Piyasalar, 23 Nisan Pazar günü gerçekleşecek olan birinci tur seçimlerine odaklanmışken adaylar arasında kıyasıya rekabet devam ediyor. Bilindiği gibi dün Opinionway araştırma şirketinin açıkladığı ankete göre, bağımsız aday Emmanuel Macron yüzde 23, aşırı sağcı Marine Le Pen yüzde 22, muhafazakar François Fillon yüzde 20 ve aşırı solcu Jean Luc Melenchon ise yüzde 19 oy oranına sahip gözüküyordu. Bugün sabah saatlerinde Elabe’nin açıklamış olduğu anketlere baktığımızda ise Macron’un oyunu yüzde 24’e çıkardığını, Le Pen’in ise yüzde 21.5’e gerilediğini görüyoruz. İkilinin gerisinde kalan Fillon’un oylarında herhangi değişim gözlenmezken, Melenchon’un oylarını yüzde 19.5’e çıkardığını görüyoruz. Seçimlerde herhangi bir adayın yüzde 50 ve üzerinde oy toplaması halinde direk cumhurbaşkanı olacakken, bu kriterin sağlanamaması halinde ise 7 Mayıs Pazar günü ikinci tur seçimleri için sandık başına gidilecek. İkinci tur için elde ettiğimiz son verilerde Macron’un rakibi Le Pen’e karşı yüzde 65’e, yüzde 35’lik bir oy oranı ile Cumhurbaşkanlığı koltuğuna yakın gözüküyor. Peki bu zorlu yarışta öne çıkan adayları hep birlikte tanıyalım.
AB’den Çıkış: Marine Le Pen
AB’nin oluşturduğu tedirgin ortam ile İslam ve göç karşıtlığını birleştirerek, mevcut sistemin sorundan başka bir şey getirmediğini iddia eden sağcı popülist söylemler; işsizlik, terör olayları ve Müslümanların uyum sorunlarının arttığı bir ortamda, Le Pen AB’den çıkış sürecini gündeme taşıyarak geniş bir kitle topladı. Ülkeyi tamamen kendi kabuğuna çekmeyi planlayan Le Pen, diğer taraftan Fransa’yı Euro para birimi yerine “Yeni Frank” para birimine geçirmeyi hedefliyor. Aday olduğu Ulusal Cephe Partisi’nin kurucusu Le Pen’in bizzat babası Jean Le Pen. Miting süreçlerinde babasını sert bir şekilde eleştirmiş, partiyi yeniden revize etme gayretinde olduğunu belirterek halkın gözünde bir adım daha ön plana çıkmıştı. Seçim öncesi ciddi bir ivme yakalamasına karşılık hakkında çıkmış olan Avrupa Parlamentosu’nda yolsuzluk yaptığı iddiaları kafalarda soru işaretlerine sebep olmuştu. Her ne kadar son anketlerde Macron’un gerisine düşmüş olsa da kamuoyu yine de ilk turu geçeceğine kesin gözüyle bakıyor.
En Genç Aday: Emmanuel Macron
2014 yılında Fransa Ekonomi Bakanı görevini yürüten siyasi lider, seçim propagandalarına “Fransa’yı Birleştirme” (Yürüyüş) sloganı ile başlayıp, asıl ilgiyi “Macron Yasası” ile birlikte ilgi çekmeyi başardığını söyleyebiliriz. Yasa, içeriğinde dükkanların Pazar günü dahil açık kalması sağlanacak ve ekonominin bazı alanlardaki keskin düzenlemeleri kaldırmayı hedefliyor. Öte yandan kamuoyunun adaylar içerisinde “en genç aday” olması ile kendisine taze kan olarak bakıyor. Macron, 35 saat olan haftalık çalışma süresini genç kesimler için artırmayı planlıyor. “Gençken, 35 saat hiçbir şeye yetmez. Daha fazla çalışmak ve işin daha iyi öğrenilmesi gerekir” sözleriyle bu planını destekler nitelikte. Ek olarak 50 ve üzeri yaşlardaki çalışanların haftalık çalışma saatlerinin düşürülmesini ön görüyor.
