27.08.2020 – Rusya, bu yıl nükleer endüstrisinin 75’nci yıl dönümünü kutluyor. Mersin’de Türkiye’nin ilk nükleer santralini inşa eden Rusya Devlet Atom Enerjisi Kurumu Rosatom, “75. Yıl: Zamanın Ötesinde” sloganıyla 75 gün boyunca, Rusya’da çok sayıda yıldönümü etkinliğine imza atacak.
Rosatom’un Genel Müdürü Alexey Likhachev, 75’nci yıl dolayısıyla yaptığı açıklamada, 1945 yılında başlayan serüvenin 75’nci yılında enerjiden sağlığa, güvenlikten gıdaya kadar farklı sektörlerde son nükleer teknolojilerin kullanılmasıyla devam ettiğini kaydederek, “Hedefimiz, 2030 yılına kadar, sadece nükleer teknolojilerde değil, aynı zamanda yenilikçi malzeme üretiminde, yenilenebilir ve hidrojen enerjisi ve nükleer tıpta da küresel teknoloji lideri konumuna gelmek. Ürün yelpazemizi genişleteceğiz ve yurt dışı pazarımızı da geliştireceğiz.” dedi.
1954’TE İLK NÜKLEER ENERJİ SANTRALİ OBNİNSK DEVREYE ALINDI
Ülkede 20 Ağustos 1945’te “nükleer proje” kapsamındaki çalışmaların yürütülebilmesi için SSCB Devlet Savunma Komitesi’ne bağlı Özel Komite’nin ve SSCB Halk Komiserleri Konseyi’ne bağlı Birinci Baş Departman’ın kurulmasıyla başlayan Rus nükleer enerjisi endüstrisinin 75 yılda geldiği noktayı Rusya Devlet Enerji Kurumu Rosatom’un Genel Müdürü Alexey Likhachev şöyle anlattı:
“Tam olarak 75 sene önce, 20 Ağustos 1945 tarihinde, SSCB’nin Devlet Savunma Komitesi, nükleer enerji alanıyla ilgili çalışmaları yürütmek amacıyla Özel Komite ve Birinci Baş Departman’ı kurmaya karar verdi. Birinci Baş Departman, başarıları hala örnek olarak gösterilen efsanevi Orta Makine Yapımı Bakanlığı’nın 1953’te kurulması adına bir temel oluşturdu. Endüstriyel nükleer enerji santrali inşa eden ve nükleer buzkıran filosu kuran ilk biz olduk. Enerji santralleri, gemi ve uçaklar için nükleer enerji üniteleri kurma fikri ilk kez Nisan 1947’de ortaya atıldı. 1954’te Obninsk şehrinde ilk nükleer enerji santrali devreye alındı. Nükleer enerjinin barışçıl kullanımı hızlıca gelişti. Obninsk şehrinden 10 yıl sonra, 1964 yılında, Novovoronej NGS’de ilk basınçlı su reaktörü (VVER) devreye alındı. Günümüzdeki standartlara göre reaktör fazla büyük değildi (sadece 210 MW), ama nükleer enerji için önemi çok büyüktü. VVER teknolojisi farklı kapasitelere sahip reaktörlerden oluşan altı model güç ünitesinin geliştirilmesini sağladı. Bunların arasında, şuanda Rosatom’un en önemli ihracat ürünü olan ve tüm dünyada tanınan en yeni 3+ nesil reaktörü VVER-1200 de bulunuyor.
