Çocuğunuzun Öksürük Şifresini Çözün
Öksürük çocuklarda doktora başvuru nedenlerinin en başında geliyor. Öksürük çocuğun uyku düzenini bozarak hayat kalitesini etkileyebilir. Liv Hospital Çocuk Alerji ve Astım Uzmanı Prof. Dr. Ahmet Akçay öksürük tiplerine dikkat çekiyor. “Özellikle bir aydan uzun süren öksürükte astım, alerjik rinit, reflü ve diğer nedenler açısından incelenmelidir. Öksürük, öksürüğün karekteristik özelliklerine göre ve öksürüğün süresine göre farklı tiplere ayrılır. Çocuğunuzun öksürüğü 2-3 haftadan daha uzun sürüyorsa, gün geçtikçe artıyorsa, kanlı balgam görülmüşse dikkat!. Bu gibi durumlarda mutlaka bir doktora başvurun!” diyor.
Kuru öksürük
Balgamın olmadığı daha çok irritasyona bağlı olan öksürük tipidir. Sıklıkla soğuk algınlığı nedeniyle görülür. Boğazdaki enfeksiyon nedeni ile irritasyona bağlı öksürük görülür. Bademcik iltihabı, laranjit, sinüzit gibi üst solunum yollarında enfeksiyon kuru öksürüğe neden olabilir. Alerji nedeniyle olan öksürükler genelde kuru öksürük şeklindedir. Alerjik astımda kuru öksürük görülür. Ev tozuna bağlı, sigaraya bağlı irritasyona bağlı kuru öksürük görülebilir. Alerjik astım dışında oyuncağın bir parçası veya kuruyemişin akciğerlere kaçmasına bağlı kuru öksürük görülebilir. Reflüye bağlı, bazı tansiyon düşürücü ilaçlara bağlı öksürük de kuru öksürüğe neden olabilir. Mevsim değişikliklerinde de görülebilir.
Balgamlı öksürük
Genellikle akciğerdeki enfeksiyon nedeniyle olan öksürüklerde görülür. Öksürükle beraber balgam vardır. En önemli nedeni akciğerdeki enfeksiyondur. Zatüre bakterilere, virüslere, mantarlara bağlı olabilir. Hava yollarında sıvı veya mukus nedeniyle olur. Özellikle yüksek ateş varsa akla zatüre gelmelidir. Verem hastalığı da balgamlı öksürük yapan bir durumdur. Soğuk algınlığına bağlı zaman zaman balgamlı öksürük görülür. Özellikle sabah kalkınca oluyorsa ve 1-2 aydan daha uzun öksürük oluyorsa akciğerlerin bronşlarında harabiyet sonrası gelişen bronşektazi nedeniyle olabilir. Özellikle büyüme gelişme geriliği varsa, bebeklikten itibaren balgamlı öksürük oluyorsa akla kistik fibrosis akla gelmelidir.
Kurup öksürüğü
Trakea ve larinkste viral enfeksiyon sonrası bu bölgede ödem gelişmesi sonucu aniden havlama şeklinde öksürük olur. Kurup hastalığında görülen bu öksürüğe kurup öksürüğü denir. Nefes borusunun girişinde gelişen ödem nefes borusunu daralttığı için nefes almada güçlük ve sesli nefes alma görülür. Bu hastalığın tipik öksürük şekli havlama şeklinde öksürük görülmesidir.
Boğmaca öksürüğü
Boğmaca mikrobu tarafında oluşan bir öksürüktür. Gribal enfeksiyon gibi başlayan öksürük 1-2 hafta içinde boğulmalar şeklinde olmaya başlar. Öksürük krizleri sonrasında derin nefes alma olur. Öksürük sırasında kusmalar olabilir. 2-3 ay kadar süren bir öksürük olur. Hafifi ateş ve burun akıntısı da genelde birlikte olur.
Hırıltılı öksürük
Astım veya bronşiolit gibi hastalıklar sırasında akciğerde bronşların daralmasına bağlı hırıltı ile birlikte öksürük vardır. Islak çalma şeklinde akciğerlerden ses gelebilir.
Psikojenik öksürük
Fiziksel nedenlerle açıklanamayan öksürüktür. Genellikle gribal enfeksiyon sonrası devam eder. Öksürük şekli genelde tekrarlayıcı kuru öksürük şeklindedir ve farklı bir seste öksürük olur. Uykuda olmaz ve uyandığında öksürük olur.
KUTU… KUTU… KUTU…
Öksürükte ne zaman doktora gitmek gerekir?
