23.06.2021 – Coğrafya ayırt etmeksizin tüm dünyayı etkisi altına alan Covid-19, hayatın bir çok alanında 2020 yılını kayıp bir dönem olarak kayıtlara geçirse de, Turkishtime tarafından büyük bir özveri ve titizlikle hazırlanan “Ar-Ge 250, Türkiye’nin En Çok Ar-Ge Harcaması Yapan Şirketleri” araştırması firmaların Ar-Ge çalışmalarında dur durak bilmediğini ortaya koydu. Araştırmaya göre 2020 yılında en fazla Ar-Ge harcaması yapan şirket, 3 milyar 356 milyon lira ile ASELSAN oldu. 500 firmanın toplamda 16 milyar 995 milyon TL’lik Ar-Ge harcaması gerçekleştirdiğini gösteren araştırmada; TUSAŞ ve TOFAŞ, ASELSAN’la birlikte ilk üçte yer almayı başaran isimler oldu.
Ekonomi ve İş Dünyası Portalı Turkishtime, bu yıl sekizincisini gerçekleştirdiği “Türkiye Ar-Ge Araştırması” ile Türkiye’nin katma değer yolculuğunda nereye vardığını gözler önüne sererken araştırmada yer alan 500 firma Ar-Ge harcamasını 16 milyar 995 milyon TL’ye çıkardı. Ar-Ge çalışmalarına dair Türkiye’de son yıllarda ciddi adımlar atılırken Ekonomi ve İş Dünyası Portalı Turkishtime’ın 2013 yılında start verdiği “Türkiye Ar-Ge 250 Araştırması” da bu amaca hizmet eden en önemli hamlelerden biri oldu. Bugüne kadar binlerce firmanın dahil olduğu araştırma, sekizinci yılına girerken “Türkiye’de Ar-Ge hafızasını yaratmak” vizyonunun üstüne bir taş daha ekledi.
Pandeminin gölgesinde geçen bir yıl olan 2020’de Türkiye ekonomisine dair grafikte düşüş yaşanmasına rağmen araştırmaya konu olan 500 firma, 2019 yılına nazaran Ar-Ge’de daha güçlü bir performans ortaya koydu.
Geçtiğimiz yıl olduğu gibi bu yıl da T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’ndan onaylı Ar-Ge merkezine sahip firmaların Ar-Ge 250 araştırması kapsamında yaptıkları bildirimler ile Türkiye ihracat sıralamasındaki ilk 500 firma tarafından verilen bilgiler ve Borsa İstanbul şirketlerinin Kamuyu Aydınlatma Platformu’na (KAP) yaptıkları açıklamalardan hareket edilerek hazırlanan araştırmada, gelenek yine bozulmadı ve savunma sanayinin ağırlığı bir kez daha en derinden hissedildi.
ASELSAN LİDERLİK KOLTUĞUNDA
Ar-Ge’deki toplam büyümenin lokomotifi olan savunma sanayii firmaları Araştırma’da ilk 50’ye giren firmaların yüzde 60,7’sini oluşturdu. Bu oran her ne kadar 2019 yılında yüzde 62,6 olsa da savunma sanayi liderliği elden bırakmadı. Yine ilk 50’ye bakıldığında savunma sanayini; yüzde 15,9 ile otomotiv endüstrisi, yüzde 6,4 ile beyaz eşya ve tüketim elektroniği takip etti.
Firmaların 2020 verileri ışığında, Ar-Ge’ye yapılan yatırımın önemine dikkat çeken araştırmada bu yıl liderlik koltuğuna savunma sanayinin önemli oyuncularından biri olan ASELSAN geçti. Bayrağı bir önceki yılın birincisi olan TUSAŞ Türk Havacılık ve Uzay Sanayi A.Ş.’den devralan firma, 2020 yılında 3 milyar 356 milyon TL’lik Ar-Ge harcaması ile Türkiye’nin Ar-Ge’deki ekosistemine önemli bir katkı sağlamış oldu.
2019 yılının lider ismi TUSAŞ Türk Havacılık ve Uzay Sanayi A.Ş. 2020 yılında listenin ikinci sırasına yerleşirken firma, söz konusu dönemde Ar-Ge’ye 2 milyar 649 milyon TL ayırdı.
2019 verilerinin aktarıldığı bir önceki araştırmada 355 milyon 167 bin TL ile sekizinci sırada yer alan Tofaş, beş basamak yükselerek üçüncülüğe yerleşti. 2020 yılında Ar-Ge’ye 575 milyon 82 bin TL ayıran firma, böylece bir önceki yıla göre yüzde 61,9’luk büyüme ile ciddi bir sıçrama yaşadı. Bir önceki araştırmanın üçüncü sırasında yer alan Roketsan, bu yıl listede dördüncü sırada yer aldı. 2019 yılında 525 milyon 252 bin TL olan Ar-Ge harcama tutarını 2020 yılında 488 milyon 816 bin TL olarak gerçekleştiren firmanın, bir önceki yıla göre Ar-Ge yatırımlarında yüzde 6,9’luk bir gerileme görüldü.
2020 yılında 458 milyon 108 bin TL’lik Ar-Ge harcamasına imza atan TUSAŞ Motor Sanayii A.Ş.’nin (TEI) 2019 yılında Ar-Ge’ye ayırdığı bütçe; 313 milyon 618 bin TL’ydi. TEI TUSAŞ iki yıl arasında gösterdiği yüzde 46,1’lik artışla Ar-Ge sıralamasında sekizincilikten beşinci sıraya yükseldi. Listenin ilk 10’unda TEI TUSAŞ’ı sırasıyla; Turkcell Teknoloji (443 milyon 927 bin TL), Ford (441 milyon 975 bin TL), Havelsan (433 milyon 994 bin TL), Vestel (335 milyon 131 bin TL) ve Arçelik (318 milyon 211 bin) izledi.