YERLİ NÜKLEER TEKNOLOJİLER DIŞ PAZARA ÇIKTI
1973 yılında Kazakistan’da dünyanın ilk hızlı nötron enerji reaktörü BN-350 devreye alındı. 1974 yılında ise Leningrad Nükleer Enerji Santralinde yüksek güçlü kanal tipi reaktör (RBMK) devreye alındı. 1980’lerin ortalarında, Sovyetler Birliği’ne ait nükleer santrallerin toplam kurulu gücü 37 GW’lık rekor düzeye ulaştı. Aynı zamanda, yerli nükleer teknolojilerini dış pazara sokma çabaları başlatıldı. SSCB geliştirdiği teknolojileri dost ve ortak ülkelerle cömertçe paylaştı. 1971 yılında Novovoronej NGS’de VVER-440 tipi reaktörün ana güç ünitesinin devreye alınmasından, Macaristan’daki Paks NGS’de aynı reaktörün inşasına kadar üç yıldan az bir süre geçti. Sovyetler Birliği döneminde, Çekoslovakya, Macaristan, Bulgaristan, Doğu Almanya ve Finlandiya olmak üzere yurt dışında toplamda 31 güç ünitesi inşa edildi. İlk Sovyet nükleer denizaltısını meydana getirme deneyimi, nükleer buz kırıcıların yapımında yardımcı oldu. Navigasyonu genişlettiler ve Kuzey Denizi Rotası boyunca taşınan kargo hacmini artırdılar. Bu, Kuzey Kutbu’nun gelişiminde yeni bir aşama kaydetmesini sağladı.
“GÜVENLİK MUTLAK BİR ÖNCELİK”
Üzücü sayfalarımız da oldu elbet. Bunların en ağırı 1986’da Çernobil Nükleer Güç Santralinde meydana gelen kazaydı. Çernobil tüm ülke için ve her şeyden önce nükleerciler için, büyük bir sınama ve aynı zamanda zorlukların üstesinden gelmenin ve insani cesaretin simgesi haline geldi. Kazanın sonuçlarını ortadan kaldırmak amacıyla santralde mümkün olan en kısa sürede dayanaklı bir inşaat tabanı oluşturuldu ve devam eden günlerde 10 bin metreküp beton döşendi. Patlama sonucu yıkılan bloğun üzerinde yedi ay gibi rekor bir sürede koruyucu lahit inşa edildi. Çernobil kazasının verdiği en önemli ders, güvenliğin nükleer enerji kullanımında mutlak bir öncelik olduğunun idrak edilmesidir. Bizler bu dersi iyice anladık. Sonraki 20 yıl boyunca bilim adamlarımız, tasarımcılarımız ve mühendislerimiz insan faktörünü devre dışı bırakan güvenlik sistemlerini geliştirdi. Günümüzde, aktif ve pasif güvenlik sistemlerinin eşsiz bir kombinasyonuna sahip Rus yapımı güç üniteleri, 12 ülkede 36 adet güç ünitesinin inşaatı konusunda imzalanan anlaşma paketinin de gösterdiği gibi, dünyada en çok rağbet gören güç üniteleridir. 90’lı yıllarda, sektörümüz dayanıklılık ve profesyonellik açısından bir kez daha sınandı. Ancak tüm zorluklara rağmen sektör ayakta kalmayı başardı. O yıllarda, Slovakya’daki Mochovce NGS’nin güç üniteleri faaliyete geçirildi, Rostov NGS’nin birinci güç ünitesi ve Çin’deki Tianwan NGS projesinin birinci etabı başarıyla tamamlandı. Bizler nükleer endüstrinin eşsiz bilimsel, teknolojik ve insani potansiyelini korumayı başardık.”
“2007 YENİDEN DOĞUŞ YILIMIZ OLDU”
Rusya Federasyonu Devlet Başkanı’nın 2007’de nükleer kaynakların yönetilmesi amacıyla bir devlet şirketi kurma yönündeki tarihi kararıyla sektörün gelişmesine güçlü bir ivme kazandırdığını belirten Likhachev, Rusya’nın nükleer enerjideki çağdaş tarihinin bu kararla başladığının altını çizdi.