Skandalın İsmi: François Fillon
Seçim öncesinde Eski Cumhurbaşkanı Nicolas Sarkozy ve eski başbakanlardan Alain Juppe’nin üzerine çıkarak Cumhuriyetçiler Partisi’nin adayı olan Fillon, AB’de kalma taraftarlarından. Hazırlıklarında ikili ilişkilere önem veren aday, Rusya, Suriye ve İran ile diyalog halinde kalınmasını düşünürken Rusya’ya olan yaptırımların ise kaldırılması gerektiğini savunuyor. Tıpkı Le Pen gibi onun da adı yolsuzluk iddialarına karışmıştı. Siyasi liderin, eşi ve çocuklarının da adlarının geçtiği iddialarda, kamu kaynaklarının ve kurumsal varlıkların kötüye kullanılması, işlenen suçların gizlenmesi, görevi ihlal etme gibi kabarık dosyası bulunuyor. Bu skandalların ardından kendisi istifaya davet edilmişti. Nitekim yaşanan bu hadiseler siyasi liderin oy kaybı yaşamasına sebep olmuştu.
Rekabeti Kızıştıran İsim: Melenchon
Macron-Le Pen ikilisi ile epey bir süre devam eden yarışa daha sonra Fillon’un dahil olduğunu görmüştük. Ancak son dönemde Fillon’un hakkında çıkan yolsuzluk iddiaları adayın seçim kampanyalarının üzerine gölge düşürmüştü. Fillon’u yarışta bir adım geriye götüren bu olay ile birlikte Melenchon’un durumu fırsata çevirdiğini söyleyebiliriz. Melenchon’un ana perspektifi anayasayı değiştirerek daha çevreci politikalar hayata geçirmeyi ve yeni nesillere daha yaşanabilir bir toplum bırakmayı hedefliyor. Adayın katıldığı açık oturumlarda dar gelirli kesimlere derinden hitap ederek, işveren yanlısı istihdam düzenlemelerini geri çekme projesi (400.000 euro ve daha fazla kazanç elde eden kişilere yüzde 90 oranında vergi getirilecek) kendisini ön plana çıkartan etmenlerden. Ayrıca Melenchon’da tıpkı Le Pen gibi AB’den ayrılmayı düşünenlerden. İlk başta AB ile olan ilişkilerini yeniden revize etmeye çalışacak, olumsuz bir durum çıkması halinde ise AB’den ayrılma sürecini başlatılması bekleniyor. Siyasi liderin birinci turu geçmesi halinde, piyasalarda tedirginlik daha da aratabilir.
Senaryolar
Olası Senaryo: Le Pen-Macron
Dün ve bugün gelen anketlerde Macron’un oyunu artırmış olmasını piyasalar olumlu karşılarken rakibi Le Pen’in risk olarak görüldüğünü söyleyebiliriz. İlk turun sonunda Le Pen-Macron ikilisinini, İkinci tura çıkmaları durumunda, Le Pen’in kazanması ile Fransız tahvillerine olan talep azalıp, Euro’da ciddi değer kaybı görülebilir. Kur bazında bakacak olursak dolar ile euro eşit düzeye gelebilir. Macron’un seçim yarışını kazanması halinde ise fiyatlamalarda tam tersi etki oluşturabilir. Macron ile birlikte, Avrupa borsaları başta olmak üzere gelişmekte para birimleri de derin bir nefes alarak Euro’da alıcılı seyri beraberinde getirebilir.
Yüksek Risk Senaryosu: Melenchon-Le Pen
Le Pen’in ikinci turu geçmesine diğer adayların tabanının Le Pen’e karşı birleşeceği düşüncesiyle fazla ihtimal verilmiyor. Senaryolar arasında Le Pen’in cumhurbaşkanı olma ihtimalini en çok artıran Melenchon ile 2. tura kalması. Melenchon’un aşırı sola kayan politikaları nedeniyle Le Pen karşıtı kesimi konsolide etmesi diğer adaylara göre daha zayıf bir ihtimal, Le Pen-Melenchon ikilisinin 2. Tura kalması euro’da sert satışlara neden olabilir. Dün akşam Fransa’da gerçekleşen terör saldırısı sonrasında adaylar kampanyalarını seçime kadar durdurarak sadece terör ile ilgili politikalarını açıklayan bir video yayınladılar. Terör saldırısını İŞID üstlenirken, bu durumun Le Pen’in oylarını artırabileceği düşünülüyor.
Melih Kopuz
Araştırma Uzmanı
Işık FX
