30.09.2019 – Sultanahmet Köftecisi Mehmet S. Tezçakın, 50 yılda biriktirdiği 3 bin parça nümismatik eser ile bin Osmanlı Kaimesi’ni Cumhurbaşkanlığı Kütüphanesi’ne bağışlamak için başvurdu.
Milyonlarca dolar değerindeki Osmanlı Kağıt Paraları Koleksiyonu’na sahip Tezçakın: “Tek hayalim, hayattayken Türk Para Tarihi Müzesi’nin kurulduğunu görmek.”
1920 Sultanahmet Köftecisi’nin üçüncü nesil sahibi Mehmet S. Tezçakın, 50 yılda biriktirdiği 3 bin parça nümismatik eser ile bin Osmanlı Kaimesi’ni Cumhurbaşkanlığı Kütüphanesi’ne bağışlamak için başvuruda bulundu.
Mehmet S. Tezçakın, 7 yaşında gazoz kapakları ile başlayan toplama merakının, zamanla koleksiyonculuğa dönüştüğünü, uzun yıllardır da Osmanlı Kaimeleri üzerine yoğunlaştığını söyledi.
Milyonlarca dolar harcayarak dünyanın en kapsamlı Osmanlı Kağıt Paraları Koleksiyonu’nu oluşturduğunu anlatan Tezçakın, şunları söyledi:
“Hayatımın yarım asra yakın kısmını harcayarak dünyanın neresinde olursa olsun kağıt para müzayedelerine katılarak ünik parçaları topladım. Bazen tek bir parça için koleksiyonlar satın aldım. Sonunda dünyanın en kapsamlı Osmanlı Kağıt Paraları Koleksiyonu’nu oluşturdum. Sadece para toplamakla da yetinmedim. Her dilden kitap, dergi, katalog gibi nümismatik eserleri de kütüphaneme kazandırdım. Bu eserleri okuyarak, inceleyerek bilimsel araştırmalar yaptım. Araştırmalarımı 2005 yılında ‘Osmanlı İmparatorluğu Kâğıt Paraları’ kitabımda topladım. Eserim Kültür Bakanlığı’ndan ‘Kültür Yayını’ belgesi aldı. Akademik bir eser olmasının yanında ülkemizde ve tüm dünyada Osmanlı Kâğıt Paraları kitabımdaki referans numaraları ile biriktirilmektedir.”
KOLEKSİYONUMLA İLGİLİ ENDİŞELERİM ARTTI
Merkezi Londra’da bulunan uluslararası müzayede şirketi Spink’in danışmanlığını da yaptığını anımsatan Tezçakın, profesyonel olarak Osmanlı Kaimeleri toplamaya başladığı ilk günden beri Türkiye’de “Türk Para Tarihi Müzesi” kurulmasını hayal ettiğini kaydetti. Tezçakın, şöyle devam etti:
“Tek hayalim, hayattayken Türk Para Tarihi Müzesi’nin kurulduğunu görmek. Şu ana kadar maalesef tüm çabalarıma rağmen bu hayalim gerçekleşmedi. Koleksiyonculukta (Adam Mezara, Mal Mezata) diye bir deyim vardır. Acı ama gerçek, çoğu koleksiyonun da sonu böyle olmuştur. Son yıllarda yaşadığım sağlık problemlerinden dolayı, benim de koleksiyonumla ilgili endişelerim arttı. Nasıl artmasın ki? Elimde Osmanlı Kaimeleri’nden oluşan paha biçilmez koleksiyonun yanı sıra bir daha bir araya getirilmesi neredeyse imkânsız olan 50 yıllık nümismatik materyaller var. Osmanlı finans tarihi üzerine çalışmalar yapacak araştırmacılar için hazine değerindeki bu materyaller, kasamda ve kitaplığımın tozlu raflarında bekliyor.”
