Vertigo Nedir? Baş Dönmesi Nedir? Neden Olur?
Baş dönmesi, yani vertigo toplumda çok yaygın görülüyor. Baş dönmesi ya da vertigonun bir hastalık değil, birçok farklı sebebin sonuç semptomu olduğunu söyleyen Liv Hospital Kulak Burun Boğaz Uzmanı Prof. Dr. Murat Ünal vertigo ile ilgili bilinmesi gerekenleri anlattı. Liv Hospital Ulus Klinik Psikoloji Uzmanı Emrah Polat ise stres ve psikolojik nedenlere de dikkat edilmesi gerektiğine değindi.
Pek çok nedeni olabilir
Vertigonun çeşitli orta ve iç kulak hastalıklarına bağlı olabileceği gibi ritim bozuklukları, beyin damarları ile ilgili sorunlar, yüksek tansiyon, kan şekeri ve lipid bozuklukları, hormonal dengesizlikler, özellikle kafa travmaları sonrası, migren, çeşitli ilaçların yan etkisi, kansızlık gibi birçok hastalığa eşlik edebileceğini söyleyen Liv Hospital Kulak Burun Boğaz Uzmanı Prof. Dr. Murat Ünal “Kulak hastalıkları içinde en sık vertigo nedeni pozisyonel vertigodur. Meniere hastalığı, vestibüler nörinit, perilnef fistülü, otoskleroz ve akustik nörinom diğer nedenler arasındadır” diyor.
Vertigo Durumunda Stres de Sorgulanmalı
Vertigo tanısı ve tedavisinde çeşitli manevralar, ilaç ve cerrahi uygulamalar yanında stresin sorgulanması ve gerektiğinde bu konunun giderilmesini yönelik destek alınması gerektiğine değinen Prof. Dr. Murat Ünal sözlerine şöyle devam ediyor: “Depresyon, anksiyete, panik atak ve uyku bozuklukları gibi ruhsal hayatımızdaki sorunlar vertigonun ortaya çıkmasını tetikleyebilir. Anksiyete ya da panik atak sırasında aşırı nefes almaya (Hiperventilasyon) bağlı vertigo en bilinen stres kaynaklı vertigo nedenidir. Özellikle yoğun iş ortamı şartlarında çalışanlarda kronik yorgunlukla birlikte, kronik stres vertigonun kalıcı ve tekrarlayıcı bir hale dönüşmesine neden olabilir. Diğer sık görülen stress vertigo ilişkisi de genellikle şiddetli bir baş dönmesi atağı geçiren kişilerde oluşan her an tekrar baş dönmesi olacakmış korkusudur.”
Psikolojik nedenlere dikkat!
Stres ve strese bağlı hastalıkların günümüzde görülen en yaygın sağlık sorunlarını oluşturduğunu belirten Liv Hospital Ulus Klinik Psikoloji Uzmanı Emrah Polat “Stresin vücuda etkileri o kadar geniş bir çerçeveyi kapsıyor ki; bu sinsi düşmanı tespit edebilmek bile hastalar açısından çok önemli bir adım. Stres nedeniyle sürekli olumsuz sinyallere maruz kalan insan bedeni, uzun vadede ciddi sağlık sorunlarına son derece açık bir hale gelebilir” diyor. İnsan yapısını oluşturan halkanın en zayıf olanı hangisi ise stresin ilk önce oradan kendini göstermeye başladığını söyleyen Klinik Psikolog Emrah Polat “Örneğin mide hassasiyeti olan birinin aşırı stres durumuna bağlı olarak mide şikayetleri artabilir hatta daha da ileri olarak mide ülserine sebebiyet verebilecek önemli bir faktörlerden biridir.
Baş dönmesi birçok tıbbi hastalıkta görülebilir. Devam ediyorsa araştırılmalıdır
Baş dönmesi aslında birçok tıbbi hastalıkta görülen bir bulgudur. Devam eden baş dönmelerinin araştırılması faydalı olacaktır. Ancak bazı baş dönmelerinin psikolojik hastalık belirtisi ya da sonucu olabileceğini de unutmamak gerekir. Yapılan araştırmalarda organik bir neden bulunmaması “Psikojenik baş dönmesi” tanısını akla getirir. Bu hastalarda genellikle ek psikolojik belirtiler de olabilir. Örneğin moral bozukluğu, uykusuzluk, iştahsızlık, yorgunluk gibi belirtiler olabilir. Bu durumun başlangıcı stres faktörleri ile ilişki olabilir. Bu kişilerin kişilik yapılarına baktığımızda titiz, kaygı düzeyleri yüksek, sorunlarla başa çıkmada genelde yetersizlik hisseden veya sorunlardan kaçan kişiler oldukları görülmüştür. Bu noktalarda özellikle stresle başa çıkma mekanizmaları yetersiz olan bireylerde var olan stres artık kendini bedensel bir şekilde göstermeye daha elverişli hale gelir” diyor.