• – 2-3 haftadan daha uzun sürüyorsa
• – Gün geçtikçe artıyorsa
• – Çocuğun günlük aktivitelerini etkiliyorsa
• – Kanlı balgam görülmüşse
• – 3 aydan küçük bir çocukta öksürük gelişmişse
• – Öksürükle birlikte morarma oluyorsa
• – Öksürük peş peşe ve boğulur tarzda oluyorsa ve arkadan kusma görülüyorsa boğmaca açısından değerlendirmek için
• – 1 yaş altında sık kusmalarla birlikte öksürük varsa reflü açısından değerlendirmek için bir doktor tarafından incelenmesi gerekir.
Öksürük Gece Uykusunu ve Beslenmeyi Etkiliyorsa Dikkat!
Yenidoğan bebekler ve 1 yaşından küçük bebeklerin sıkça karşılaştıkları sağlık sorunlarından biri olan hırıltı her zaman zatürre, bronşit anlamına gelmez. Kimi zaman geçici burun tıkanıklığına bağlı ya da gırtlak kıkırdaklarının yumuşak olmasından kaynaklı geçici boğaz hırıltıları da olabilir. Liv Hospital Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Yrd. Doç. Dr. Emre Çenesiz hırıltının nedenleri ve tedavisini anlattı.
Hırıltının sebepleri nelerdir?
Hırıltının nedenleri bronş(oil)lerde oluşan tıkanmadır. Bu nedenden dolayı zorlanarak giren çıkan hava ıslık sesine benzer bir ses çıkarmaya başlar. Çocuğunuzun bu durumda oksijen alımını artırmak için daha hızlı ve daha sık bir şekilde nefes almaya başladığını fark edebilirsiniz. Anne babalar bu durumu genelde çocuğum sanki karnından nefes alıyor gibiydi diyerek tanımlar.
Nasıl fark edilir?
- Hırıltı nefes almak birden fazla bulguyla beraber oluşabilir:
- Çocuktaki nefes sayısının artması
- Çocuğun daha çok nefes alabilmek için burun kanatlarının açılıp kapanması
- Aynı nedenden dolayı kaburga kasları ve diyagramın etrafındaki kasların kasılıp gevşemesi
- Daha çok nefes verirken görülen hırıltı, göğse bastırılması ile kedi mırıltısına benzer.
- Hırıltıya karşı evde neler yapabilirsiniz?
Çocuklarda hırıltı genelde viral enfeksiyonlar kaynaklı olduğundan, yakın temastan kaçınılmalı, evde sık sık eller yıkanmalı. Ev ortamı temiz tutulmalı, sigara dumanı, kimyasal hava kirleticiler olmamalı, odanın nemi 40-45 derece, sıcaklık 22-24 derece arasında olmalıdır. Sıvı alımını artırmak, burun ve boğazdaki sekresyonları temizlemek önerilir.
Bebeklerde hırıltı görülürse ne zaman doktora gidilmelidir?
Öksürük çocuğun uykusunu, beslenmesini etkiliyorsa, hızlı nefes alıp veriyorsa, ateş eşlik ediyorsa, üst üste öksürüp ardından kusuyorsa, hafif başlayıp giderek şiddetlendiyse, spazmatik öksürük veya krup dediğimiz boğuk öksürük varsa doktora mutlaka başvurulmalıdır. Viral enfeksiyon kaynaklı rahatsızlıklar bulaşıcı olduğu için çocuklarda hırıltı varsa gerekli önlemlerin alınmasını, olası bulaşıcılığı önlemek için hastalık sırasında çocuklar okula gönderilmemelidir.
Öksürük Çeşitleri, Nedenleri ve Öksürüğü Geçirme Yolları
Öksürük; başta üst solunum yolu rahatsızlıkları olmak üzere pek çok hastalığın ortak belirtisidir. Öksürüğün çeşitli tipleri ve nedenleri olabilir. Etkin bir tedavi için öksürüğe eşlik eden belirtilerin doğru değerlendirilmesi çok önemlidir. Memorial Şişli Hastanesi Göğüs Hastalıkları Bölümü Uzmanları, öksürük çeşitlerini, nedenlerini ve öksürüğe iyi gelenler hakkında bilgi verdi.
Öksürük bir hastalık değil, boğaz ve solunum yollarını temizlemeye yarayan bir savunma mekanizmasıdır. Öksürük, balgamlı-balgamsız ve kronik-akut olmak üzere iki farklı şekilde sınıflandırılabilir.