CUMHURBAŞKANLIĞI KÜTÜPHANESİ’NE BAĞIŞ
Bir süre önce Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın’ın Cumhurbaşkanlığı Kütüphanesi’ne ilişkin açıklamalarını okuyunca heyecanlandığını anlatan Mehmet S. Tezçakın, “50 yıldır büyük özenle sakladığım bu nümismatik eserlerin, en iyi şekilde bu kütüphanede değerlendirileceğine anladım ve bu beni heyecanlandırdı. Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü Sayın İbrahim Kalın’a bir dosya göndererek, uygun görmeleri halinde 50 yılda biriktirdiğim 3 bin parça nümismatik eseri Cumhurbaşkanlığı Kütüphanesi’ne bağışlama niyetimi paylaştım. Ayrıca ana koleksiyon dışındaki bin parça Osmanlı Kaimesi’ni de sergilenmesi mümkünse, Cumhurbaşkanlığı Kütüphanesi’ne hibe edeceğim” diye konuştu.
Tezçakın, para tarihi araştırmacılarının en büyük sıkıntısının kaynak bulamamak olduğunu, çok sayıda araştırmacının kütüphanesini kullandığını vurgulayarak, “İddia ediyorum, Cumhurbaşkanlığı Kütüphanesi bu bağışların ardından nümismatik tarihinin dünyadaki en önemli merkezi olacaktır. Kaybolmakta olduğunu ıstırap ile seyrettiğim Osmanlı finans tarihi konusundaki milli hafızamızın gençliğe, araştırmacılara kazandırılması anlamında bu kitapların ve koleksiyonun orada yer alması büyük önem arz etmektedir” ifadelerini kullandı.
En Değerli Osmanlı Parası
25.10.2017 – Para koleksiyoncularının yüzyılı aşkın süredir var mı yok mu diye tartıştığı 1876 tarihli, “resimli filigran” kullanılan 50 kuruşluk Osmanlı Kaimesi, Almanya’da yaşayan bir koleksiyoncunun değer tespiti için gönderdiği paraların arasından çıktı.
Merkezi Londra’da bulunan uluslararası müzayede şirketi Spink’in danışmanlığını yapan ünlü nümismat (kağıt para koleksiyoncusu) Mehmet S.Tezçakın, adının saklı tutulmasını isteyen koleksiyoncunun, satmayı düşündüğü bazı Osmanlı kağıt paralarını değer tespiti yapması için kendisine gönderdiğini anlattı.
Tarihi Sultanahmet Köftecisi’nin 3. Kuşak sahibi de olan Tezçakın, 1876 tarihli 50 kuruşluk bir kaimeyi ışığa tutarak incelerken, filigran olarak resim kullanıldığını gördüğünü belirterek, şunları söyledi:
“O an duyduğum heyecanı anlatamam. Osmanlı döneminde resimli filigran kullanılan bir paranın basıldığı yüzyılı aşkın süredir söylenir ama bugüne kadar bu para hiç ortaya çıkmamıştı. Osmanlı paralarıyla ilgilenen dünyadaki tüm nümismatlar bu paranın peşindedir. Dini inançlardan dolayı Osmanlı döneminde basılan kağıt paraların hiçbirinde resim bulunmaz. Az sayıda filigranlı para vardır, bunlar da düz çizgi şeklindedir. Bu parayı ışığa tuttuğunuzda ise filigran olarak hilal şeklindeki ay içinde burnu ve kaşları II. Abdülhamid’e benzeyen bir resmin kullanıldığı görülüyor.”
Osmanlı Bankası’nda basılan kaimede, dönemin Maliye Nazırı Abdullah Galip Bey’in mührü ile deli olduğu gerekçesiyle henüz 3 aylık padişahken tahttan indirilen V. Murad’ın tuğrasının bulunduğunu kaydeden Tezçakın, “Filigrandaki resmin tuğranın sahibi V. Murad’a değil de kendisinden sonra tahta çıkan II. Abdülhamid’e benzemesi efsane paranın bir diğer sırrı. Bu para istenilerek mi basıldı ya da V. Murad veya II. Abdülhamid’e karşı düzenlenmesi planlanan bir komplonun parçası mıydı bilemiyoruz. Bunları nümismatlar ve tarihçiler araştırmalı” diye konuştu.
