Ana Sayfa Haberler Kooperatifçil...

Kooperatifçilik Nedir? Kooperatiflerin Çözüm Bekleyen Güncel Sorunları Nelerdir?

Kooperatif Nedir?

Kooperatif ortak ekonomik ya da sosyo-kültürel istek ve ihtiyaçlar çerçevesinde bir araya gelinerek gönüllü olarak oluşturulmuş, yönetim yapısı demokratik olan (yani üyelerin yönetimde eşit haklara sahip olduğu) özerk bir teşkilattır. Kooperatifin üyeleri gerçek kişiler olabildiği gibi tüzel kişiler de olabilmektedir.

Kooperatiflerin Çözüm Bekleyen Güncel Sorunları

03.12.2019 – Türkiye’nin önde gelen kooperatiflerinin finansal süreçlerini emanet ettiği Özmen Mali Müşavirlik, bu yıl düzenlenecek olan Türkiye Kooperatifler Fuarı’nda kooperatifçiliğin geleceğine dair kapsamlı bir rapor paylaşmaya hazırlanıyor. Raporda kooperatiflerin güncel sorunlarına, 40 yılı aşan müşavirlik deneyimi ile güncel çözüm önerileri getirilecek.

Ülkemizde kooperatifçiliğin geliştirilmesi, kooperatif ürünlerinin tanıtımı ve bu alanda farkındalık oluşturularak kooperatifler aracılığıyla iç ve dış ticaretin geliştirilmesi amacıyla 2012 ve 2017 yılları olmak üzere iki ayrı kooperatifler fuarı düzenlenmişti. Bu fuarın üçüncüsü, 5 – 8 Aralık 2019 tarihlerinde Ankara Ticaret Odası Congresium Fuar Merkezi’nde düzenlenecek olup, teması “Kooperatiflerin Küresel Ekonomideki Yeri” olarak belirlendi.

Özmen Mali Müşavirlik adına konuyla ilgili açıklama yapan Uzman Mali Müşavir Evren Özmen “Sektörde 40 yılı aşkın bir süreye uzanan deneyimimiz var. Özellikle kurucumuz Kemal Özmen, Türkiye’nin Kooperatifçilik süreçlerine dair hazırladığı kaynak niteliğindeki kitaplarıyla bilgi ve deneyimlerini sektöre fayda olarak sunmayı hedeflemiştir. Bu bakış açımızdan yola çıkarak bu fuarda da kaynak teşkil etmesi için bir çözüm raporu sunacağız. Aşağıda belirttiğimiz konuların dışında uygulamada karşılaştığımız sorunlar da mevcut. Bu sorunların tamamının ortak, kolektif akıl ile çözüleceğine inancımız tam olup, Kooperatifler Fuarı gibi paydaşları bir araya getiren başarılı uygulamaların artmasını diliyoruz” diyerek görüşlerini paylaştı ve çözüm bekleyen konuları masaya yatırdı.

Kooperatiflerin kuruluş maliyetlerinin yüksekliği

Kooperatifler en az 7 gerçek veya tüzel kişi tarafından kurulabilir. Kuruluş sürecinde bağlı olacağı Bakanlıktan izin alındıktan sonra Ticaret Odasında tescil ile tüzel kişiliğini kazanır. Özmen, “Kooperatiflerin kuruluşundaki prosedürler ve maliyetler baştan bu alanda faaliyet göstermek isteyenler için bir nevi bariyer teşkil ediyor. Yedi kişinin bir araya gelip bir fikir, bir faaliyet alanında mutabakata varması zaten kolay kolay karşılaşamadığımız bir durumken kuruluş sürecindeki bu tip engeller ülkemizde kooperatifleşme sürecine baştan balta vurmaktadır” açıklamasını yaparken çözüm önerisini şu şekilde sıraladı:

  • “Bazı tip kooperatiflerin kuruluş işlemleri için Ticaret odalarının ücret almaması veya düşük ücret alması. Bu bazı tip kooperatifler için bahsi geçen istisnalar, özellikle Kadın, Üretim, Kalkınma, Sosyal kooperatifler olarak adlandırılabilir.
  • İmza sirküleri, vekalet gibi işlemler için de noterlerin cüzi ücretler alması”