Likhachev, “Yeniden doğuş dönemimiz o andan itibaren başlamış oldu. 90’lı yıllara dağılmış işletmeler tekrar bir araya getirildi ve bunun sayesinde teknoloji zincirinin tüm halkaları ortak bir yönetim sistemi ve stratejik hedeflerle beraber yeniden toparlanabildi. Daha sonra ‘mühendislik’ ve ‘makine yapımı’ bölümleri de oluşturuldu. 2007 yılından bu yana Rusya’da ve Rusya dışında 16 adet yeni nükleer güç ünitesi inşa ettik. Bunların arasında Leningrad ve Novovoronej nükleer güç santrallerindeki en yeni +3 nesil üniteler ve geleceğin teknolojisi olarak değerlendirilen kapalı yakıt döngüsünün çalıştırıldığı hızlı nötron reaktörü BN-800 de var. Ve elbette ki, bu senenin en büyük başarısı dünyanın ilk yüzen nükleer santralidir.” diye konuştu.
“TÜRKİYE, ÖZBEKİSTAN, MISIR GİBİ YENİ ORTAKLAR KAZANDIK”
Likhachev şöyle devam etti:
“2008 yılında nükleer enerjili buzkıran filosu Rosatom bünyesine katıldı. Filo şu anda yenileniyor. Yeni serinin öncü buzkıran gemisi Arktika bu sene devreye alınacak. Aynı zamanda Sibirya, Ural ve Yakutia adlı buzkıranların da yapımı sürüyor. Yakın zamanda Baltık fabrikasında Çukotka ve Uzak Doğu’da Lider olmak üzere iki adet buzkıranın yapımını da başlatacağız. Başka ülkelerdeki uranyum projelerine katılımımızı genişleterek uranyum madenciliğini çeşitlendirdik. Şu anda yılda en az 8 bin ton uranyum çıkarıyoruz. Çin, Hindistan, Fransa, Macaristan, Finlandiya gibi uzun süreli ortaklarla işbirliğimizi geliştirerek Türkiye, Bangladeş, Beyaz Rusya, Özbekistan, Mısır gibi yeni ortaklar kazandık. 2000’li yılların başında kısmen kaybedilen Doğu Avrupa’daki santrallere yönelik nükleer yakıt tedarik pazarını geri kazandık. Bugün Rusya ve 15 ülkede bulunana 75 güç ünitesine yakıt sağlıyoruz ki bu, dünyadaki altı reaktörden biri anlamına geliyor.”
Likhachev, SSCB döneminde nükleer enerji alanında 19 ülke ile yüksek teknoloji işbirliği yapıldığını, bugün ise bu sayının 50’yi aştığını da belirtti. “Yeni alanlar üzerinde çalışıyoruz.” diyen Rosatom Genel Müdürü, “Adıge Cumhuriyeti’nde rüzgar enerji santralini kurduk, ‘Akıllı Şehir’ yazılım programını uygulamaya koyuyoruz, katmanlı teknolojiler üzerinde çalışıyoruz ve enerji depolama cihazları üretiyoruz. Dijital ürünler, kompozit ve polimer malzemeler, nükleer tıpta etkin çalışıyoruz. Yani Rosatom, ülkenin teknoloji lideri olmaya devam ediyor.” şeklinde konuştu.
“2030’A KADAR KÜRESEL TEKNOLOJİ LİDERİ OLACAĞIZ”
Likhachev, yeni hedeflerini şöyle anlattı:
“Önümüze iddialı bir hedef koyduk. Bu hedef; 2030 yılına kadar, sadece nükleer teknolojilerde değil, aynı zamanda yenilikçi malzeme üretiminde, yenilenebilir ve hidrojen enerjisi ve nükleer tıpta da küresel teknoloji lideri konumuna gelmek. Ürün yelpazemizi genişleteceğiz ve yurt dışı pazarımızı da geliştireceğiz. Yeni çalışma alanlarımız oluştu. Kuzey Kutbu’nda yıl boyunca ulaşımı sağlamak, birikmiş çevre sorunlarını çözmek, yeni malzeme ve maddelerin üretimi için çalışma düzenlemek bu alanların başında geliyor. Dijitalleştirme, yapay zeka ve kuantum hesaplama gibi konuların üzerinde çalışıyoruz. Nükleer bilim ve teknolojinin gelişmesi adına kapsamlı bir program geliştirdik. Orta vadede önceliklerimiz arasında iki bileşenli nükleer enerji, kapalı yakıt döngüsü, küçük ve orta kapasiteli nükleer santraller, plazma teknolojileri ve termonükleer füzyon gibi konular yer alıyor.