Almanya’daki koleksiyoncudan aldığı izinle, bu tarihi olayı kamuoyuyla paylaştığının altını çizen Tezçakın, “Paha biçilmez bu ünik parça maalesef yakında yurtdışında satışa çıkarılacak. Bu paraya özellikle Amerikalı, Arap ve İsrailli koleksiyoncuların ilgi göstereceğinden eminim. Türk finans tarihinin en değerli parçası olan bu kaime, mutlaka Türkiye’ye getirilmeli” dedi.
PARA MÜZESİ KURULMALI
Osmanlı İmparatorluğu dönemine ait, halen varlığı bilinen 12 bin kağıt paradan 7 bin 500’ünü toplayarak dünyanın en büyük Osmanlı Kâğıt Paraları Koleksiyonu’nu meydana getiren Mehmet Tezçakın, Türkiye’de para müzesinin bulunmamasının kültürel anlamda bir eksiklik olduğunu söyledi.
Osmanlı finans tarihinin emanetlerinin, nümismatların kasalarından çıkarılarak, toplumla paylaşılması gerektiğinin altını çizen Tezçakın, “Bu konuda Kültür ve Turizm Bakanlığı’na, TC Merkez Bankası’na önemli görevler düşüyor. Bana da bir görev verilirse elimden geleni yapmaya hazırım” ifadelerini kullandı.
TEZÇAKIN KOLEKSİYONU
Sultanahmet Köftecisi Mehmet S. Tezçakın’ın yaklaşık 30 yıl boyunca topladığı 7 bin 500 Osmanlı kağıt parası arasından oluşturduğu koleksiyonun en değerli parçalarını 1840 yılında tedavüle sunulan Osmanlı’nın ilk kağıt parası olan el yazması kaimeler oluşturuyor
Padişah Abdülmecid’in boynundaki mühür kullanılarak hazırlanan ve çok kısa süre tedavülde kalan kaimelerin ilk örneğini 30 yıl önce ABD’li araştırmacı nümismat Kenneth McKenzie ortaya çıkardı. Tezçakın’ın koleksiyonunda, McKenzei’nin yaşamı boyunca elinden çıkarmadığı, ancak ölümünden sonra İngiltere’deki müzayede şirketi Spink’te satışa sunulanla birlikte 4 el yazması kaime bulunuyor.
Kitap haline de getirilen koleksiyonda ayrıca 1870 yılına ait Osmanlı’nın ilk sahte kağıt parası, 4 ayrı dilin (Osmanlıca, Fransızca, Rumca, Ermenice) birlikte kullanıldığı dünya tarihindeki tek para, “Çanakkale’yi aşacaklarından emin” olan İngiliz askerlerin İstanbul’da kullanmak üzere yanlarında getirdikleri, ancak Çanakkale Boğazı’nın serin sularına gömülen hatıra paralar da yer alıyor.
Dünyanın En İlginç Paraları, Bu Paralar Gerçekten Kullanıldı
İngiliz’in Parası da Çanakkale’yi Geçemedi
25.09.2017 – Ünlü nümismat Mehmet S. Tezçakın’ın koleksiyonundaki en değerli parçalar arasında İngilizler’in Çanakkale Boğazı’nın serin sularına gömülen işgal paraları da bulunuyor.
Mehmet Tezçakın: ”İngilizler, zaferden o kadar eminlerdi ki Osmanlı topraklarında kullanılacak işgal paralarını bile bastırmışlardı”
“Gelibolu’daki hezimetin ardından İngilizlerin bastırdıkları paralar, Çanakkale Boğazı’nın serin sularına gömüldü.”
Türkiye’nin en değerli para koleksiyonuna sahip ünlü nümismat Mehmet S. Tezçakın’ın koleksiyonundaki parçalardan bazılarını, İngilizler’in Çanakkale Boğazı’nın serin sularına gömülen işgal paraları oluşturuyor.