AR-GE’DEKİ TOPLAM BÜYÜMENİN LOKOMOTİFİ; SAVUNMA SANAYİİ
Geçen yıllar içinde Ar-Ge’deki payını ciddi anlamda artıran savunma sanayi, bu yıl da Ar-Ge’deki toplam büyümenin lokomotifi oldu. Ar-Ge ilk 50’deki firmaların sektör bazında toplam Ar-Ge yatırımlarının ilk 50 firma toplamına oranlarına bakıldığında; savunma sanayinin yüzde 60,7 gibi çok yüksek bir orana sahip olduğu görülüyor. Rakamlar bize; ilk 50 firma yatırımının 2017-2020 arasında sırasıyla yüzde 50,8, yüzde 49,7, yüzde 58,2, yüzde 55,9 gibi çok yüksek bölümünü sadece Aselsan, TUSAŞ, Roketsan, TUSAŞ TEI ve Havelsan gibi beş önemli firmanın gerçekleştirdiğini gösteriyor. Bu noktada savunma sanayii, Ar-Ge yatırımlarının dolaylı yollardan teknolojinin ve inovasyon kültürünün gelişmesine ciddi anlamda katkılarının olduğunu gösterdi.
Savunma sanayinin ilk sırada yer aldığı ilk 50’deki sektör sıralamasında yüzde 15,9 ile otomotiv endüstrisi ve yüzde 6,4 ile beyaz eşya ve tüketim elektroniği firmaları yer aldı.
OTOMOTİVİN DEV ÜÇLÜSÜ; TOFAŞ, FORD, OTOSAN
Ar-Ge’nin lokomofi olan savunma sanayinin ardından bu alandaki ağırlığını hissettiren ikinci sektör ise otomotiv ve otomotiv yan sanayi oldu. Otomotivdeki üç önemli güç (Tofaş, Ford, Otosan) gerçekleştirdikleri projelerle otomotiv sektörünün Ar-Ge rakamlarında itici bir rol oynadı. 2020 yılında gerçekleştirdiği 575 milyon 82 bin TL’lik Ar-Ge yatırımı ile genel sıralamada üçüncü sırada yer alan Tofaş, kendi sektöründe ise listenin en başında yer aldı. 2019 yılında 355 milyon 167 bin TL olan Ar-Ge bütçesini yüzde 61,9 artıran firmanın 2021 yılı için planladığı Ar-Ge rakamı 883 milyon TL.
KADIN İSTİHDAMINDA DEVA BİR ADIM ÖNDE
Uzmanlar 2020 rakamlarına bakıldığında Ar-Ge merkezlerinde çok daha yüksek oranlarda kadın mühendis istihdam edilebileceğine dikkat çekiyor. Deva Holding yüzde 60,3 oranı ile Ar-Ge bölümünde en yüksek kadın çalışan oranına sahip firma olurken Logo Yazılım (yüzde 43,4) ve Turkcell Teknoloji’nin de (yüzde 36,0) istihdamda kadın çalışan oranları iyi seviyelerde olduğu görünüyor. Bu noktada uzmanlar diğer firmaların da söz konusu alanda yapabileceği birçok sosyal girişim olanağı olduğunu ifade ediyor.
PANDEMİ SÜRECİNDE İLAÇ SEKTÖRÜ AR-GE’DE PİK YAPTI
İlk 50’deki sektör sıralamasında Ar-Ge yatırımlarından yüzde 2,9 pay alan ilaç sektörünün zirvedeki ismi 117 milyon 544 bin TL ile Deva Holding olurken onu sırasıyla; Turgut İlaç, Nobel İlaç, Abdi İbrahim, Sanofi ve World Medicine takip etti. İlk 50 firmanın ilaç sektöründeki yatırımları 2020 yılında 377,9 milyon TL’ye yükselirken bunda, en büyük yatırıma sahip Deva İlaç’ın DEVAR-GE bünyesindeki çalışmalarıyla birlikte; Turgut İlaç, Nobel İlaç, Abdi İbrahim ve Sanofi’nin Ar-Ge yatırımları belirleyici oldu.
Dünyada en yüksek Ar-Ge yatırımlarının ciroya oranı en yüksek sektörün başında ilacın (yüzde 15’den fazla) geldiğini belirten uzmanlar, bu oranın biyoteknoloji ve biyofarmada yüzde 30’ların üzerine çıktının altını çiziyor.
Uzmanlar, COVID-19’a karşı aşı ve tedavi Ar-Ge çalışmalarının sektörün 2020 yatırımlarında ciddi farklı yönelmelere neden olduğunu belirtirken birçok ülkenin artık DNA/RNA sentezi, genetik, hücre ve doku mühendisliği gibi geleceğin teknolojilerini de içeren biyoteknoloji alanına odaklandığı ifade ediliyor. Uzmanlar Türkiye’nin MR, tomografi gibi yüksek teknolojili cihazlar için geç kalmış olsa da, dışa bağımlılığı da azaltmak ve insan sağlığını koruyabilmek için, önemi pandemide fark edilen tıbbi cihaz sektörünün de potansiyeli yüksek bir Ar-Ge alanı olduğunun altını çiziyor.
İLK 250’DE AR-GE ORTALAMASI 64 MİLYON TL
Listedeki ilk 250 firmanın ortalama Ar-Ge harcaması yaklaşık 64 milyon liraya denk geliyor. Türkiye ekonomisini göz önünde bulundurduğumuzda bu oranın son derece düşük olduğu belirtiliyor. “64 milyon lira Türkiye’deki tüm firmaların ortalaması değil en fazla Ar-Ge harcaması yapan 250 kurumun ortalaması. Bu açıdan değerlendirildiğinde rakamlar henüz tatmin edici seviyede değil” diyen uzmanlar, ayrıca 250 firmanın 16 milyar liraya yaklaşan Ar-Ge harcamasının yaklaşık 6 milyar lirasını ilk iki firma olan Aselsan ve TUSAŞ Havacılık ve Uzay Sanayi A.Ş.’nin gerçekleştirdiğine vurgu yapıyor.
PROJE SAYISINDA ASELSAN LİDERLİĞİ ELDEN BIRAKMADI
Listenin ilk 100’ünde yer alan firmaların toplam proje sayısı 6384 iken listenin en başında yine Ar-Ge birincisi Aselsan yer alıyor. 749 proje sayısıyla (2019 yılında bu sayı 620’ydi) listenin en başında yer alan Aselsan’ı; Deva Holding (296), World Medicine (220), Abdi İbrahim (153), Dyo Boya (136), Roketsan (114), Hidromek (112), Polifarma (110), ve Argis (105) takip ederek bu kategoride ilk 10’da yer alıyor.