Kuru Öksürük
Balgamsız öksürük, kurudur ve boğazda bir gıcık hissine neden olabilir. Kuru öksürük boğazda tahriş, göğüste de ağrı yapabilir, bu durum oldukça can sıkıcıdır. Öksürüğün süresi ve şekli önemlidir. Kuru öksürük genellikle balgamın çıkmadığı ya da balgamın zorlanarak çıktığı öksürük çeşididir. Genelde nöbetler halinde gelir ve hastayı yorar. Eğer grip ve soğuk algınlığı gibi bir sebepten dolayı öksürüğünüz yoksa bu ciddi bir sorunu işaret ediyor olabilir. Her ne sebeple olursa olsun öksürük üzerine düşülmesi gereken önemli bir konudur.
Eğer öksürükle birlikte balgam adı verilen sıvı geliyorsa buna “prodüktif öksürük” denir. 3 hafta ve daha uzun süren öksürükler kronik öksürük olarak kabul edilir. Akut öksürük enfeksiyonları ise sinüzit, farenjit, nezle, akciğerlere yabancı cisim kaçması gibi nedenlerle oluşur. Kronik öksürükler bazen senelerce sürebilir.
Uzun Süren Öksürüğe Dikkat
Önemsiz gibi gözüken genellikle bireysel olarak çözmeye çalışılan öksürük altında oldukça büyük ve geniş bir hastalık yelpazesi barındırabilir. Liv Hospital Göğüs Hastalıkları Uzmanı Dr. Tuğçe Hürkal üç haftadan fazla süren öksürüğün dikkate alınmasını vurguladı.
Öksürüğün yararları da var
Üç haftadan daha uzun süren öksürük mutlaka dikkate alınmalıdır. Altında bulaşıcı olan tüberkülozu, ölümcül seyreden akciğer kanserini, sık görülen ve yaşam kalitesini bozan GER(gasrto-özafagiel reflü), ölüm riski yüksek ve sık görülen kalp yetmezliği ve pulmoner emboliyi, zamanında tedavi edilmezse geri dönüş şansı zorlaşan astım ve KOAH’ı barındırabilir. Öksürük, yabancı maddelerin alt solunum yollarına oturmasını ve bronş, akciğer sekresyonlarının birikmesini önleyen bir savunma mekanizmasıdır. Öksürük beklenen amacı sağladığı zaman etkili ve yararlıdır.
Sigara öksürüğünü önemseyin!
Sigara içen kişiler öksürüklerini genellikle ‘sigara öksürüğü’ olarak tanımlıyor ve pek önemsemiyorlar. Ancak bu kişilerde uzayan öksürüklerde tümör olasılığını da göz önüne alarak radyolojik tetkik yapılması gereklidir. Kronik öksürüğün sistematik olarak değerlendirilmesi hastanın öykü, fizik muayene ve laboratuvar (allerji testi, solunum fonksiyon testi, uyku testi, endoskopi vs..) tetkiklerini kapsar. Öksürük değişik anatomik lokalizasyonlarda bulunan birçok hastalığın yol açtığı bir semptom olduğundan, sistematik yaklaşımla öksürüğün akciğer ve akciğer dışı nedenleri %88-100 oranında saptanabilir ve %100 ‘e yakın etkin tedavi verilebilir.
Uzamış öksürük, ciddi mali yük
ABD’de öksürük tedavisinin yıllık maliyeti 1 milyar ABD dolarından fazladır. Kronik öksürük ekseriya birden fazla (%18-62 hastada) nedenden oluşur. Hastaların %42’sinde üç neden (PNAS, astıma ve GÖR) birlikte görülür. Tedavide bu durum dikkate alınmalıdır. Uzamış öksürük, sık hastane ziyareti, uzun süreli ilaç kullanımı, kalitesiz yaşam ve ciddi iş gücü kaybı demektir.
Bal, zencefil öksürüğü tedavi eder mi?
Halk arasında uzayan öksürüklerde kullanılan bal ve zencefil karışımı bazen öksürüğü yumuşatabiliyor ve balgamın daha kolay çıkmasını sağlıyor. Ancak bu tür yöntemler altında yatan hastalığı tedavi etmiyor. Bu yüzden bu tür karışımlara mucizevi anlamlar yüklemek de doğru değil. En iyi balgam söktürücünün bol su içmek olduğu unutulmamalıdır. Dolayısıyla öksürük sorunu yaşandığında gün boyunca en az 2 litre su içilmesinin ihmal edilmemesi gerekiyor.