Kooperatiflerin vergi mevzuatı karşısındaki durumunun netleştirilmesi

Özmen, kooperatiflere sağlanan vergi avantajlarını yeterli bulmazken, mevzuatların anlaşılması ve uygulanmasında yeterli açıklayıcı mevzuat olmadığını düşünüyor. Ayrıca, kooperatiflerin tamamı aynı torbaya koyularak tek bir çözüm önerisi getirildiği zaman uygulamaların üzücü olarak felaket olarak adlandırılabilecek iktisadi işletme açılışına döndüğünü belirtiyor. “Örneğin, Sosyal Kooperatiflere veya Kadın Kooperatiflerine özel hiçbir vergi olmaması, vergi kanunlarında bu tip kooperatiflerin isimlerinin bile geçmemesi, mevzuatı tam bilmeyen kişilerin yönlendirilmesi sonucu bu tip kooperatiflere ceza olarak geri dönmektedir” açıklamasını yaptı. Bu tip nedenlerle mutlaka kooperatiflerin iş ve işlemlerine göre yani kooperatifin tipi ve faaliyet alanına göre en azından sirküler yayınlanması öneriliyor. Ayrıca e-ticaret yoluyla büyütülmesi planlanan kooperatiflerin e-ticaret sürecinde ortakların ve kooperatifin karşılaşacağı vergiler ile ilgili bilgilendirilmesi gerekiyor.

MERSİS sisteminde yer alan ana sözleşmelerin hatalı ve zaman zaman güncel olmaması

Kooperatiflerin kuruluşu sırasında MERSİS’te bulunan kooperatifin ana sözleşmelerinin güncel olmaması, bazı maddelerinin farklı olması Bakanlık onay süreçlerini uzatıyor. Düzeltme prosedürlerinin de uzunluğu nedeniyle kuruluş süreci zaman zaman ortaklar açısından zor bir sürece dönüşebiliyor.

Kooperatiflerin Genel Kurullar’ında sunmuş oldukları denetim ve yönetim raporlarının ihtiyaca cevap vermemesi

Kooperatifler her yıl genel kurullarında ana sözleşmeleri gereğince Bakanlık tarafından tip olarak hazırlanmış olan yönetim ve denetim kurulu raporlarını sunmak zorundadır. Tebliğler, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı zamanında hazırlanmış olup, kooperatifler hali hazırda tür itibari ile Ticaret Bakanlığı’na, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’na ve diğer bazı Bakanlıklara bağlı olarak faaliyetlerini yürütüyor. Raporlara standart getirilmesi her ne kadar ortakların bilgilendirilmesi açısından faydalı olsa da fiiliyatta genel kurullarda yaşanan durumlardan bazı örnekleri Özmen şöyle sıralıyor:

  • “Her yıl ortaklara 40 yıl önce kurulmuş kooperatifin kuruluş bilgileri okunmaktadır.
  • Şerefiye ve konut dağıtımını en az 20 sene önce yapmış, kentsel dönüşüme girme aşamasına girmiş kooperatiflere rapor gereği şerefiye rapor tarihi okunmaktadır.
  • Rapor 1. Numaralı Muhasebe Genel tebliğe uygun olmayan ifadeler içermektedir. Gelir-Gider= Kalan para gibi hatalı bölümler bulunmaktadır. Kooperatifler 213 sayılı Vergi Usül Kanunu’nun 177. maddesine göre 1. sınıf tacir olması nedeni ile bilanço usulü ile defter tutar ve bu nedenle tahakkuk esasına göre muhasebeleştirme işlemlerini yapar. Raporun bu anlamda revize edilmesi gereken bu tip bölümleri mevcuttur.
  • İşletme kooperatifine dönmüş ortaklarına ana sözleşmesi gereği yönetim hizmeti veren kooperatifler ile inşaat aşamasındaki kooperatiflerin raporu aynı formatta hazırlanmaktadır. Ancak iki kooperatifinde yaşadığı süreçler, karşılaştıkları problemler birbirlerinden tamamen farklıdır.”