Araştırma sonuçları ilk 250 firma arasında 2020 yılında patent almayan firmanın bulunmadığına işaret ediyor. Tüm firmalar en az iki patenti tescillemişler. Bunun güzel bir gelişme olduğunu ifade eden uzmanlar, diğer yandan patent sayısındaki 2.68 olan firma ortalamasının düşük olduğunun altını çiziyor. 2020 yılında sadece IBM 9435 patente imza atarken, Samsung 8539, LG 5112, Apple 2840, Amazon 2373, Panasonic 1929 patent tescillemiş.
PATENT SAYISINDA TURKCELL’İN GÜCÜ
2019 yılında Ar-Ge merkezinde alınan 142 patent sayısıyla bu kategoride listenin başında yer alan Turkcell, 2020 yılında da liderlik koltuğunu kaptırmadı. Firma 177 patent sayısıyla birinci sırada yer alırken onu 45 patent sayısı ile otomotiv devi Tofaş izledi. Tırsan’ın 34 patent sayısıyla üçünvü olarak yer aldığ listede; BSH 31, Türk Traktör 24, Bosh 23, Turaş Gaz 22, Anadolu Isuzu 21, Otokar 19, Netaş 19 patent sayısı ile listenin ilk sıralarına yerleşen isimler oldu.
FİRMALAR 2021 YILI AR-GE PLANLARINI YAPTI
2020 yılını güçlü bir performansla kapatan firmalar 2021 yılına dair Ar-Ge bütçelerini de planladı. Araştırma raporuna göre 2021 yılında en fazla Ar-Ge- harcaması yapacağını öngören firma; 2020 yılının lideri Aselsan görünüyor. Firmanın 2021 yılına dair planan Ar-Ge harcama tutarı 3 milyar 860 milyon TL. Aselsan’ı 3 milyar 320 milyon TL ile TUSAŞ Türk Havacılık ve Uzay Sanayi A.Ş. takip ederken, TUSAŞ Motor Sanayii A.Ş. (TEI) 1 milyar 845 milyon TL ile listenin üçüncü sırasında yer alıyor. Listede TUSAŞ Motor Sanayii A.Ş.’yi (TEI) takip eden ve ilk 10’da yer alan firmalar ise; Tofaş (883 milyon TL), Roketsan (848 milyon 873 bin TL), Havelsan (766 milyon 86 bin TL), Otokar (338 milyon 523 bin TL), Siemens (300 milyon 468 bin TL), Logo Yazılım (288 milyon 900 bin TL), FNSS Savunma Sistemleri (263 milyon TL) olarak sıralanıyor.
AR-GE’DE BÜYÜME TRENDİ DEVAM EDİYOR
2020 yılına dair Ar-Ge araştırma sonuçları firmaların Ar-Ge harcamalarının artan bir grafik çizdiğini gösteriyor. Pandemiye rağmen büyüme trendinin devam etmesi Ar-Ge’nin geleceğine dair umutları yeşertirken diğer taraftan uzmanlar istenilen seviyede olunmadığına da dikkat çekiyor. Dünyada en fazla Ar-Ge yatırımı olan markalara baktığımızda; Samsung’un Ar-Ge yatırımının tek başına 15 milyar dolar, Google’ın yine tek başına yaklaşık 15 milyar dolar Ar-Ge ve inovasyon harcaması olduğunu görüyoruz. Bu rakamlar bize, söz konusu alanda önümüzde uzun bir yolun olduğuna işaret ediyor.
ArGe’nin Zirvesinde Savunma Sanayi Şirketleri
19.10.2020 – Turkishtime tarafından hazırlanan “Ar-Ge 250, Türkiye’nin En Çok Ar-Ge harcaması yapan şirketleri” araştırmasına göre 2019 yılında en fazla Ar-Ge harcaması yapan şirket, 3 milyar 14 milyon lira ile Ar-Ge alanındaki harcamalarını geçtiğimiz yıla göre yüzde 91,2 artıran TUSAŞ oldu. Ar-Ge 250 Araştırması’nın ilk 10’unda savunma ve havacılıktan 5, otomotivden 3, beyaz eşyadan 1, telekomdan 1 şirket yer alırken ilk 50’de ağırlığını hissettiren sektör yine savunma sanayii oldu. Araştırmada savunma sanayinin yıldızları ASELSAN ve ROKETSAN, TUSAŞ’la birlikte ilk üçte yer alan isimler oldu.
Türkiye’de Ar-Ge hafızasını yaratmak vizyonu ile yola çıkan “Turkishtime Türkiye Ar-Ge 250 Araştırması”, yedinci yılında da en kapsamlı Ar-Ge tablosunu çıkararak 2019 verileri ile Türkiye’nin Ar-Ge karnesini hazırladı. 2013 yılından bu yana Türkiye’de inovasyon ve Ar-Ge’nin nabzını tutan tek kaynak olan Ar-Ge 250 Araştırması, geçtiğimiz yıllarda olduğu gibi bu yıl da Ar-Ge’deki trendleri ortaya koyarken Türkiye’nin katma değer yolculuğunun hangi noktada olduğunu da gözler önüne serdi. Bu yılki rapor; T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’ndan onaylı Ar-Ge merkezine sahip firmaların Ar-Ge 250 araştırması kapsamında yaptıkları bildirimler ile Türkiye ihracat sıralamasındaki ilk 500 firma tarafından verilen bilgiler ve Borsa İstanbul şirketlerinin Kamuyu Aydınlatma Platformu’na (KAP) yaptıkları açıklamalardan yola çıkılarak hazırlandı. Araştırmanın temeli ise; firmaların 2019 yılında Ar-Ge harcamaları, 2020 yılı için planlanan Ar-Ge harcamaları, Ar-Ge personel sayısı, 2019 yılında Ar-Ge merkezlerinde alınan; patent sayısı, faydalı model sayısı, tasarım tescil sayısı, marka sayısı ve 2019 yılı Ar-Ge desteklerinden yararlanma oranı oluşturdu.
