Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi (AKPM) bugün düzenlediği oturumda Türkiye’yi yeniden siyasi ve hukuki mekanizmasına dahil etme kararı aldı. Kurumun aldığı bu kararın Avrupa Birliği nezdinde bağlayıcılığı olmasa da, önümüzdeki dönemde AB müzakereleri sürecinde zorluklar yaşanabileceği anlamına geliyor.
1990 yılında oluşturulan “denetim süreci” üye ülkelerde demokrasi, insan hakları ve hukukun üstünlüğü gibi Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin (AİHS) temel değerlerini tesis etmeyi amaçlıyor ve uygulanmasını denetliyor. Türkiye 1996 yılında bu sürece dahil edilmiş, 2004 yılında yapılan düzenlemeler ve değişikliklerle “denetim sonrası izleme sürecine” alınmıştı. Denetleme Komitesi bugün alınan kararla, Türkiye’nin 2018’e kadar denetim sürecine alınmasını öngörüyor.
Kararın gerekçelerinde ise iki faktör ön plana çıkıyor; 16 Nisan’daki başkanlık referandumu ve ülkede devam eden olağanüstü hal durumu. Kurumdan daha önce yayınlanan raporda, darbe girişimi sonrası ilan edilen OHAL’in demokratik kurumların işleyişini ciddi şekilde bozduğu ve temel hak ve özgürlüklerin bu süreçte ihmal edildiği belirtilmişti. Anayasa değişiklik paketinin ise temel ve ortak demokrasi anlayışıyla örtüşmediği açıklanmıştı. Konsey’in aldığı bu karar Türkiye’nin prestiji açısından olukça negatif oldu diyebiliriz. 2013 yılından bu yana yabancının Türkiye algısı olumsuz yönde değişim göstermişti. Son olarak OHAL ilanı ve başkanlık referandumunun ardından böyle bir karar alınması, anayasa değişiklik paketinin Avrupa Birliği tarafından desteklenmediğini ortaya koyuyor. Avrupa Parlamentosu Türkiye ile ilişkiler konusunda yarın oturum düzenleyecek. Cuma günü AB dışişleri bakanlarının, Cumartesi ise AB liderlerinin Türkiye’de yaşanan son gelişmeler hakkında görüşmeler düzenlemesi bekleniyor.
Hükümetten tepki gecikmedi
Alınan bu karara ise hükümet kanadından tepki gecikmedi. Dışişleri Bakanlığı gerekli usullerin dışında siyasi etmenler nedeniyle alınan bu kararın kınandığını açıkladı. Ayrıca bu durumun Türkiye’nin AKPM ile ilişkilerinin gözden geçirmeye mecbur bırakılacağı dile getirildi. Cumhurbaşkanlığı Başdanışmanı Gedikli kararı “hiçbir gerekçesi ve anlamı olmayan siyasi bir operasyon” olarak nitelendirirken asıl denetime ihtiyaç duyulan ülkelerin Avrupa Birliği ülkeleri olduğunu ifade etti. Avrupa Birliği Bakanı Ömer Çelik’in de açıklamaları kararın yanlış ve haksız olduğu yönündeydi. Türkiye gerçekleriyle örtüşmeyen ve adil olmayan bir uygulamanın hayat bulduğunu dile getiren Çelik Türkiye’nin bütün dünyanın vicdanı sorumluluğunu temsil ettiğini ifade etti.
Hali hazırda AB ile gergin olan ilişkiler verilen kararın ardından daha da bozulma gösterecek. Türkiye’nin en büyük ticari ortağı olan Avrupa Birliği ile ilişkilerin kötüleşmeye devam etmesi hem ekonomik aktivite hem de Türk varlıkları üzerinde orta vadede etkili olabilir. Küresel piyasalardaki rahatlama nedeniyle şimdilik tepkinin sınırlı kalmasına rağmen ilerleyen günlerde olası bir risk ortamında Türk varlıkları siyasi görünüm ve bozulan ilişkiler nedeniyle yeniden negatif ayrışma gösterebilir.
Selim Önay
Araştırma Uzmanı
IşıkFX