Bu anlamda raporların kooperatifler özelinde ilgili Bakanlıklar tarafından hazırlanması veya mevcut raporların gözden geçirilmesi uygun olacağını düşünmekteyim” dedi.

Kooperatif Ana Sözleşmeleri’nin durumu

Ticaret Bakanlığı tarafından kooperatif Ana Sözleşmeleri güncellenmekte olup, yeni tip kooperatifler için hazırlanan ana sözleşmelerde çağın ihtiyaçlarına yanıt verecek maddeler eklendiğini sözlerine ekleyen Özmen “Ayrıca, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından hazırlanan yeni tip yapı kooperatifi sözleşmesinde de bazı maddeler tartışmalı da olsa güncel sorunlara yönelik proaktif çözümler üretebilecek maddeler eklenmiştir. Bu anlamda her iki bakanlığa da sürecin uygulama tarafında bulunan paydaşlar adına teşekkür ederiz” dedi.

Genel kurul oylama süreçlerinin çağın ihtiyaçlarına cevap vermemesi

Kooperatiflerde 500 ortak üzeri ise kapalı oy açık tasnif, 500 ortak altı ise el kaldırma sureti ile oylama yapılıyor. Gözlemler sonucu ise genel kurulun nizamının her zaman yeteri kadar oluşturulamadığı, gürültü nedeni ile oylama süreçlerinin sağlıklı işlemediği ve zaman zaman sonuçların ortakların tam anlamı ile içine sinmediği durumlar ortaya çıkmakta. Bu noktada Özmen “Ana sözleşmelere eklenecek elektronik ortamda yapılabilecek güvenli oylama sistemi gibi uygulamalar ile oy sayımı daha sağlıklı hale getirilmeli” diyor ve “Özellikle 1000 üzeri ortağı olan kooperatiflerde bir ortak dokuz ortağı vekaletname ile temsil edebilmekte yönetim ve denetim kurulu seçim maddesinde ise bir asil bir vekil olarak oy kullanabilmekte. Sadece bu durum bile genel kurul sürecinde karışıklığa neden olarak uzun süren davalara sebep olabiliyor. Belirtilen kooperatiflerin tamamı bütçe olarak bakanlığın uygun gördüğü elektronik oylama sistemini kullanabilecek bütçeye sahip. Bakanlığın uygun gördüğü ana sözleşmelere eklenecek bir husus ile uygulamada yaşanan bu sorunun da aşılabileceğini düşünmekteyim” dedi.

Genel kurula çağrı sürecinin modernleştirilmesi ihtiyacı

Kooperatiflerde genel kurul çağrı süreci kağıt ortamında ve 32 gün önceden taahhütlü olarak yapılıyor. Ticaret Bakanlığı’nın hazırlamış olduğu bazı tip kooperatif ana sözleşmelerinde SMS yolu ile de çağrı mümkün hale geldi. Özmen bu konuda “Her anlamda e-dönüşümden bahsettiğimiz bugünlerde ana sözleşmelerde değil kanunda yapılacak bir düzenleme ile mevcut kurulmuş olan kooperatifleri de kapsayacak şekilde bir düzenleme ile genel kurul çağrısı e-mail, web sayfası, kep adresi, SMS, gibi modern yöntemlerle katılım sağlanması ayrıca fiilen genel kurula katılamayan ortakların e-devlet şifresi ile oy kullanabilmesi de mümkün hale getirilmeli. Mevcutta bazı kooperatiflerin ana sözleşmesinde mektup ile oy kullanma maddesi var. E-devlet üzerinden oy kullanılması mektup yöntemine göre daha sağlıklı olacaktır diye düşünüyorum” ifadelerini kullandı.

 

Kooperatifçilik Nedir?

Kooperatifçilik ortak ekonomik ya da sosyo-kültürel istek ve ihtiyaçlar çerçevesinde bir araya gelinerek gönüllü olarak oluşturulmuş, yönetim yapısı demokratik olan (yani üyelerinin yönetimde eşit haklara sahip olduğu) özerk bir teşkilat olan bir kooperatifin üyesi olma ve faaliyetlerinde yer almayı ifade etmektedir.