Kısır döngü oluşabilir
Dikkat edilmesi gereken noktanın baş dönmesinin psikolojik bir hastalığa eşlik eden ya da sonucunda ortaya çıkan fiziksel bir belirti olabileceği gibi, strese neden olan dışsal bir uyaran haline de gelebilmesi olduğunu söyleyen Klinik Psikolog Emrah Polat “Bazen de kişide organik nedenli bir baş dönmesinin örneğin meniere hastalığı gibi devam etmesi ve kişiyi yaşamını etkilemesi ile depresyon, kaygı bozukluklarının tabloya eklenmesi de görülebilir. Bu yolla stres verici uyaranlar tekrar başa saran bir baş dönmesi döngüsü de yaratabilir” diyor
Baş Dönmesinin Nedenleri ve Tedavi Yolları
İnsanın kendisinin ya da etrafındaki eşyaların hareket ettiğini sanması olarak tanımlanan vertigo yani baş dönmesi pek çok nedene bağlı olarak ortaya çıkabiliyor. Tedavisi de buna göre değişiyor. Dengesizlik tedavisinde egzersizler büyük önem taşıyor. “Özellikle ‘Dengemi kaybediyorum, düşeceğim’ hissi yaşıyorsanız hemen bir hekime görünmelisiniz” diyen Liv Hospital Kulak Burun Boğaz Uzmanı Op. Dr. Caner Kesimli “Dinamik Posturografi sistemiyle hem teşhis hem de tedavi gerçekleştirebiliyor. Dengeyi sağlayan sistemlerden hangisinin arızalandığını tespit edildikten sonra problemli olan sistemlerin güçlendirilmesi için yapılması gereken egzersizler de cihazın üzerinde yapılabiliyor” diyor.
Baş dönmesinin en sık nedeni iç kulak
Baş dönmesinin pek çok nedeni olabilir ama en sık karşılaşılan nedeni iç kulak hastalıklarıdır.
– Selim Pozisyonel Vertigo: İç kulakta dengeyi sağlayan kristal parçacıklarının kopup yarım daire kanalına kaçması nedeniyle oluşuyor. Yatakta hareket ederken hastalık kendini baş dönmesiyle gösteriyor. Hastalığın teşhis ve tedavisinde başa değişik pozisyonlar verilerek yapılan manevralar kullanılıyor. Bu sayede 2-3 dakikalık bir süre içinde hastalığı teşhis ve tedavi etmek mümkün oluyor.
– Meniere Hastalığı: İç kulak sıvısının miktarının artması ile oluşuyor. Kişide baş dönmesi, çınlama, kulakta basınç hissi ve işitme kaybı görülebiliyor. Hastalığın nedeni tam olarak bilinmese de aşırı tuz tüketimi, stres ve hormonal bozukluklar baş dönmesi ataklarını tetikliyor. Tedavide öncelikle damar genişletici ve idrar söktürücü ilaçlardan faydalanılıyor.
Önce kulak burun boğaz muayenesi yapılır
Denge problemi, hasta için çok rahatsız edici ve endişe verici olmasına rağmen teşhisi en güç rahatsızlıklardan biridir. Gelişmiş ülkelerde insanların yüzde 90’ı bu rahatsızlıktan en az bir kez etkilenmekte ve rahatsızlık, hekime gitmek zorunda bırakacak kadar sık görülmektedir. Baş dönmesi/dengesizlik şikayetiyle başvuran hastada öncelikle komple bir kulak burun boğaz muayenesi yapılır. Ayırıcı tanıda işitme testi, videonistagmografi, VEMP ve dinamik posturografi gibi testler kullanılır. Buna göre baş dönmesi ve denge kaybının sebebi tespit edilir ve ona göre bir tedavi şekli belirlenir.
Denge sorunu dinamik posturografi’yle (testiyle) son buluyor
Türkiye’de az sayıda hastanede olan Dinamik Posturografi sistemiyle hem teşhis hem de tedavi gerçekleştiriliyor. Dengeyi sağlayan sistemlerden hangisinin arızalandığını tespit ediliyor ve teşhis konuluyor. Böylece denge problemini yaratan sebep ortaya çıkıyor. Teşhisten sonra problemli olan sistemlerin güçlendirilmesi için yapılması gereken egzersizler de cihazın üzerinde yapılıyor.
Denge Problemi altında yatan nedenler;
- İç kulak hastalıkları
- Nörolojik problemler
- Şeker hastalığı
- Vitamin eksiklikleri
- Görme Bozuklukları
- Ortopedik problemler