Ama asıl önemli olan, insanlarla yeni tarz bir işbirliği kuruyoruz. Bilim, eğitim ve sosyal proje merkezlerinde Rosatom çalışanı bir kişinin bulunması gerekiyor. O zaman her birimizin%100 kendimizi ispatlama, entelektüel ve kişisel potansiyelimizi tam anlamıyla ortaya çıkarma fırsatı olacaktır. Tüm bunların üstesinden gelebileceğimizden eminim. 75 yaşında olmasına rağmen sektörümüz hala genç ve ileriye dönüktür. Başarımızın temelinde, emektarların deneyimi ve gençlerin coşkusuyla bir araya getirilen, her nükleer mühendisin özünde bulunan profesyonellik, özveri ve işe bağlılık yatmaktadır.”
75. YIL: ZAMANIN ÖTESİNDE
Nükleer endüstrinin 75’nci yılı dolayısıyla Rusya’da bir dizi etkinlik de düzenlenecek. Rosatom, “75. Yıl: Zamanın Ötesinde” sloganıyla 75 gün boyunca, ülke çapında yerli nükleer endüstriye adanmış olan 100’den fazla yıldönümü etkinliği gerçekleştirilecek. Rusya’nın yerli nükleer endüstrisini ve atom enerjisinin barışçıl amaçlarla kullanımının insan hayatında oynadığı rolü anlatacak olan etkinlikler, “geçmiş”, “günümüz” ve “gelecek” olarak 3 tematik bölüme ayrıldı. Rosatom’un etkinlik programı, nükleer endüstrinin doğum günü olan 20 Ağustos’ta başladı.
Yıldönümü programının kapanış etkinliklerinden biri ise, 31 Ekim’de Soçi’de yapılacak olan “Next75” gençlik konferansı olacak. Etkinlik kapsamında Grafenin keşfiyle Nobel Fizik Ödülü’nü kazanan Konstantin Novoselov, özgür yazılım hareketinin kurucusu Richard Stallman, Google tarafından “geleceğin en iyi eğitmeni” kabul edilen Thomas Frey, Angry Birds’ün kurucularından Peter Vesterbacka ve dünyaca ünlü daha pek çok bilim insanı, yetenekli gençlerle geleceği tartışacak.
Dünyanın İlk Yüzen Nükleer Güç Ünitesi Şebekeye Elektrik Vermeye Başladı
20.12.2019 – Rusya Devlet Atom Enerjisi Kurumu Rosatom tarafından yapılan, türünün ilk örneği olan yüzen nükleer güç ünitesi “Akademik Lomonosov” şebekeye bağlanarak elektrik vermeye başladı.
Rosatom Genel Müdürü Alexey Likhachev, söz konusu projenin dünyanın dört bir yanındaki bilim insanları, nükleer enerji uzmanları ve çevrecileri tarafından memnuniyetle karşılandığını belirterek, “Akademik Lomonosov şebekeye bağlandıktan sonra, SMR (küçük modüler reaktör) sınıfı teknolojiye dayalı elektrik üreten dünyanın ilk nükleer santrali oldu. Bu, hem Rus hem de küresel nükleer enerji endüstrisi için olağanüstü bir dönüm noktası. Ayrıca Pevek şehrini bölgenin enerji başkenti yapmak için de atılmış önemli bir adım.” diye konuştu.