Tüzel kişiliği haiz olmak üzere ortaklarının belirli ekonomik menfaatlerini ve özellikle meslek veya geçimlerine ait ihtiyaçlarını işgücü ve parasal katkılarıyla karşılıklı yardım, dayanışma ve kefalet suretiyle sağlayıp korumak amacıyla gerçek ve tüzel kişiler tarafından kurulan değişir ortaklı ve değişir sermayeli ortaklıklara kooperatif denir.

Kooperatifler, toplumsal kalkınmayı geliştiren ve ticari işletmeler için temel sağlayan özgün bir modele dayanmaktadırlar. Bu işletmeler aşağıdaki özellikleri bünyesinde barındırırlar:

  • Ortakların sahipliği, ortaklarına hizmet etme ve ortaklarınca yönetilme
  • Kendi kendine yetme, kendi kendine sorumluluk, demokrasi, eşitlik, adalet ve dayanışma
  • İlkelere dayalı işletmecilik:
1.Gönüllü ve açık üyelik
2.Ortakların demokratik kontrolü
3.Ortakların ekonomik katılımı
4.Özerklik ve bağımsızlık
5.Eğitim, öğretim ve bilgilendirme
6.Kooperatifler arası işbirliği
7.Topluma karşı sorumluluk

Kooperatif Nasıl Kurulur?

Bir kooperatif en az 7 ortak tarafından imzalanacak anasözleşme ile kurulur. Anasözleşmedeki imzaların Ticaret Sicili Müdürlüğünce onaylanması gerekir. (KK.m.2 f.1).

Kooperatifler Kanunu’nda kimlerin kurucu olacağı ve kimlere kurucu deneceği açıklanmamıştır. Bu nedenle, bu konuda KK m. 98 yollamasıyla TTK’nın anonim şirketlere ilişkin maddelerine bakmak gerekir. 6102 sayılı TTK’nın 337/1’inci maddesinde “Pay taahhüt edip esas sözleşmeyi imzalayan gerçek ve tüzel kişiler kurucudur” denilmektedir.

Bu tanıma göre, bir kimsenin kurucu sayılabilmesi için;

1. Anasözleşmeyi düzenleyip imza eden,

2. Anasözleşmede sermaye olarak gösterilen parayı veya ayn’ı taahhüt eden

kimse olması gerekir.

2. Anasözleşmenin hazırlanması imzalanması ve tasdiki

Kooperatif kuruluşu için yedi kişi bir araya geldikten sonra, anasözleşmenin hazırlanması ve her sayfasının 7 kurucu ortak tarafından imzalaması ve imzaların da ticaret sicili müdürlüğüne tasdik ettirilmesi gerekir. Uygulamada Ticaret Bakanlığı tarafından hazırlanan (KK.m.88) örnek anasözleşmelerden yararlanılmaktadır. Ancak, örnek anasözleşmeleri kullanmak zorunlu değildir. KK m. 4’deki hükümleri taşımak ve kanunun emredici hükümlerine uymak kaydıyla, kurucular istedikleri şekilde anasözleşme hazırlayabilirler. Ancak bu durumda, kuruluş izninin Ticaret İl Müdürlüğünden değil de, Ticaret Bakanlığı’ndan alınması gerekmektedir.

1 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin 453 üncü maddesinin i bendinde; “Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığına bağlı tarımsal amaçlı kooperatifler ve üst birlikleri, yapı kooperatifleri ve üst birlikleri hariç olmak üzere, tarım satış kooperatifleri ve birlikleri ile genel hükümlere tabi kooperatif ve birliklerin kuruluşuna, işleyişine ve denetlenmesine yönelik düzenlemeler yapmak, uygulamak ve uygulanmasını sağlamak, kooperatifleri ve üst kuruluşlarını denetlemek veya denetlettirmek” denilmek suretiyle hangi tür kooperatiflerin kuruluş, işleyiş ve denetimlerine ait işlem ve hizmetlerin Ticaret Bakanlığı Esnaf, Sanatkârlar ve Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü tarafından yürütüleceği belirlenmiştir.

