5300 2019 14446 -46 -11 13 122
Şubat 16 5325 5276 2016 14581 -61 -24 -3 135
Mart 16 5376 5295 2037 14611 51 19 21 30
Nisan 16 5343 5381 2043 14615 -33 86 6 4
Mayıs 16 5300 5386 2031 14578 -43 5 -12 -37
Haziran 16 5146 5330 1929 14567 -154 -56 -102 -11
Temmuz 16 5221 5254 1933 14610 75 -76 4 43
Ağustos 16 5269 5224 1925 14603 48 -30 -8 -7
Eylül 16 5362 5260 2025 14653 93 36 100 50
Ekim 16 5302 5282 1986 14707 -60 22 -39 54
Kasım 16 5310 5316 1999 14741 8 34 13 34
Aralık 16 5345 5265 1975 14733 35 -51 -24 -8
Ocak 17 5455 5274 1992 14830 110 9 17 97
Şubat 17 5472 5251 2054 14914 17 -23 62 84
Mart 17 5367 5346 2115 14978 -105 95 61 64

Kaynak: TÜİK, Betam 

Tablo 3: Mevsim etkilerinden arındırılmış kadın ve erkek tarım dışı işgücü göstergeleri (bin kişi)

Kadın İşgücü Kadın İstihdam Kadın İşsiz Erkek İşgücü Erkek İstihdam Erkek İşsiz
Mart 14 5925 4971 945 16808 15141 1687
Nisan 14 6043 5055 968 16924 15162 1728
Mayıs 14 6109 5092 992 16971 15205 1747
Haziran 14 6119 5075 1014 17015 15258 1743
Temmuz 14 6148 5114 1022 17078 15301 1743
Ağustos 14 6196 5167 1031 17107 15311 1799
Eylül 14 6297 5265 1043 17186 15365 1795
Ekim 14 6335 5260 1079 17189 15385 1816
Kasım 14 6385 5323 1078 17230 15435 1797
Aralık 14 6401 5339 1086 17236 15448 1838
Ocak 15 6424 5361 1088 17330 15495 1841
Şubat 15 6513 5387 1130 17320 15522 1844
Mart 15 6566 5394 1158 17425 15571 1855
Nisan 15 6525 5326 1181 17244 15329 1838
Mayıs 15 6533 5350 1164 17308 15424 1851
Haziran 15 6624 5432 1175 17337 15505 1834
Temmuz 15 6652 5492 1149 17437 15592 1845
Ağustos 15 6738 5596 1138 17490 15678 1803
Eylül 15 6710 5590 1122 17513 15709 1817
Ekim 15 6757 5655 1108 17589 15755 1838
Kasım 15 6778 5664 1121 17613 15775 1858
Aralık 15 6875 5751 1131 17625 15822 1820
Ocak 16 6978 5816 1167 17656 15860 1811
Şubat 16 7025 5853 1178 17676 15886 1807
Mart 16 7055 5869 1191 17717 15901 1829
Nisan 16 7062 5898 1180 17823 15901 1870
Mayıs 16 7135 5935 1212 17865 15943 1869
Haziran 16 7174 5973 1221 17917 15958 1925
Temmuz 16 7255 5975 1282 17880 15955 1949
Ağustos 16 7259 5918 1329 17923 15972 1973
Eylül 16 7323 5925 1377 17945 15989 2001
Ekim 16 7374 5961 1399 17989 16017 1998
Kasım 16 7439 5982 1434 18046 16034 2038
Aralık 16 7459 5971 1463 18151 16058 2076
Ocak 17 7467 5976 1473 18148 16053 2125
Şubat 17 7464 6001 1469 18258 16075 2169
Mart 17 7520 6062 1476 18257 16088 2185

Kaynak: TÜİK, Betam 

*Prof. Dr. Seyfettin Gürsel, Betam, Direktör, [email protected]

**Yrd. Doç. Dr. Gökçe Uysal, Betam, Direktör Yardımcısı, [email protected]

*** Selin Köksal, Betam, Araştırma Görevlisi, [email protected]

[1] Betam’ın kullandığı tahmin modeli “Kariyer.net Verisiyle Kısa Vadeli Tarım Dışı İşsizlik Tahmini” başlıklı Betam Araştırma Notu 168’de ayrıntılı olarak tartışılmaktadır. Modeldeki yenilikler ise “Mevsim Etkilerinden Arındırılmış İşsizlik Tahmini” başlıklı Betam Bilgi Notu 14’te açıklanmıştır.

Soybilgen, B., “Kariyer.net Verisiyle Kısa Vadeli Tarım Dışı İşsizlik Tahmini”, Betam Araştırma Notu 168.

http://betam.bahcesehir.edu.tr/tr/2014/06/kariyer-net-verisiyle-kisa-vadeli-tarim-disi-issizlik-tahmini/

Soybilgen, B., “Mevsim Etkilerinden Arındırılmış İşsizlik Tahmini”, Betam Bilgi Notu 14

http://betam.bahcesehir.edu.tr/2015/08/mevsim-etkilerinden-arindirilmis-tarim-disi-issizlik-tahmini/

[2] Betam Kariyer.net tarafından sağlanan verilerden açık bulunan iş pozisyonu başına yapılan başvuru sayısını hesaplıyor. Bu seri hem mevsim hem takvim etkilerinden arındırılmıştır. İlan başına başvuru sayısının azalması bir yandan münhal işlerin artmasına diğer yandan da başvuru sayısının azalmasına bağlıdır. Münhal işlerin artması büyümenin hızlanmasına bağlanırken, başvuruların azalması iş arayan sayısının azalmasına bağlı olacaktır.

[3] Sektörel istihdam serileri teker teker mevsim etkilerinden arındırılmaktadır. Dolayısıyla sektörel istihdam rakamlarının toplamı, mevsim etkilerinden arındırılmış toplam istihdam rakamından farklı olabilmektedir. Aradaki fark mevsim etkilerinden arındırma prosedürünün lineer olmamasından kaynaklanmaktadır.