Ekonomi ve İş Dünyası Portalı Turkishtime, bu yıl yedincisini gerçekleştirdiği “Türkiye Ar-Ge Araştırması” ile bir kez daha Türkiye’nin katma değer yolculuğunda nereye vardığını gözler önüne serdi. Araştırmada, Ar-Ge ve yenilikçiliğin her geçen gün daha da derinleştiği Türkiye’de firmaların bu alana yaptığı yatırımların katlanarak arttığı gözlemlenirken araştırmaya konu olan 500 firmanın 2019 yılında Ar-Ge’ye 15 milyar 552 milyon TL’lik bir yatırım yaptığı görüldü. Firmaların 2019 verilerinden hareketle, Ar-Ge’ye yapılan yatırımın önemine dikkat çeken araştırmada bu yıl savunma sanayi ağırlığını hissettirirken; TUSAŞ, ASELSAN ve ROKETSAN ilk üçte yer alan isimler oldu.
Liderlik koltuğuna savunma sanayinin mihenk taşlarından biri olan TUSAŞ Türk Havacılık ve Uzay Sanayi A.Ş. (TAİ) geçerken, 2018 yılında Ar-Ge’ye 1 milyar 576 milyon TL harcayan firma, 2019 yılında bu rakamı 3 milyar 14 milyon TL’ye çıkararak Ar-Ge alanındaki harcamalarını yüzde 91,2 artırmış oldu. Dünyanın yakından takip ettiği projeleri geliştirmek için Ar-Ge yatırımlarına hız kesmeden devam ettiklerini belirten TUSAŞ Genel Müdürü Prof. Dr. Temel Kotil,“TUSAŞ olarak 2018 yılında 1.5 milyar lira olan Ar-Ge harcamalarını 2019 yılında ikiye katlayarak, Ar-Ge ve inovasyon projelerinde toplamda 3 milyar TL’nin üzerinde bir harcama gerçekleştirdik. Böylece 2019 yılındaki toplam cironun yüzde 34.4’ünü Ar-Ge harcamalarına ayırmış olduk” dedi.
En Çok ARGE Harcaması Yapan 10 Şirket Listesi, 2019
Tusaş Türk Havacılık ve Uzay Sanayi A.Ş. (TAİ) | 3.013.816.010 |
Aselsan Elektronik Sanayi ve Ticaret A.Ş. | 2.975.377.381 |
Roketsan Roket San. ve Tic. A.Ş. | 525.251.883 |
Turkcell Teknoloji Araştırma ve Geliştirme A.Ş. | 462.477.446 |
Havelsan Hava Elektronik San. ve Tic. A.Ş. | 458.482.341 |
Ford Otomotiv San. A.Ş. | 419.583.000 |
Vestel Elektronik Sanayi ve Tic. A.Ş. | 360.036.271 |
Tofaş Türk Otomobil Fabrikası A.Ş. | 355.167.000 |
TUSAŞ Motor Sanayii A.Ş. (TEI). | 313.617.779 |
Mercedes Benz Türk A.Ş. | 291.148.924 |
HAVELSAN LİSTEDE DÖRT BASAMAK YÜKSELDİ
2018 yılının lider ismi Aselsan 2019 yılında listenin ikinci sırasına yerleşirken firmanın söz konusu dönemde Ar-Ge’ye 2 milyar 975 milyon TL ayırdığı görüldü. Firma, her ne kadar listede ikinciliğe gerilese de yaptığı Ar-Ge yatırımlarını 2018 yılına nazaran yüzde 37,6 oranında artırmayı başardı. Bir önceki araştırmanın dördüncü sırasında yer alan Roketsan, bu yıl listede üçüncülüğe yükselen isim oldu. 2018 yılında 512 milyon 109 bin TL olan Ar-Ge harcama tutarını 2019 yılında 525 milyon 252 bin TL’ye çıkaran firma, böylece yüzde 2,6’lık bir artışla listede üçüncülük koltuğuna yerleşti. Listenin dördüncü sırasına yerleşen Turkcell, 397 milyon 237 bin TL olan Ar-Ge rakamını 2019 yılında yüzde 16,4’lık büyüme ile 462 milyon 477 bin TL’ye taşıdı. Listedeki sıralamada bu yıl sıçrama yaşayan firmalardan biri Havelsan oldu. 2018 yılında gerçekleştirdiği 302 milyon 391 bin TL’lik Ar-Ge harcaması ile listenin dokuzuncu sırasında yer alan Havelsan, bu yıl yüzde 51,6’lık artışla söz konusu rakamı 458 milyon 482 bin TL’ye çıkarırken listede de dört basamak yukarı çıkarak, beşinciliğe yükseldi. Listenin ilk 10’unda Havelsan’ı sırasıyla; Ford (6.), Vestel (7.), Tofaş (8.), TEI TUSAŞ (9.) ve Mercedes Benz (10.) takip etti.
SAVUNMA SANAYİİ İLK 50’DEN YÜZDE 62.8 PAY ALDI
Araştırmada; ilk 50 firmanın yaptığı Ar-Ge yatırım toplamının 2018’de yüzde 56,2’sini oluşturan savunma sanayinin payının 2019’da yüzde 62,8’e kadar çıktığı görüldü. Türkiye’deki Ar-Ge büyümesini uzun yıllardır savunma sanayi ile birlikte gerçekleştiren ilk 50’deki otomotiv ve beyaz eşya firmalarının toplamları nominal olarak 2019 yılında sırasıyla yüzde 2,0 ve 2,1 oranlarında küçüldü. Uzmanlar bunda Ford Otosan, Arçelik ve Vestel Beyaz Eşya gibi o sektörlerin lokomotiflerinin yatırımlarının limitli kalmasının etkili olduğunu belirtiyor. Savunma sanayinin aksine yurt içi ve dışı piyasa daralmalarından direkt etkilenen ve kâr marjları giderek azalan özel sektör firmalarının bu olumsuz durumda Ar-Ge yatırımlarını mecburen azaltabildiklerini ifade eden uzmanlar, bunun ülkemizin teknolojik gelişimi için olumsuz bir durum olduğuna dikkat çekiyor.
ASELSAN, PROJE SAYISINDA LİDERLİĞİ ELDEN BIRAKMIYOR
Ar-Ge harcamasında bu yıl ikinci sırada yer alan Aselsan, konu proje sayısına geldiğinde zirvedeki isim oldu. Firma 2019 yılında yürüttüğü 620 proje ile “Ar-Ge 250” araştırmasının proje sıralamasında liderliği elden bırakmadı. Proje sayısına göre sıralamada Aselsan’ı Vestel takip ederken firma, 352 proje ile ikinciliğe yerleşti. Deva Holding’in 265 proje ile üçüncü sırada yer aldığı listede;Dyo Boya (130), Roketsan (113), Hidromek (133), Tusaş (111), Argis (103) ve Asaş (95) ilk 10’a giren isimler oldu.