Söz konusu maddeye göre Ticaret Bakanlığı Esnaf, Sanatkârlar ve Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü’nün kuruluş izni vereceği kooperatifleri şu şekilde sıralamak mümkündür.

1)   Tarım Satış Kooperatifleri

2)   Esnaf ve Sanatkârlar Kredi Kefalet Kooperatifleri

3)   Karayolu Yük Taşıma Kooperatifleri

4)   Karayolu Yolcu Taşıma Kooperatifleri

5)   Denizyolu Yük Taşıma Kooperatifleri

6)   Denizyolu Yolcu Taşıma Kooperatifleri

7)   Kadın Girişimi Üretim ve İşletme Kooperatifleri

8)   Tüketim Kooperatifleri

9)   Temin Tevzi Kooperatifleri

10)    Turizm Geliştirme Kooperatifleri

11)    Küçük Sanat Kooperatifleri

12)    Yaş Sebze ve Meyve Pazarlama Kooperatifleri

13)    Pazarcılar İşletme Kooperatifleri

14)    Üretim ve Pazarlama Kooperatifleri

15)    Karşılıklı Sigorta Kooperatifleri

16)    Eğitim Kooperatifleri

17)    Yenilenebilir Enerji Üretim Kooperatifleri

18)    Hizmet Kooperatifleri

19)    Çocuk Bakım Hizmetleri Kooperatifleri

20)    Bilimsel Araştırma ve Geliştirme Kooperatifleri

21)    Yayıncılık Kooperatifleri

22)    Site İşletme Kooperatifleri

23)    Hâl İşletme Kooperatifleri ile

Bu kooperatiflerin üst kuruluşları (Birlikler).

Ancak, Ticaret Bakanlığı Esnaf, Sanatkârlar ve Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü; karayolu yük, karayolu yolcu tüketim, turizm geliştirme, temin tevzi, küçük sanat, üretim ve pazarlama, yaş sebze ve meyve pazarlama, kadın girişimi üretim ve işletme, eğitim ve hizmet kooperatifleri için örnek anasözleşmelerin aynen kabul edilmesi şartıyla izin verme yetkisini Ticaret İl Müdürlüklerine devretmiştir.

Aynı şekilde, anasözleşmelerde; unvan, merkez, sermaye ve paylar konusunda yapılmak istenen değişiklere ilişkin izin işlemleri de Ticaret İl Müdürlüklerince yapılmaktadır.

3.      Bakanlığa (veya İl Müdürlüğüne) verilecek dilekçe ve eklenecek belgeler

Kooperatife kuruluş izninin verilmesi hususunda, izin merciine hitaben iki nüsha dilekçe yazılır. Bu dilekçede kurucular tarafından taahhüt edilen nakdi sermayenin ¼’ünün, 5411 sayılı Bankacılık Kanunu’na bağlı bir bankada, kurulmakta olan kooperatif adına açılacak özel bir hesaba, sadece kooperatifin kullanabileceği şekilde yatırıldığı açıkça belirtilir. Bu dilekçenin aslı izin merciine verilirken, sureti kooperatifteki kuruluş dosyasında muhafaza edilir.

İzin merciine aşağıdaki belgeler verilir.

a) İzin dilekçesi: İzin dilekçesinin kurucular adına, bir veya birkaçı tarafından imzalanması yeterlidir.

b) Anasözleşme: Kurucuların imzasını taşıyan ikisi ticaret sicili müdürü onaylı, dördü onaylı örnekten fotokopi çekilmiş altı adet anasözleşme izin merciine verilir.

Kooperatif eğer Bakanlıkta kuruluyorsa, Bakanlık kuruluşa ilişkin şerhini düştükten sonra, fotokopi olan iki nüshayı alı koymakta, diğer dört nüshayı kuruculara iade etmektedir. Bakanlık alı konan 1 nüshayı kendi kuruluş dosyasına kaldırmakta, diğer nüshayı kooperatifin merkezinin bulunduğu Ticaret İl Müdürlüğüne göndermektedir.

