Alzheimer Nedir? Belirtisi Tedavisi ve Korunma Yöntemleri
Alzheimer tam bilinmeyen nedenlerle sağlıklı beyin dokusunun bozularak hastanın zihinsel ve fiziksel aktivitelerinde bozuklukların yaşanması hastalığıdır. Alzheimer yaşlılığın değil anormal beyin süreçlerinin bir sonucudur.
Alzheimer Nasıl Ortaya Çıkar?
Bellek bozukluğu, zihinsel işlevlerde düşünme, konuşma ve yorumlamada zorluklar, davranış bozuklukları ile kendini gösteren “demans”ların en sık rastlanan tipi Alzheimer hastalığıdır. Beynin bellek ile ilgili bölümlerinde kesin bilemediğimiz bir nedenle zararlı proteinlerin birikmesi ve beraberinde iltihabi reaksiyonun gelişmesi sonucu geri dönüşümsüz hücre kaybı alzheimerin ortaya çıkmasına yol açıyor.
Alzheimer hastalığı aynen demansta olduğu gibi günlük aktivitelerin bozulmasından, ilerleyen dönemde hastanın kendini ifade edememesi, çevreyle ilişkilerinin bozulması, hesap muhakeme yeteneğinin, algılamanın bozulmasıyla ilerleyen hatta daha ileri dönemlerde hastanın kişilik değişiklikleri bir takım psikolojik belirtilerin ortaya çıkmasına neden olan bir hastalıktır. Bunun ilerleyen dönemlerinde hasta artık kendisine dahi bakamayacak duruma gelir. Yatağa bağımlı hale gelebilir ve günlük ihtiyaçlarını karşılayamayarak tamamen bağımlı bir hasta pozisyonuna dönebilir.
Alzheimer belirtileri gösteren risk grubundaki kişilere yönelik uzman desteği gereklidir. Bu kişilerin nörolojik muayenelerinin yapılması ayrıca laboratuvar testleri ve nöropsikolojik testleri ile mevcut durumları açığa çıkartılır. Yüksek risk taşıyan kişilere yönelik gerektiği takdirde EEG yani kortikal haritalama, MR ve PET taraması da önerilmektedir.
Alzheimer Belirtileri Nelerdir?
Medical Park Antalya Hastane Kompleksi Nöroloji Bölümünden Uzm. Dr. Ayşenur Durna anlatt Alzheimer’ın belirtilerini anlatıyor:
Erken belirti ve bulguları fark etmek genellikle güçtür. Bunlar genetik yapı özellikleri yaşam tarzı kültürel birikim ve yaşamdaki tecrübelerine göre kişiden kişiye farklılık gösterir sıklıkla gözlenen özellikler şunlardır.
- Ağır bellek kaybı
- Kafa karışıklığı
- Soyut düşünceleri oluşturma beceriksizliği
- Konsantrasyon güçlüğü
- Gündelik ya da karmaşık işleri yapmada zorluk.
- Kişilik değişiklileri
- Şüpheci ya da garip davranışlar
Kimler Alzheimer Riski Taşır?
Yaş, Alzheimer gelişmesi açısından temel risk faktörüdür. 90 yaşında insıdans 1000 kişide 65’in üzerinde olabilir. Her 5 yılda bir risk iki katına çıkar.
Aile öyküsü yaştan sonra ikinci olarak Alzheimer için önemli risk faktörüdür. Yapılan (mirage)verileri etkilenmiş olan birinci derece akrabaya sahip kişilerin Alzheimer geliştirmek açısından yaşam boyu yüzde 40’lık bir kümülatif riske sahip olduğunu göstermektedir. Anne ve babası etkilenmiş olanlarda 80 yaşına geldiklerinde Alzheimer gelişme riski yüzde 54’tür.
Down sendromu ve trizami 21 Alzheimer’in klinik belirtisi belirlenmiş diğer bir risk faktörüdür.