2019 yılında Ar-Ge merkezinde çalışan lisans ve üstü personel sayısına göre yapılan sıralamada birinci sırada yer alan Aselsan, 3 bin 947 personel ile Ar-Ge merkezinde yürüttüğü projeler kadar nitelikli istihdama da ne kadar önem verdiğini rakamlarla ortaya koymuş oldu. Ar-Ge’nin bu yılki zirvedeki ismi olan Tusaş ise Aselsan’ın ardından gelerek 2 bin 871 lisans ve üstü personel ile listenin ikinci sırasına adını yazdırdı. Genel sıralamada beşinci sırada yer alan Havelsan, lisans ve üstü personel sayısına (1248) göre yapılan sıralamada ise üçüncü oldu. Havelsan’ın ardından Ar-Ge merkezinde istihdam ettiği 1105 lisans ve üstü personel ile listede kendine dördüncü sırada yer bulan Turkcell, böylece dördüncü olarak yer aldığı genel sıralamayla benzer bir performans göstererek aynı sırada yer almış oldu.
TURKCELL, PATENT SAYISIYLA LİDERLİK KOLTUĞUNDA
Ar-Ge’de istihdam ettiği 979 kadın çalışan sayısıyla birinci sırada yer alan Aselsan’ı 636 ile Tusaş izledi. Listenin üçüncü sırasında bulunan Turkcell ise 405 kadın çalışan sayısıyla ilk üçte kendine yer buldu. Ar-Ge’de çalışan kadın sayılarına göre 2019 Ar-Ge 250 listesinde ilk 10’a giren diğer isimler sırasıyla;Logo Yazılım (334), Havelsan (320), Netaş (309), İsmini Açıklamak İstemeyen firma (294), Roketsan (272), Vestel (193) ve Siemens (150) oldu.
Ar-Ge merkezinde alınan patent sayısına göre Türkiye’nin lideri Turkcell. Sektörel sıralamada telekom firmaları arasında birinci sırada yer alan Turkcell, 2019 yılında aldığı 142 patent ile sektörel sıralamadaki birinciliği ile aynı performansı göstererek bu listenin de başında yer aldı. 2019 yılında aldığı 36 patent ile ikinci sırada yer alan Netaş’ı sırasıyla; Eczacıbaşı, Vestel, BSH, Anadolu Isuzu, Tofaş, Tırsan, MAN ve Türk Traktör takip etti.
YAZILIMDA AR-GE YATIRIMLARI ARTIŞTA
Dünya trendlerine uygun olarak Türkiye’deki yazılım sektöründe Ar-Ge yatırımlarının arttığına dair sinyallerin görüldüğü Ar-Ge 250 Araştırması, Logo (171.825.277 TL) ve Softtech (243.402.663 TL) gibi yazılım firmalarının ve Turkcell Teknoloji’nin (462.477.446 TL) Ar-Ge yatırımlarının arttığı gözlemlendi. Bu noktada uzmanlar dünyada Ar-Ge’si en hızlı gelişen sektörlerin yazılım, ERP ve yapay zeka sektörleri olduğunu düşündüğümüzde ülkemizin de bu sektörlerde gelişme kaydetmesini sevindirici bir gelişme olarak yorumluyor.
Ar-Ge 250 açıklandı: 2018’in Zirvesinde yine ASELSAN var
16.10.2019 Turkishtime tarafından hazırlanan “Ar-Ge 250, Türkiye’nin En Çok Ar-Ge harcaması yapan şirketleri” araştırmasına göre 2018 yılında en fazla Ar-Ge harcaması yapan şirket, 2.162.839.458 lira ile ASELSAN oldu.Ar-Ge 250 araştırmasının ilk 10’unda savunma ve havacılıktan 4, otomotivden 3, beyaz eşyadan 1, telekomdan 1, elektronikten 1 şirket bulunuyor. İlk 10’daki savunma ağırlığına karşı ilk 50’de otomotiv sektörünün liderliği dikkat çekiyor. İlk 50’de yer alan otomotiv ve otomotiv yan sanayii şirketlerinin sayısı 11’e ulaşıyor.
Ekonomi ve iş dünyası portalı Turkishtime tarafından hazırlanan ve 2013 yılından bu yana Türkiye’de inovasyon ve Ar-Ge’nin nabzını tutan Ar-Ge 250 araştırmasının kapsamı bu yıl genişledi. Daha önce Türkiye ihracat sıralamasındaki “İlk 1000 İhracatçı Firma” araştırması kapsamında toplanan veriler ile halka açık şirketlerin Kamuyu Aydınlatma Platformu’na (KAP) gönderdikleri bilançolar temel alınarak oluşturulan liste, bu yıl Türkiye ihracat sıralamasındaki ilk 500 firma tarafından verilen bilgiler ve Borsa İstanbul şirketlerinin Kamuyu Aydınlatma Platformu’na (KAP) yaptıkları açıklamalar ile T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’ndan onaylı Ar-Ge merkezine sahip firmaların Ar-Ge 250 araştırması kapsamında yaptıkları bildirimlerden yola çıkılarak hazırlandı.
Geçtiğimiz yıllarda olduğu gibi bu yıl da Ar-Ge 250 araştırmasının zirvesinde savunma sanayinin gururu, kamu kuruluşu ASELSAN var. Aselsan’ın Ar-Ge harcamaları bu yıl 2 milyar 162 milyon liraya ulaştı.Bu rakam geçen yıl 1 milyar 674 milyon TL’ydi. ASELSAN, toplam cirosunun dörtte birini (Yüzde 24) Ar-Ge’ye ayırıyor. ASELSAN Yönetim Kurulu Başkanı ve Genel Müdürü Prof. Dr. Haluk Görgün’ün verdiği bilgiye göre şirket 2018 yılında 65 milyon doları öz kaynaklı, 410 milyon doları dış kaynaklı olmak üzere toplamda 475 milyon dolarlık Ar-Ge harcaması gerçekleştirdi. ASELSAN sözleşmeli projeler dışında her yıl cirosunun yüzde 7’sini yenilikçi araştırmalar ile mevcut sistemleri daha ileriye taşımaya ve yeni teknolojileri bu sistemlere dahil etmeye yönelik “Öz kaynaklı Ar-Ge projeleri” için ayırıyor.
