Ukrayna Krizi ve Endüstriyel Ambargo, Enver Erkan yazıyor…
15.04.2022 – Endüstriyel yönelim… Avrupa Birliği, beşinci yaptırım paketi ile Rusya’dan ihraç edilen kömür, odun ve kimyasal ürünlere ek yasaklar getirdi. Buna ek olarak, Avrupa Birliği hükümetleri, Kremlin ile doğrudan bağlantılı oligarklara veya yasaklı kişilere ait 30 milyar avroluk hesapları dondurdu. Yeni rafine edilmiş Rus platin ve paladyumunun Cuma gününden itibaren Londra’daki ticareti askıya alındı ve Ukrayna’daki ihtilaf nedeniyle Rusya’nın çıkarlarına karşı artan önlemler listesinde son zamanlarda metallerin en büyük ticaret merkezine erişimi engellendi.
Platin ve paladyum… Paladyum fiyatları %11’e kadar yükseldi ve bu hareketin otomobil üreticilerinin emisyonları azaltmak için egzoz borularında kullandıkları metal kıtlığını daha da kötüleştirmesinden korkuluyor. Bir emtia olarak paladyum diğer metallerin yerine kolay kolay ikame edilemediği için yatırımcı ların ilgisini çekmiştir. Günümüzde paladyumun en büyük kullanımı katalitik konvertörlerdedir. Paladyum ayrıca mücevher, dişçilik, saat yapımı, kan şekeri test şeritleri, uçak bujileri, cerrahi aletler ve elektrik kontaklarında da kullanılır. Arz, neredeyse on yıldır talebin gerisinde kaldı. Hükümetler, özellikle Çin, araçlardan kaynaklanan kirliliği azaltmak için düzenlemeleri sıkılaştırdıkça ve otomobil üreticilerini tükettikleri değerli metal miktarını artırmaya zorladıkça kullanım artıyor.
Benzinle çalışan birçok araç, paladyumu da bir bileşen olarak kullanır. Bir dizi Çinli otomobil üreticisi tarafından kullanılan emisyon kontrol cihazları paladyumu içeriyor ve tarih, Çin’de üretilen otomobillere olan talep arttığında, paladyumun tipik olarak değerinin arttığını gösteriyor. Dünya elektrikli otomobillere geçerken, paladyum talebi önümüzdeki yıllarda kademeli olarak düşebilir, çünkü paladyumun elektrikli araçlarda normalde yeri yoktur. Ancak hibrit araçlarda kullanılmaktadır.
Platin, üreticilerin öncelikle mücevher, elektronik ve otomobil için kullandığı bir kimyasal element, değerli metal ve emtiadır. Görünüş olarak neredeyse aynı olmasına rağmen, platin altından daha değerlidir. Platinin yüksek fiyatı, değerli metaller genellikle ağırlıklarına göre fiyatlandırıldığından, nadirliğine ve yoğunluğuna bağlanabilir. Platin maden arzı Covid-19 ile ilgili operasyonel aksaklıklardan kademeli olarak iyileşmeye devam ediyor, ancak Rusya krizinden dolayı ambargo kaynaklı bu arz azalmaya uğrayabilir.
Rus materyallerine yönelik ambargo… Rusya, dünyaya tedarik edilen paladyumun %40’ını ve platinin %12’sini üretiyor. Londra’daki endüstri kaynakları, yaptırımların kademeli olarak uygulandığını ve üreticilerin Rus platin ve paladyumunu kabul etmemeleri üzerindeki baskıyı artıracağını söylüyor. LPPM listesinde yer alan Rus rafinerileri JSC Krastsvetmet ve Priosky Demir Dışı Metaller tesisi, üyeliklerini derhal askıya alacaklarını açıkladı. Bu askıya alma sonrası Londra’da bu rafinerilerin 08 Nisan’dan sonra üretecekleri platin ve paladyum ticareti yasak olmakla birlikte, ürettikleri ürünlerin akredite oldukları sırada ticaretini yapmalarının uygun olduğu belirtilmektedir.
Rus Nornickel’e yakın bir kaynak, LPPM kararının bankalara satış yapma yeteneklerini kısıtlayacağını kabul etti, ancak üreticilere yapılan satışların etkilenmeyeceğini ve işin büyük bir yüzdesinin üreticilere satış olduğunu söyledi. Güney Afrika ve Kuzey Amerika’daki, rafineriler ve madenciler bu boykot kararlarından memnunlar ve onlardan fayda sağlayabileceklerini düşünüyorlar. Bu noktada da Güney Afrika, Kanada, ABD gibi diğer üreticiler avantaj elde edebilirler.
Sonuç?
Ukrayna’daki savaş ve Batı’nın Rusya’ya yönelik yaptırımlarının yol açtığı aksaklıklar, küresel endüstrinin anahtarı olan iki değerli metalin fiyatını yükseltti. Petrol, doğal gaz, kömür, uranyum ve nikel fiyatları, bir emtia tedarikçisi olan Rusya’dan yapılan sevkiyatların kesintiye uğraması tehdidiyle son dönemde fırladı. Rusya, platinin mücevherattaki rolünün yanı sıra otomobil endüstrisinde kullanılan her iki metalin de büyük bir tedarikçisidir. Özellikle paladyum, otomobillerden kaynaklanan zararlı emisyonlara ilişkin küresel olarak sıkılaştırılan sınırlar sayesinde son yıllarda yüksek talep görüyor. Paladyum ve platindeki yükseliş, emtia piyasalarında Avrupa’daki savaşın ateşlediği keskin hareketlerin son örneği.