Kooperatif Ticaret İl Müdürlüğünde kuruluyorsa, ilgili Müdürlük kuruluşa ilişkin şerhini düştükten sonra, fotokopi olan bir nüshayı alı koymakta, diğer beş nüshayı kuruculara iade etmektedir.

c) Kuruluş bilgi formu: Söz konusu formda, kooperatifin unvanı ve adresi ile kurucu ortak sayısı, varsa telefonu yazılır. Ayrıca, forma ilk yönetim ve denetim kurulu üyelerinin kimlik bilgileri de yazılır.

d) Banka dekontu: Kooperatifin kuruluş sermayesinin en az ¼’ünün kurulmakta olan kooperatif adına, bir bankada açılan özel bir hesaba yatırıldığını gösteren banka dekontu alınmalıdır.

e) Adli sicil belgeleri: İlk yönetim ve denetim kurulu üyelerine ait adli sicil belgeleri ile seçilme şartlarından belge ile kanıtlanması mümkün olmayanlar için (hısım, akrabalık ve sair) yazılı taahhütname verilmelidir.

Ayrıca, kooperatif türlerine göre yukarıda belirtilenlere ek olarak bazı belgeler de istenmektedir. Örneğin “Karayolu Yük Taşıma Kooperatifi”nin kurulması sırasında; yukarıdakilere ek olarak;

1) Kuruculara ait yük taşımaya uygun aracın noter tasdikli ruhsatnamelerinin bir örneği,

2) Aracın kiralık olması halinde, kira sözleşmesinin noter tasdikli bir örneği,

3) Araç mülkiyeti birden fazla kişiye ait ise ortak olacak kişiye diğerleri tarafından verilmiş muvafakatnamenin noter tasdikli bir örneği,

4) İlgili Vergi Dairesinden alınacak vergi mükellefiyet belgesi,

5) Oda (Meslek kuruluşu) kayıt belgesi istenmektedir.

4.      Bakanlığın (veya İl Müdürlüğünün) yapacağı inceleme ve izin

İzin mercii, kuruluş başvurularını iki yönlü incelemektedir. Bunlar; şekil yönünden ve esas yönündendir. Şekil yönünden inceleme, daha önce saydığımız belgelerin mevcut olup olmadığını, bu belgelerle anasözleşmenin genel kabul gören şekilleri içerip içermediğini araştırmaktan ibarettir. Esas yönünden incelemede ise anasözleşmenin Kooperatifler Kanunu’nun emredici hükümlerine aykırılık taşıyıp taşımadığı ve Kooperatifler Kanunu gereği anasözleşmeye konulması zorunlu hükümlerin konulup konulmadığı araştırılır.

5.      Kuruluş için kooperatifin tescil ve ilanı

Kooperatifin tescili ticaret sicilinde yapılır. Ticaret sicili, Ticaret Bakanlığı’nın gözetim ve denetiminde ticaret ve sanayi odaları veya ticaret odaları bünyesinde kurulacak ticaret sicili müdürlükleri tarafından tutulur. Bir yerde oda mevcut değilse veya yeterli teşkilatı yoksa, ticaret sicili, Ticaret Bakanlığı’nca belirlenecek bir odadaki ticaret sicili müdürlüğü tarafından tutulur. Ticaret sicili müdürleri, kaydı istenilen olayın tescili için Kanun ve Ticaret Sicili Yönetmeliği’nin öngördüğü bütün koşulların yerine getirilmiş olup olmadığını incelemekle yükümlüdür.

Tescilin şekli ile ilgili Kooperatifler Kanunu’nda bir hüküm bulunmamaktadır. Bu konuda Türk Ticaret Kanunu’na gitmek gerekir. Buna göre;

Tescil ilgililerin (kurucuların) talebi üzerine bir dilekçe ile yapılır (TTK.m.28, 29).

Dilekçede imzaları bulunanların kimliklerini ispat etmeleri zorunludur. Ancak, dilekçedeki imzalar ticaret sicili müdürlüğünce onaylanmışsa, ayrıca kimliğin ispatlanmasına gerek yoktur (TTK.m.29).