Ar-Ge 250’nin ikinci sırası da değişmedi: Havacılık sektörünün milli devi, Tusaş. Tusaş 2018 yılında 1 miyar 575 milyon liralık Ar-Ge harcaması yaptı. Şirketin Ar-Ge harcamaları geçen yıl ilk kez 1 milyar TL’yi geçmişti. Tusaş da, Aselsan gibi cirosunun yaklaşık dörtte birini (Yüzde 26) Ar-Ge’ye ayırıyor.
Ar-Ge 250 araştırmasında geçen yılın üçüncüsü Ford, bu yıl da Ar-Ge 250’de yerini korudu. Şirket 2018’de 666 milyon TL Ar-Ge harcaması yaptı. Ford Otomotiv, bilindiği gibi Türkiye’nin en çok ihracat yapan şirketleri listesinin de zirvesinde yer alıyor. Ar-Ge olmadan dünyanın dört bir yanına ihracat yapmak kolay değil. Ford Otosan bu başarıya “açık inovasyon” stratejisiyle ulaştı.
LOKOMOTİF SAVUNMA VE OTOMOTİV
Dünyada Ar-Ge’nin lokomotifliği bilişim ve ilaç şirketleri üstlenirken Türkiye’de Ar-Ge 250 listesinin zirvesine savunma ve otomotiv şirketleri damga vuruyor. İlk 10’daki savunma ağırlığına karşı ilk 50’de otomotiv sektörünün ağırlığı dikkat çekiyor. İlk 50’de yer alan otomotiv ve otomotiv yan sanayii şirketlerinin sayısı 11’e ulaşıyor. İlk 50’de, savunma ve havacılık sektöründen ise 8 şirket yer alıyor. Ar-Ge 250 listesinin ilk 50’si arasında sadece 4 ilaç şirketi (Abdi İbrahim, Deva Holding, Sanofi, Nobel İlaç), ve telekom ağırlıklı Turkcell ve Türk Telekom’u da katarsak 4 bilişim şirketi yer buluyor.
CİRODAN ASLAN PAYINI AR-GE’YE AYIRANLAR…
Bununla birlikte Ar-Ge harcamalarının cirodan aldığı paya göre bakıldığında ise bilişim şirketlerinin önde olduğu görülüyor. FBT Finansal Bilgi Teknolojileri, Compello Bilgi Teknolojisi, 4Maps Bilgi Teknolojileri, Vispera Bilgi Teknolojileri gibi görece küçük şirketler, cirolarının yaklaşık yüzde 70 gibi çok büyük kısımlarını Ar-Ge’ye ayırıyorlar. Yazılımın yerli devi Logo da cirosunun yüzde 45 gibi çok büyük kısmını Ar-Ge’ye ayırıyor.
Yem şirketi Balıkesir Yem cirosunun tamamını, ilaç sektöründen Era Pharma Solutions ise yüzde 90’ından fazlasını Ar-Ge’ye ayırıyor.
Cirodan Ar-Ge’ye aslan payı ayıran bir başka sektör, tahmin edileceği gibi savunma ve havacılık. Toplam Ar-Ge harcamasına göre listenin birincisi ASELSAN, 2018 yılında toplam gelirlerinin yüzde 24’ünü, ikincisi Tusaş yüzde 26’sını, dördüncüsü Roketsan yüzde 25’ini Ar-Ge’ye harcadılar.
ARAŞTIRMANIN YENİLİĞİ: KADIN AR-GE UZMANLARI
Ar-Ge 250 araştırmasının bu yılki yeniliklerinden biri, Ar-Ge’de görev yapan kadın uzman sayılarıyla ilgili bilgiye de yer vermesi. Ar-Ge merkezinde çalışan kadın personel sayısında Türkiye’nin lideri Ar-Ge 250’nin şampiyonu ASELSAN. ASELSAN’ın Ar-Ge merkezinde 849 kadın personel görev yapıyor. ASELSAN’ı 458 kadın Ar-Ge uzmanıyla Ar-Ge 250’nin ikincisi TUSAŞ takip ediyor. Üçüncü sırada ise ana listenin üçüncüsü Turkcell var. Turkcell’in Ar-Ge merkezinde 364 kadın personel görev yapıyor. Bilişim sektörü şirketlerinin kadın Ar-Ge uzmanları sayısında öne çıktığı görülüyor. Nitekim Logo Yazılım da 167 kadın uzmanla bu listede 10. sırada yer alıyor.
AR-GE ORDULARI
ASELSAN’ın Ar-Ge’de görev yapan 3 bin 695 lisans ve lisans üstü uzmanla, tıpkı harcamalarda olduğu gibi uzman insan kaynağında da zirvede yer aldığı görülüyor. ASELSAN’ın dikkat çekici bir özelliği, kendisinden sonra gelen ikinci şirketin yaklaşık iki katı lisans ve lisans üstü personele yer vermesi.
ASELSAN’ı lisans ve lisans üstü uzman sıralamasında Ar-Ge 250 listesinin ikinci sırasındaki TUSAŞ 2 bin 88 uzmanla, üçüncü sırasındaki Ford bin 297 mühendisle takip ediyorlar.
Lisans ve lisans üstü personel sayısında dikkat çeken bir başka şirket, bin 27 uzmanıyla bu kategoride dördüncü sırada yer alan Turkcell.
AR-GE’NİN MEYVESİ PATENT
Ar-Ge’nin meyvesi patent ve faydalı ürünlerdir. Ar-Ge merkezinde alınan patent sayısına göre Türkiye’nin lideri Vestel. Vestel Ar-Ge merkezinde sürdürdüğü çalışmalar sonucunda 437 patent tescil ettirmiş. Turkcell 378 patentle onu izliyor. Üçüncü sırada ise 281 patentle sürpriz bir şirket, otomotiv yan sanayinin köklü firması TIRSAN yer alıyor. Zorlu Holding’in bir başka şirketi Vestel Elektronik de 125 patentle ilk 10’da yer alıyor.