Londra merkezli sivil toplum kuruluşu “İnsanlık İçin Enerji” Başkanı Kirsty Gogan ise konuya ilişkin yaptığı açıklamada küçük modüler reaktörlerin önemine değinerek şunları söyledi:
“Yüzen santralleri barındıran bu yöntem, hem yenilenebilir enerjilerin kullanımının desteklenmesinin hem de fosil yakıtlara olan ağır bağımlılığın sürdürülebilmesinin çok güç olduğu iklimlere sahip ulaşılması zor uzak bölgelerde tek çözüm olarak öne çıkıyor. Akademik Lomonosov, Kuzey Kutbu ve ötesinin dekarbonizasyonu için potansiyelini göstermesi yolundaki ilk adım.”
Karadaki gerekli tesisatın kurulmasından sonra, yüzen nükleer santralin yüksek gerilim şebekesine bağlanarak elektrik vermeye başlaması için jeneratörlerinin kıyı şeridindeki elektrik ağının parametreleriyle senkronize edilmesi sağlandı.
Rosatom tarafından yapılan açıklamada, Pevek sakinlerinin bu sembolik günü şehrin Noel ağacındaki peri ışıklarını yakarak kutladıkları bildirildi.
Açıklamada ayrıca ısı temini şebekelerinin kurulması için de büyük miktarda çalışma yapıldığı ve yüzen nükleer santralin Pevek’in ısı ağına bağlanmasının 2020’de tamamlanacağı ifade edildi.
Yüzen nükleer santral ticari faaliyetlerine başladığında Rusya’nın 11. nükleer santrali olacak. Aynı zamanda Rusya’nın tarihinde ilk defa iki nükleer enerji santrali (Akademik Lomonosov ve Bilibino) aynı bölgede faaliyet göstermiş olacak.
Rosatom açıklamasında son olarak, Akademik Lomonosov, Rus yapımı küçük modüler reaktörlere dayanan gelecekteki yüzen nükleer enerji santralleri filosu projesi için “çalışan ilk örnek” olduğu vurgulanan açıklamada, söz konusu güç ünitelerinin gelecekte hem Rusya’nın ulaşması zor kuzey ve doğu bölgelerine konuşlandırılacağı hem de ihracat için değerlendirileceği belirtildi.
Editörün Notu: Rusya’nın Pevek’e yüzen nükleer santral göndermesi neden önemli? Aşağıdaki haritada Pevek’in yerini gösteren kırmızı yer imgesini bulabilirsiniz. Pevek, Kutup dairesinin Bering Boğazı geçişine yakın konumda bulunmakta. Kuzey Kutbu küresel ısınma ile erirken dünyada yeni bir ticaret rotası açılıyor. Ayrıca kutbun altında çok zengin doğalgaz yatakları olduğu da bilinmekte.
Rosatom Dünyanın İlk Yüzen Nükleer Güç Santralini Yaptı
09.12.2018 – Türkiye’de Akkuyu Nükleer Güç Santrali’ni inşa eden Rosatom, dünyanın ‘ilk ve tek yüzer nükleer güç santrali’ Akademik Lomonosov’un birinci reaktörünü hizmete aldı. Rosatom’un grup şirketlerinden biri olan Atomflot Şirketi’nin Murmansk kentindeki sahasında demirleyen santralde teknik hazırlıkların tamamlanmasının ardından ilk reaktör yüzde 10 kapasiteyle çalıştırıldı. Kapsamlı testlerin ve hazırlık süreçlerinin tümünün önümüzdeki yıl Mart ayına kadar tamamlanarak, Akademik Lomonosov’un devreye alınması bekleniyor. Yüzer nükleer santraller, ulaşılması en uzak bölgelere enerji ulaştırabilmesi, 3 ila 5 yıl boyunca yakıt ikmaline gerek kalmadan kesintisiz çalışarak elektrik üretim maliyetini düşürmesi gibi özellikleriyle nükleer enerji sektöründe dikkat çekiyor.