Tescil süresi 15 gündür (TTK.m.30, f.1).

Ancak ticaret sicil müdürlüğünün yetki alanı dışında oturanlar için bu süre 30 gündür (TTK.m.30, f.3).

Tescil talep süresi, izin merciinin kuruluş iznini vermesinden itibaren başlar (TTK.m.30, f.2).

Müdürlüğe başvuru yazılı şekilde ya da elektronik ortamda yapılır.

Dilekçede istem açıkça belirtilir ve tescil edilecek olgular gösterilir. Dilekçeye doğrulayıcı belgelerin asılları ya da onaylı örnekleri eklenir.

Bir kooperatifin kuruluşunun tesciline ilişkin başvuruda müdürlüğe tescil talep dilekçesi ekinde aşağıdaki belgeler verilir (TSY.m.109):

a) Kurucuların imzaları ticaret sicili müdürü tarafından onaylanmış kooperatif anasözleşmesi.

b) Kooperatif kuruluşuna izin veren makamın izin yazısı.

c) Kooperatifi temsil ve ilzama yetki verilen kişilerin ticaret sicili müdürü huzurunda kooperatif unvanı altında atılmış imza beyannameleri ile gerekli görülen diğer belgeler.

Belgeler, hukuki gereklere uygun şekilde onaylanarak imzalanır. Onaylı örnekler elektronik ortamda da hazırlanabilir.

Başvurunun elektronik ortamda yapılması halinde dilekçe ve belgeler güvenli elektronik imza ile imzalanır.

Dilekçe tescil isteminde bulunmaya yetkili kişi veya kişilerce imzalanır.

Dilekçe sahibi kimliğini ispat etmek zorundadır. Dilekçedeki imza, ticaret sicili müdürlüğünce onaylanmış veya güvenli elektronik imza ile imzalanmışsa, ayrıca kimliğin ispatlanmasına gerek yoktur. Ticaret sicili müdürü tarafından onaylanmamış veya güvenli elektronik imza ile imzalanmamış dilekçelerde imza bakımından her türlü karşılaştırmayı yapar, ilgilinin sicil dosyasında istemde bulunan kişinin daha önceden verdiği onaylı imza beyannamesi varsa bununla karşılaştırır, gerek gördüğü takdirde dilekçe altındaki imzanın ticaret sicili müdürlüğünce tasdik edilmesini ister.

6.      Taahhütname

Müdürlük; kooperatifin tescilini isteyenlerden tescil dilekçesi ve imzalara ait belgelerden ayrı olarak bir de taahhütname ister.

Taahhütnamede; kooperatifin unvanı, sermayesi, merkezi, kooperatifin kuruluş tarihi açıkça gösterilir.

Taahhütnamenin altına içerdiği bilgilerin doğru olduğu, aksinin tespit edilmesi durumunda sorumluluğun taahhütnameyi imzalayan kişi ya da kişilere ait olduğu yazılarak imzalanır.

Taahhütnamede yer alması gereken bilgiler başvuru dilekçesinde de beyan edilebilir. Bu durumda ayrıca taahhütname aranmaz.

7.      Sicil müdürünün yapacağı inceleme

Sicil müdürünün yapacağı incelemeye ilişkin de KK’da bir hüküm bulunmamaktadır. Bu konuda TTK’ya gitmek gerekir. Buna göre sicil müdürü aşağıda yer alan konuları incelemekle yükümlüdür (TTK md. 32, 33);

1)   Tescil için aranan yasal şartların var olup olmadığını incelemek.

2)   Anasözleşmenin, kanunun emredici hükümlerine aykırı olup olmadığını ve kanunun zorunlu kıldığı hükümleri taşıyıp taşımadıklarını araştırmak.

3)   Tescil edilecek hususların gerçeğe uygun olup olmadığını incelemek.

4)   Tescili istenen hususların üçüncü kişilerde yanlış bir kanı uyandıracak nitelikte olup olmadığını incelemek.