“KATMA DEĞER YOLCULUĞUNUN HARİTASI”
Turkishtime Yönetim Kurulu Başkanı Filiz Özkan, Türkiye’nin sürdürülebilir ekonomik büyümeyi sağlamasının tek yolunun katma değerin artırılmasından geçtiğini belirterek, bu hedefe giden yolda Ar-Ge’nin kilit öneme sahip olduğunu vurguladı. Ar-Ge harcamalarının gayri safi yurtiçi hasılaya olan payının geçtiğimiz yıllarda ilk kez yüzde 1’i geçtiğini hatırlatan Özkan, “Ancak bu oran yeterli değildir. Sürdürülebilir büyümeyi sağlamak için Ar-Ge harcamalarının payının ilk aşamada yüzde 3’e yükseltilmesi şarttır” dedi. Özkan, Turkishtime tarafından hazırlanan araştırmanın geçtiğimiz yıllarda olduğu gibi bu yıl da Ar-Ge’deki trendleri ortaya koyduğunu belirterek, “Ar-Ge 250 araştırması sayesinde Türkiye’nin katma değer yolculuğunun hangi noktasında olduğunu görebiliyoruz” diye konuştu.
En Çok ARGE Harcaması Yapan 10 Şirket Listesi, 2018
EN ÇOK AR-GE HARCAMASI YAPAN 10 FİRMA | Ar-Ge harcama tutarı (2018, TL) |
ASELSAN ELEKTRONİK SANAYİ VE TİCARET A.Ş. | 2.162.839.458,00 |
TUSAŞ – TÜRK HAVACILIK VE UZAY SANAYİİ A.Ş | 1.575.962.278,43 |
FORD OTOMOTİV SAN. A.Ş. | 666.587.048,67 |
ROKETSAN ROKET SANAYİ VE TİC. A.Ş. | 512.109.199,00 |
TURKCELL TEKNOLOJİ ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME A.Ş. | 397.236.556,35 |
VESTEL ELEKTRONİK SANAYİ VE TİCARET A.Ş. | 334.672.722,33 |
OTOKAR OTOMOTİV VE SAVUNMA SANAYİ A.Ş | 328.546.000,00 |
ARÇELİK A. Ş. | 308.921.540,40 |
HAVELSAN – HAVA ELEKTRONİK SANAYİ VE TİC. A.Ş. | 302.391.497,96 |
TOFAŞ TÜRK OTOMOBİL FABRİKASI A.Ş. | 268.872.000,00 |
2018 Ar-Ge 250 Sonuçları
Turkishtime tarafından hazırlanan “Ar-Ge 250, Türkiye’nin En Çok Ar-Ge harcaması yapan şirketleri” araştırmasına göre, 2017 yılında en fazla Ar-Ge harcaması yapan şirket, 1.674.543 lira ile ASELSAN oldu. Ar-Ge 250 araştırmasının ilk 10’unda savunma ve havacılıktan 4, otomotivden 3, beyaz eşyadan 2, elektronikten 1 şirket bulunuyor.
3 ARALIK 2018 – Turkishtime tarafından hazırlanan “Ar-Ge 250, Türkiye’nin En Çok Ar-Ge harcaması yapan şirketleri” araştırmasının 2017 yılı sonuçları açıklandı.
Türkiye İhracatçılar Meclisi’nin her yıl açıkladığı “TİM 1000 – İlk 1000 İhracatçı Firma” araştırması kapsamında açıklanan veriler ile hisseleri Borsa İstanbul’da işlem gören halka açık şirketlerin yıl sonu bilançolarında yer alan bilgilerden yola çıkılarak yapılan araştırmaya göre, 2017’de Türkiye’nin en çok Ar-Ge harcaması yapan şirketi, 1.674.543 lira ile ASELSAN oldu. ASELSAN, 2017’de cirosunun yüzde 31’ini Ar-Ge’ye ayırdı. ASELSAN, geçtiğimiz yıl da Ar-Ge 250’nin zirvesindeydi.
Ar-Ge 250’nin ikinci sırası da bu yıl aynı: Havacılık sektörünün milli devi, Tusaş’ın Ar-Ge harcamaları geçtiğimiz yıl 720 milyon TL idi. Bu yıl 1 milyar TL’yi geçti. Tusaş da, Aselsan gibi cirosunun büyük kısmını Ar-Ge’ye ayırıyor.
Özel sektör firmalarında ise Ar-Ge harcamalarının liderliğini otomotiv sektörü üstleniyor. Ar-Ge 250 araştırmasında geçen yılın üçüncüsü Ford, bu yıl da Ar-Ge 250’de yerini korudu. Ford Otomotiv, bilindiği gibi Türkiye’nin En Çok İhracat Yapan Şirketleri listesinin de zirvesinde yer alıyor.
Bu yıl Ar-Ge 250 listesinin dördüncü ve beşinci sıralarında yer alan şirketler değişti. 2016’da yıl beşinci sırada yer alan Roketsan, 2017’de dördüncülüğe yükseldi. Roketsan, 2017’de 391 milyon liralık Ar-Ge yatırımına imza attı.
Ar-Ge 250’nin 2017’de en kayda değer çıkışlarından birini uluslararası beyaz eşya şirketi BSH gerçekleştirdi. Bosch ve Siemens markalarını kapsayan BSH, 2017’de 350 milyon liralık Ar-Ge harcaması yaparak, kendisinden bir sonra gelen Arçelik’i de geçerek beşinciliğe yükseldi ve sektörünün zirvesine çıktı.
Ar-Ge 250’nin üst sıralarına geçtiğimiz yıllarda olduğu gibi bu yıl da savunma ve havacılık, beyaz eşya ve otomotiv sektörleri damga vurdular. Arçelik de bu yıl sıralamada yükseldi. Geçtiğimiz yılın listesinde yedinci sırada yer alan şirket bu yıl altıncılığa çıktı. Beyaz eşyanın güçlü şirketi, bir önceki yıl 201 milyon TL Ar-Ge harcaması yapmıştı. Bu yıl bu rakamı 267 milyon TL’ye çıkardı. Şirket, İngiltere, ABD, Tayvan, Portekiz ve Türkiye’deki toplam 14 Ar-Ge merkeziyle global bir Ar-Ge ekosistemini yönetiyor. Ar-Ge merkezlerinde 1300 Ar-Ge personeli görev yapıyor.
