Bilindiği üzere işletmelerde bir yıldan uzun süre kullanılan sabit kıymetler ( binalar, bina gibi değerlenen varlıklar alet edevat vs) doğrudan doğruya gider yazılamaz. Bu değerler Maliye Bakanlığı tarafından tespit ve ilan edilen süreler içinde gider yazılabilir. Bu durumun istisnası değeri 900 TL den az olan kıymetlerdir. Düşük değerli alet ve edevat satın alındığı yıl içinde gider yazılabilir. Zaten Vergi Usul Kanunu 313. Maddesi Amortisman mevzuunu tanımlarken
“ Madde 313- Amortisman Mevzuu, İşletmede bir yıldan fazla kullanılan ve yıpranma , aşınma veya kıymetten düşmeye maruz bulunan gayrimenkuller ile gayrimenkul gibi değerlenen iktisadi kıymetlerin, alet, edevat…..vs nin tespit edilen değerinin bu kanun hükümlerine göre YOK EDİLMESİ amortisman mevzuunu teşkil eder.” demektedir.
Yani esas olan konu değerin YOK EDİLMESİDİR. Diğer bir değişle gider yazılmasıdır. Şimdi bu noktada bana efendim amortisman süresi dolan değerleri kullanmaya devam ediyorsak muhasebe defterlerinde bir lira değerle kayıtlı tutmaya devam ediyoruz denebilir. Ancak bu bir muhasebe tekniği meselesidir. Kanun böyle bir hüküm koymamıştır. Kanun süre dolunca değeri yok et demektedir.
Buradan Katma Değer Vergisi Kanununa geçersek, “KDV 29. Mad. Vergi İndirimi, mükellefler yaptıkları vergiye tabi işlemler üzerinden hesaplanan KDV den, a) Kendilerine yapılan mal ve hizmetler dolayısıyla hesaplanarak düzenlenen fatura ve benzeri vesikalarda gösterilen katma değer vergisini, indirebilir” demektedir.
Ancak bu indirim hakkına KDV 30. Mad. ile sınırlama getirmiştir.
“KDV Mad. 30- İndirilemeyecek KDV. a) Vergiye tabi olmayan veya vergiden istisna edilmiş malların teslimi ve hizmet ifası ile ilgili alış vesikalarında gösterilen veya bu mal ve hizmetlerin içinde yer alan katma değer vergisi”
KDV Mad. 17, 4, fıkra (g) bendi ise “ … metal , plastik, lastik, kauçuk, kağıt, cam hurda ve atıklarının teslimi KDV den istisnadır demektedir. (sınırlı istisna) hükmünü koymuştur.
Konuyu toparlarsak sonuç olarak işletmelerde kullanılan sabit kıymetler amortisman sürelerinin dolmasından sonra eğer hurda olarak satılırsa bu satış KDV’den istisna olacak, ancak Maliye İdaresi bu sabit kıymetin alış faturasında hesaplanan ve yıllar önce indirilen KDV nin düzeltme yoluyla vergi dairesine ödenmesini talep edecektir. Tabi muazzam bir gecikme zammı ile birlikte. Maliye İdaresi tam da bu görüşü savunmaktadır. Yani size tavsiyemiz hiçbir zaman sabit kıymet KDV’sini indirmeyin yoksa yıllar sonra yüksek faizle geri ödersiniz. Çünkü her sabit kıymet bir gün hurda olacaktır.
Uygulama Kanun Koyucunun Kastetmediği Bir Durum
Tabi bu uygulama ve Maliye talebi kanun koyucunun kastetmediği ve istemediği bir durumdur. Kanun metninin yazılımında bir zafiyet var gibi gözükse de gerçekte amaç böyle saçma bir sonuç çıkartmak değildir.
Sabit kıymetler amortisman yoluyla gider yazılarak yok edilirler. Amortisman süresi dolan bir sabit kıymet yasa hükmüne göre yok olmuştur. Elde kalan hurda artık işletme faaliyetleri sonucu ortaya çıkan bir hurdadır. Hurdacıya satılan metal hurdası ile satın alınan makinenin hiçbir ilgisi kalmamıştır. Esasında bütün hurda işlemlerinde bu analizin yapılması ve indirim yasağının , kullanılmadan hurda haline gelen veya kullanım süresi dolmadan hurdaya ayrılan sabit kıymetlerin arta kalan değerleri ile orantılı bir KDV düzeltmesini istemek gerekebilecektir. O da kıymetin aktife girdiği ay değil olayın vuku bulduğu ay itibariyle yapılmak şartıyla. Çünkü zamanından önce hurdaya ayırma veya yasal tabiri ile fevkalade amortisman durumu önceden hesaplanabile bir durum değildir. Şartlar veya olaylar bu durumu zorunlu kılar ve olayın vuku bulduğu ay kuralı geçerlidir.
Mükellefler Zor Durmuda, Vergi Yargısı da Konuyu Çözemedi
Maliye İdaresinin bu talebi mükellefleri bir kere daha zor durumda bırakmaktadır. Konu henüz vergi yargısı tarafından da çözümlenmemiştir. Kaldı ki vergi yargısı da konusunda her zaman uzman değildir.
Bizim tavsiyemiz haklarınızı savunun. Böyle bir durumda ya doğru olanı yapıp, tespit ve tenkit halinde dava hakkınızı kullanın, ya da baştan İtirazi kayıt ile beyanname verip bir ay içinde dava açın.
Orhan İyiler
Yeminli Mali Müşavir ve
Eski baş Hesap Uzmanı