5)   Tescili istenen hususların kamu düzenine aykırı olup olmadığını araştırmak.

8.      Tescil ve ilan edilecek hususlar

KK’nun 3’üncü maddesine göre, tescil ve ilan edilecek hususlar şunlardır:

1) Ana sözleşme tarihi,

2) Kooperatifin amacı, konusu ve varsa süresi,

3) Kooperatifin unvanı ve merkezi,

4) Kooperatifin sermayesi ve bunun nakdi kısmına karşılık olarak ödenen en az miktar ve her ortaklık payının değeri,

5) Ortaklık payı belgelerinin ada yazılı olduğu,

6) Ayni sermaye ve devralınan akçalı kıymetlerle işletmelerin neden ibaret oldukları ve bunlara biçilen değerler,

7)Kooperatifin ne suretle temsil olunacağı ve denetleneceği,

8)Yönetim kurulu üyeleriyle kooperatifi temsile yetkili kimselerin ad ve soyadları,

9)Kooperatifin yapacağı ilanların şekli ve anasözleşmede de bu hususta bir hüküm varsa yönetim kurulu kararlarının pay sahiplerine ne suretle bildirileceği,

10)Kooperatifin şubeleri: Kooperatifler, lüzum gördükleri takdirde memleket içinde ve dışında şubeler açabilirler. Şubeler, merkezin sicil kaydına atıf yapılmak suretiyle bulundukları yer ticaret siciline tescil olunurlar.

Kooperatiflerle ilgili olarak yukarıda yer almayan hususlara ilişkin tescil başvurularında anonim şirketlere ilişkin hükümler kıyasen uygulanır.

9.      Sicil tasdiknamesinin alınması

Kooperatifin kuruluşunun ticaret siciline tescilinden sonra, sicil müdürünce bir sicil belgesi (tasdiknamesi) düzenlenerek ilgililere verilir (TSY.m.16).

Bu belgede; MERSİS numarası, kooperatifin ticaret unvanı, kooperatifin faaliyet alanı, kooperatifin sermayesi, belge düzenlendiği sırada kooperatifi temsile yetkili olanlar gibi bilgilere yer verilir. Tasdiknamenin kullanılamaz hale gelmesi veya kaybı halinde ilgililerin talebi üzerine, gideri ve harcı tahsil edilerek yeni tasdikname düzenlenir. Sicil tasdiknamesi; tasdiknamede yer alan bilgilerde herhangi bir değişiklik olmadığı veya yenisi düzenlenmediği sürece geçerlidir.

10.  İlan

Tescil edilen olgular, Kanunda veya Ticaret Sicili Yönetmeliği’nde aksine bir hüküm bulunmadıkça ilan olunur. Yukarıda sayılan işlemler tamamlandıktan sonra, Ticaret Sicili Müdürü, MERSİS üzerinden Ticaret Sicili Gazetesine, bir yazı ekinde ilan edilecek hususları gönderir.

11.  Tescil ve ilanın üçüncü kişilere etkisi

Sicil kayıtları, nerede bulunurlarsa bulunsunlar, üçüncü kişiler hakkında, tescilin sicil gazetesinde ilan edildiği; ilanın tamamı aynı nüshada yayımlanmamış ise, son kısmının yayımlandığı günü izleyen iş gününden itibaren hukuki sonuçlarını doğurur. Bu günler, tescilin ilanı tarihinden itibaren işlemeye başlayacak olan sürelere de başlangıç olur. Bir olgunun tescil ile beraber derhal üçüncü kişiler hakkında sonuç doğuracağına veya sürelerin derhal işleyeceğine ilişkin özel hükümler saklıdır. Üçüncü kişilerin, kendilerine karşı sonuç doğurmaya başlayan sicil kayıtlarını bilmediklerine ilişkin iddiaları dinlenmez.

Tescili zorunlu olduğu halde tescil edilmemiş veya tescil edilip de ilanı zorunlu iken ilan edilmemiş bir olgu, ancak bunu bildikleri veya bilmeleri gerektiği ispat edildiği takdirde, üçüncü kişilere karşı ileri sürülebilir.