İLK 50’DE 16 OTOMOTİV ŞİRKETİ
Otomotiv şirketleri bir bütün olarak Ar-Ge 250’de ağırlık oluşturuyorlar. Nitekim ilk 50’de yer alan otomotiv şirketlerinin sayısı 16’ya ulaşıyor. Buna karşılık listede aşağılara doğru indikçe savunma ve havacılık şirketlerinin sayılarının azaldığı dikkat çekiyor. İlk 50’de, ilk 10’da yer alanlar dışında savunma ve havacılık şirketi yer almıyor.
İlk 50’de, bu sektörlerin yanı sıra ilaç (Abdi İbrahim, Deva Holding, Nobel İlaç), 4 petrokimya şirketi (TÜPRAŞ, Petkim, Milangaz, Dyo), 2 tekstil şirketi (Sanko ve Mavi) yer alıyor.
Ar-Ge 250’nin ilk 10’u ve çeşitli kategorilere göre diğer sıralamalar şöyle:
2017 YILI EN ÇOK ARGE HARCAMASI YAPAN İLK 10 FİRMA
ŞİRKET | Ar-Ge harcama tutarı TL | |
ASELSAN ELEKTRONİK SANAYİ VE TİCARET A.Ş. | ASELS | 1.674.543.328,00 |
TUSAŞ TÜRK HAVACILIK VE UZAY SAN.A.Ş. | 1.076.531.239,10 | |
FORD OTOMOTIV SAN. A.S. | FROTO | 594.899.116,49 |
ROKETSAN ROKET SAN. VE TİC.A.Ş. | 391.578.223,56 | |
BSH EV ALETLERİ SAN.VE TİC.A.Ş | 350.174.774,00 | |
ARÇELİK A.Ş. | ARCLK | 267.628.350,00 |
TOFAŞ TÜRK OTOMOBİL FAB. A.Ş. | TOASO | 245.812.509,26 |
VESTEL ELEKTRONİK SANAYİ ve TİC. A.Ş. | VESTL | 190.226.000,00 |
MERCEDES-BENZ TÜRK A.Ş. | 142.894.631,58 | |
FNSS SAVUNMA SİSTEMLERİ A.Ş. | 137.875.269,34 |
EN FAZLA AR-GE PERSONELİ İSTİHDAM EDEN 10 ŞİRKET
ASELSAN ELEKTRONİK SANAYİ VE TİCARET A.Ş. | ASELS | 2.983 |
TUSAŞ TÜRK HAVACILIK VE UZAY SAN.A.Ş. | 1744 | |
TÜRK TELEKOMÜNİKASYON A.Ş. | TTKOM | 1.701 |
FORD OTOMOTIV SAN. A.S. | FROTO | 1396 |
ARÇELİK A.Ş. | ARCLK | 1261 |
ROKETSAN ROKET SAN. VE TİC.A.Ş. | 919 | |
NETAŞ TELEKOMÜNİKASYON A.Ş. | NETAS | 868 |
TOFAŞ TÜRK OTOMOBİL FAB. A.Ş. | TOASO | 721 |
SIEMENS TÜRKİYE SAN. VE TİC. A.Ş. | 553 | |
OTOKAR OTOMOTİV VE SAVUNMA SAN. A.Ş. | OTKAR | 501 |
2017 YILI AR-GE HARCAMA TUTARININ TOPLAM CİRODAN ALDIĞI PAYA GÖRE İLK 10
LOGO YAZILIM SAN. VE TİC A.Ş. | LOGO | 40% |
ASELSAN ELEKTRONİK SANAYİ VE TİCARET A.Ş. | ASELS | 31% |
TUSAŞ TÜRK HAVACILIK VE UZAY SAN.A.Ş. | 29,40% | |
KRON TELEKOMÜNİKASYON HİZMETLERİ A.Ş. | KRONT | 25% |
ROKETSAN ROKET SAN. VE TİC.A.Ş. | 23,40% | |
FNSS SAVUNMA SİSTEMLERİ A.Ş. | 15% | |
NETAŞ TELEKOMÜNİKASYON A.Ş. | NETAS | 13,60% |
MAHLE FİLTRE SİSTEMLERİ A.Ş. | 13% | |
FLOKSER TEKS. SAN. VE TİC. A.Ş. | 9% | |
ZF SACHS SÜSPANSİYON SİST. SAN. VE TİC. A.Ş. | 8,20% |
AR-GE MERKEZİNDE YÜRÜTÜLEN PROJE SAYISINA GÖRE İLK 10
ASELSAN ELEKTRONİK SANAYİ VE TİCARET A.Ş. | ASELS | 564 |
AMCOR FLEXIBLES İSTANBUL AMBALAJ SAN.VE TİC.A.Ş. | 430 | |
DEVA HOLDİNG A.Ş. | DEVA | 284 |
SÖKTAŞ TEKSTİL SAN VE TİC. A.Ş. | SKTAS | 240 |
TÜRKİYE PETROL RAFİNERİLERİ A. Ş. | 180 | |
BOSCH SAN.VE TİC.A.Ş | 160 | |
ASAŞ ALÜMİNYUM SANAYİ VE TİCARET ANONİM ŞİRKETİ | 160 | |
MAYSAN MANDO OTOMOTIV PARÇ. SAN.VE TIC.AŞ | 156 | |
ABDİ İBRAHİM İLAÇ SAN. VE TİC. A.Ş. | 132 | |
DYO BOYA FABRİKALARI SAN. VE TİC. A.Ş. | DYOBY | 121 |
AR-GE MERKEZİNDE ALINAN PATENT SAYISINA GÖRE İLK 10
ARÇELİK A.Ş. | ARCLK | 618 |
TIRSAN TREYLER SANAYİ VE TİCARET A.Ş. | 205 | |
ANADOLU ISUZU OTOM. SAN. VE TİC. A.Ş. | ASUZU | 198 |
KORDSA TEKNİK TEKSTİL A.Ş. | KORDS | 172 |
TÜRK TRAKTÖR VE ZİRAAT MAKİNELERİ A.Ş. | TTRAK | 159 |
SER DAYANIKLI TÜKETİM MALL.İÇ VE DIŞ TİC.SAN.A.Ş. | 123 | |
ASELSAN ELEKTRONİK SANAYİ VE TİCARET A.Ş. | ASELS | 93 |
TÜRKİYE PETROL RAFİNERİLERİ A. Ş. | 81 | |
İSMİNİN AÇIKLANMASINI İSTEMİYOR | 63 | |
AYGAZ A.Ş. | AYGAZ | 60 |