Alzheimer’dan Korunmak İçin Öneriler
Alzheimer hastalığı giderek toplumda daha tanınır hale geldiği halde tanı sıklıkla gecikir. Bunun en önemli nedeni, “unutkanlığın yaşlılığın doğal bir parçası” olduğunun düşünülmesidir. Bazen de unutkanlığın fark edilmesi zaman alır. Eski olayların iyi hatırlanıyor olmasının belleğin iyi olduğu anlamına gelmediğini söyleyen Liv Hospital Nöroloji Uzmanı Dr. Aydan Tandoğan Sarp “Alzheimer hastalığının başlangıcında yeni bilgileri öğrenme, yakın zamanda olanları söylenenleri akılda tutma yetisi bozulur. Ancak bellekte depolanmış eski bilgiler korunur” diyor. Uzm. Dr. Aydan Tandoğan Sarp alzheimer hastalığında risk faktörlerini ve korunmak için yapılabilecekleri anlattı.
- Tansiyon sorununuzu, kolesterol yüksekliği ve kilo sorununuzu halledin.
- Akdeniz tipi diyetle beslenin.
- Haftada en az üç gün 45 dakika yürüyüş yapın. Yapılan araştırmalar düzenli yürüyüşün çok yaralı olduğunu gösteriyor.
- Sürekli yeni ve merak şeyler öğrenin. Yeni ilgi alanları yaratın, hatta yeni bir yabancı dil öğrenmeye çalışın.
- Hayattan kopmayın. Üretken olun, işlevselliğinizi, paylaşımcılığınızı sürdürün.
- Daha sosyal olun. Hatta ilgi duyduğunuz bir konuda sosyal sorumluluk projelerinde görev alın.
- Sanatla, resim, müzikle ilgilenin ve yeni hobiler edinin.
- Uykuya önem verin. Mutlaka yeterli süre uyuyun ve sabahları dinlenmiş kalkın.
- Uzun süreli depresyonunuz var ise, mutlaka tedavi ettirin, bunu aşmak için doktorunuza danışın.
D, E ve B12 vitamini düzeylerini ve tiroid fonksiyonlarınızı kontrol ettirin. Eksiklik varsa doktorunuza danışarak mutlaka düzeltilmesi yoluna gidin.
Araştırma: Balık Tüketmek Alzheimer’i Engelliyor
ABD’deki bilim insanları, haftada en az bir kez balık ve deniz ürünleri tüketmenin yaşlı kişilerde Alzheimer’ın gelişimini engellediğini bildirdi.
Voice of America (Amerika’nın Sesi)’nin haberine göre, Chicago’daki Rush Üniversitesi’nden araştırmacılar, öldükten sonra üniversiteye organlarını bağışlayan 286 kişinin beynindeki civa miktarını ölçtü. Bunun sonucunda deniz ürünlerini daha fazla tüketenlerin beyinlerinde bekledikleri gibi civa miktarının daha fazla olduğunu gördü. Ancak araştırmada bir başka sonuç da ortaya çıktı. Buna göre haftada en az bir kez balıkve deniz ürünleri tüketmek, yaşlı kişilerde Alzheimer’ın gelişimini engelliyor. Ayrıca, bulunan yüksek civa oranlarının hafızaya etki etmediği de görüldü.
Habere göre, Ulusal Çevre Sağlığı Bilimleri Enstitüsü Başkanı Cindy Lawler, kişilerin Alzheimer’a neden olan genlere sahip olsa da balık tükettikleri bir yaşam tarzıyla bunu engellemeye çalışabileceklerini söyledi. Rush Üniversitesi’indeki araştırmacılar, beyinde Alzheimer ve diğer demans hastalıkları ile bağdaştırılan daha az değişikliğe rastladıklarını kaydetti.
Bulgulara “Apoe4” geni taşıyan bir grup yaşlı denekte ulaşıldı. Bu geni taşıyanlar Alzheimer hastalığına daha fazla yakalanıyor. “Apoe4” geni taşıyanlarda aynı zamanda yüksek kolesterol da bulunuyor. Bu da Alzheimer’ın beyinde plaklara sebep olması ile bağdaştırılıyor. Araştırma, Ulusal Çevre Sağlığı Bilimleri Enstitüsü tarafından finanse edildi ve sonuçlar Amerika Tıbbi Bilimler Birliği Dergisi’nde yayınlandı.