Sultanahmet Köftecisi’nin 3. nesil patronu da olan Mehmet S. Tezçakın’ın verdiği bilgiye göre, Çanakkale Savaşı’nın zaferle sonuçlanacağından emin olan İngilizler, Osmanlı topraklarında kullanılmak üzere özel paralar bastırdı.
İngiliz Hazine Dairesi’nce Osmanlıca kullanılarak hazırlanan bu paralarla subay ve askerlerin maaşları ödenecekti. Askerler, başta İstanbul olmak üzere işgal edilecek Osmanlı topraklarında günlük alışverişlerinde de bu paraları kullanacaktı.
İngilizler’in tedavüle sokarak askerlere dağıttıkları bu paraların önemli bir kısmı, batan gemilerle birlikte Çanakkale Boğazı’nın serin sularına gömülürken, kalan kısmı da askerlerden toplandı.
Mehmet S. Tezçakın, Mayıs-Haziran 2015 tarihlerinde tedavülde kalan banknotlarla ilgili şu bilgileri verdi:
“İşgalde kullanılmak üzere sürsajlanan (Bir sayının, kelimenin yerine geçmek için üzerine başka bir sayı veya kelime basma işi) bu paralar aslında İngiliz Hazinesi tarafından 1914 yılında karşılığı altın olarak ödenmek üzere çıkartılmış 1 poundluk ve 10 şilinlik hazine bonolarıydı. 1 poundluk kupürün üzerinde Osmanlıca harflerle yüz yirmi gümüş kuruş, 10 şilinlik kupürün üzerinde ise altmış gümüş kuruş sürsajı yer alıyor.
Yakın tarihimiz ve savaş tarihi açısından da birer belge niteliği taşıyan bu banknotlar, koleksiyonlarda nadir bulunan parçalardır. Bu kadar büyük çaplı bir harekatın ağır yenilgi ve hüsranla sonuçlanması İngilizleri derinden etkilemiştir. İngilizler, Çanakkale Savaşı’nı hatırlatan bu banknotları kısa sürede tedavülden kaldırdıkları gibi imha ettiler. Bu paralarla ilgili resmi kayıtlar da yok denecek kadar azdır. Bu yüzden dünyadaki tüm koleksiyoncular için özel bir önemi bulunur.”
-Sultanahmet’teki dükkanında sergi açacak
Ünlü nümismat Mehmet S. Tezçakın, yakın zamanda Sultanahmet Köftecisi’nin merkez dükkanında para sergisi açacağını, bu sergide İngilizler’in işgal paralarının yanı sıra, Türk finans tarihinin en ilginç hikayelerini barındıran banknotların da yer alacağını bildirdi.
Tezçakın Koleksiyonu
Tezçakın’ın 30 yılı aşkın çabası sonucu bir araya getirdiği koleksiyonda bir çoğu ünik, paha biçilmez parçalar bulunuyor. En değerli parça ise 1840 yılında tedavüle sunulan Osmanlı’nın ilk kâğıt parası olan el yazması kaime. Padişah Abdülmecid’in boynundaki mühür kullanılarak hazırlanan ve çok kısa süre tedavülde kalan kaimelerin ilk örneğini 47 yıl önce ABD’li araştırmacı Kenneth McKenzie ortaya çıkardı. Tezçakın Koleksiyonu’nda, McKenzei’nin ölümünden sonra İngiltere’deki müzayede şirketi Spink’te satışa sunulan bu el yazması kaime de bulunuyor.
Koleksiyonda ayrıca 1870 yılına ait Osmanlı’nın ilk sahte kâğıt parası, dört ayrı dilin (Osmanlıca, Fransızca, Rumca, Ermenice) birlikte kullanıldığı dünya tarihindeki tek para, merkezi yönetimden para temin edemeyen Kafkas yerel yönetimlerin üzerine mühür basıp Osmanlı parasına dönüştürdükleri yabancı paralar da yer alıyor.