“Sadece Kutuplara Değil, Dünya Geneline Taşınabilir Enerji Fırsatı Sunuyoruz”
Yüzer nükleer santrallerin Rusya’nın dünya nükleer teknoloji pazarındaki lider konumunu güçlendireceğini kaydeden Rosatom CEO’su Alexey Likhachev “Santralin (Floating Power Unit- FPU) tüm testlerini programa uygun olarak başarılı bir şekilde yürütüyoruz. Önümüzdeki sonbaharda Akademik Lomonosov’u planlandığı gibi Pevek kentine çekeceğiz. Yüzen nükleer enerji santralleri, özellikle uzak yerlere enerji ulaştırmak için ideal bir çözüm. Bu projeyi sadece Rus Arktik bölgeleri için değil, aynı zamanda dünya genelinde pek çok ülke için faydalı olacak yeni bir ürün olarak görüyoruz. Küçük nükleer güç reaktörleri alanında referans gösterilen teknolojilere sahibiz. Yüzer nükleer santrallere yönelik artan talebin Rusya’nın dünya nükleer teknoloji pazarındaki lider konumunu güçlendireceğine inanıyorum” diye konuştu.
YÜZER SANTRALDE HAZIRLIKLAR MART’TA TAMAMLANACAK
Murmansk’te demirlenen Akademik Lomonosov’da şebekeye bağlantıdan önce tamamlanması gereken bir dizi işlevsellik ve güvenlik testleri yapılacak. İlk aşamada reaktör yüzde 1 ila 10, son aşamada ise yüzde 110 kapasitede çalıştırılacak. Her aşamada, yüzer santralin güvenliğini sağlamak için çeşitli çalışma modlarında testler yapılacak. Kapsamlı testlerin ve hazırlık prosedürlerinin 2019 yılının Mart ayına kadar tamamlanması bekleniyor. 2019’un üçüncü çeyreğinde Pevek (Rusya’nın en kuzeydeki şehri) limanına çekilecek. Yüzer nükleer santral ile Bilibino Nükleer Güç Santrali ve Chaunskaya Santrali’nin güç kapasitelerinin artırılması planlanıyor.
EN ÇOK İLGİ ORTADOĞU, KUZEY AFRİKA VE GÜNEYDOĞU ASYA’DAN
Rosatom’un grup şirketlerinden Rosenergoatom için üretilen, taşınabilir modüler güç ünitesinin pilot projesi olan dünyanın ilk yüzer nükleer santrali Akademik Lomonosov’un çalıştırılması ikinci nesil yüzer santral çalışmalarında bir kilometretaşı olarak görülüyor. Rosatom bir dizi halinde üretip ihraç ederek,dünya genelinde en çok gelecek vaat eden pazarlar arasında yer alan küçük modüler nükleer reaktör piyasasına ürün tedariğini hedefliyor. Yüzer nükleer enerji santrallerine en çok ilgilinin Orta Doğu, Kuzey Afrika ve Güney Doğu Asya’dan olduğu belirtiliyor.
SABİT MALİYET AVANTAJI SAĞLIYOR
Yüzer nükleer güç santralleri ulaşım altyapısı, tasarım ve yakıt dağıtım maliyeti ne olursa olsun, Rusya Federasyonu’nun ulaşılması zor bölgelerine elektrik tedarik etmeyi mümkün kılmak için tasarlandı. Fosil yakıt bazlı elektrik üretme maliyetinin yüzde 40’ı, kömür, petrol, gaz fiyatları ve bunların teslimat fiyatlarına bağlıyken bu rakam özellikle uzak bölgeler için daha da yükseliyor. Yüzer nükleer güç santralleri ise küçük boyutları, hafiflikleri ve sabit maliyet avantajıyla bu zorlukları ortadan kaldırıyor. Yüzer reaktörler, 3 ila 5 yıl boyunca, yakıt ikmaline gerek kalmadan kesintisiz çalışmalarıyla elektrik üretim maliyetini önemli ölçüde azaltıyor.