Alzhemier Hastası Yakınları İçin 10 Öneri
Liv Hospital Nöroloji Uzmanı Dr. Aydan Tandoğan Sarp Alzheimer hastası yakınlarına bakım verenlere önerilerde bulundu.
Alzheimer hastalarında hastanın bağımsız olarak günlük yapabildiği tüm işlevlerin korunması, günlük yapabildiği basit işlerin bulunması önemlidir. Yaşamının sadeleştirilmesi, odanın, kaldığı evin oda düzeninin değiştirilmemesi, dikkatini bozacak fazla eşyadan odanın arındırılması, yakınlarının fotoğraflarının odaya konulması yararlı olacaktır.
Bakım aşamasında düzenli iletişim kurmak, sevgi göstermek her zaman olduğu gibi işe yarar. Kızgınlık, huzursuzluk inatçılık durumlarında ikna etmeye çalışmak bazen boşa çaba olabilir. Bu durumda ikna etmeye çalışmadan ikna olmuş gibi davranmak dikkatini başka yöne çekmek, bu amaçla sevdiği bir işi, müziği veya yemeği teklif etmek konuyu unutturmaya çalışmak yardımcı olabilir. Bazen de hastanın yazdığı senaryoya uyarak sonrasında konuyu dağıtabilirsiniz.
Giysiler de basitleştirilmeli, dolaptaki giyecek sayısı azaltılmalıdır. Günlük rahat giyebileceği kıyafetler sağlanmalıdır. Kendi başına giyinemiyorsa yardım gerekir.
Gece dolaşıyorsa koridor ve odanın hafif aydınlatılması yararlı olur. Ancak uyku bozukluğu varsa düzeltilmelidir.
Düzenli egzersiz uyku kalitesini arttırır. Yatmadan önce çay kahve verilmemesi, melisa rezene gibi rahatlatıcı bitki çaylarının verilmesi yardımcı olur. Hep aynı saatte yatırılmalı ve mutlaka pijama giydirilmelidir. Yatağın alçak olması, yataktan düşme ve zarar görme riskini azaltır.
Alzheimer hastalarında yetersiz beslenme hastalığı kötüleştirebilir. Özellikle sabahları yeme isteği daha iyi olduğundan sabah öğünü olabildiğince doyurucu seçilmelidir. Lifli gıdalarla bol sebze ve meyve ile beslenilmesine dikkat edilmelidir.
Sıvı eksiğinin olmaması için aldığı su miktarı kaydedilerek kontrol altında tutulmalıdır.
Evde acil durum telefonlarını ve ilkyardım çantasının olması, ilaçların ve zehirli maddelerin ulaşılamayacak yerlere kaldırılması prizlerin güvenli hale getirilmesi, kapıların özellikle geceleri kilitli tutulması da alınması gerekli önlemlerdendir.
Hastanın üzerinde ad-soyad telefon ve iletişim bilgileri içeren bileklik veya kartın üzerinde bulunması kaybolmalara çözüm getirebilir.
Bakım verenlerin hastalık süreci, seyri konusunda bilgilendirilmesi önemlidir. Hastaya bakmak güç ve yıpratıcı bir süreç olabilir. Hasta yakınlarının öncelikle kendi ruh ve fizik sağlığına dikkat etmesi gerekir. Aksi durumda tükenmişlik sendromu yaşayabilirler. Bakımı başka biri ile paylaşmak, kendine ve diğer sevdiklerine vakit ayırmak hasta yakınını tükenmişlikten koruyacaktır. Hastaya bakım veren yakını tahammülsüzlük, kolay sinirlenme, moralsizlik yakınmaları fark ettiğinde mutlaka bir hekime başvurmalıdır.
21 Eylül Dünya Alzheimer Günü.
