İŞSİZLİKTE SERT DÜŞÜŞ
Seyfettin Gürsel*, Mine Durmaz Aslan ** ve Yazgı Genç***
Yönetici Özeti
Mevsim etkilerinden arındırılmış işgücü verilerine göre tarım dışı işsizlik oranı Ekim 2017 döneminde bir önceki döneme kıyasla yüzde 0,5 yüzde puan azalarak 12,2’ye gerilemiştir. Diğer taraftan, mevsim etkilerinden arındırılmış verilere göre toplumsal cinsiyet ayrımında mevsim etkilerinden arındırılmış tarım dışı kadın ve erkek işsizlik oranında azalma gözlemlenmektedir. Betam tahmin modeli mevsim etkilerinden arındırılmış tarım dışı işsizlik oranının Kasım 2017 döneminde 12,2 seviyesinde sabit kalacağını öngörmektedir.
İstihdamda güçlü, işgücünde zayıf artış
Mevsim etkilerinden arındırılmış verilere göre Ekim 2017 döneminde Eylül 2017 dönemiyle kıyaslandığında tarım dışı işgücü artışı 19 bin ile sınırlı kalarak 26 milyon 318 bine yükselirken, tarım dışı istihdam ise 148 bin artarak 23 milyon 107 bin kişi olarak kaydedilmiştir (Şekil 1,Tablo 1). Bu gelişmeler çerçevesinde tarım dışı işsiz sayısı da 129 bin kişi azalarak 3 milyon 211 bine, tarım dışı işsizlik oranı ise yüzde 12,7’den yüzde 12,2’ye düşmüştür. Ocak 2017’den itibaren azalmakta olan işsizlik oranı halen Mart 2016’da ulaştığı yüzde 11,7’lik en düşük seviyeniin üzerindedir.
Şekil 1 Mevsim etkilerinden arındırılmış tarım dışı işgücü, istihdam ve işsizlik oranı
Kaynak: TÜİK, Betam
Kasım 2017 döneminde işsizliğin sabit kalmasını bekliyoruz
Betam tahmin modeli, mevsim etkilerinden arındırılmış tarım dışı işsizliğin Ekim 2017 döneminde 0.2 yüzde puan düşüşle yüzde 12,5 seviyesine gerileyeceğini tahmin etmişti. Ekim 2017 döneminde bir önceki döneme kıyasla mevsim etkilerinden arındırılmış tarım dışı işsizlik oranı yüzde 0,5 yüzde puan azalarak yüzde 12,7’den yüzde 12,2’ye geriledi. Betam tahmin modeli Kasım 2017 döneminde mevsim etkilerinden arındırılmış tarım dışı işsizlik oranının 12,2 seviyesinde sabit kalacağını öngörmektedir. Tahmin modelinin ayrıntılarına Betam internet sitesinden ulaşılabilir.[1] Tahmin modelinde kullanılan Kariyer.net[2] verilerinden ilan başına başvuru sayısı Şekil 3’de gösterilmektedir. Kariyer.net’in verileri Betam tahmin modelinin girdilerinden biri olmakla birlikte tek etken değildir. Tahminde kullanılan ekonometrik modelde İŞKUR verileri, reel kesim güven endeksi, kapasite kullanım oranı gibi farklı birçok değişken kullanılmaktadır. Bütün etkenler değerlendirilerek oluşturulan tahmine göre Kasım 2017 döneminde tarım dışı işsizliğin 12,2 seviyesinde kalması beklenmektedir.
Şekil 2 Mevsim etkilerinden arındırılmış tarım dışı işsizlik oranı ve ilan başına başvuru sayısı
Kaynak: Kariyer.net, TÜİK, Betam
Hizmet istihdamında güçlü artış devam ediyor
Mevsimsellikten arındırılmış sektörel istihdam verilerine göre Ekim 2017 döneminde Eylül 2017 dönemine kıyasla tarım ve inşaat sektörlerinde istihdam azalırken; sanayi ve hizmetler sektörlerinde istihdam artmıştır. Eylül 2017 döneminde sanayide istihdam 16 bin azalırken; Ekim 2017 döneminde sanayi istihdamında artış gözlenmiştir (49 bin). İnşaatta Eylül 2017’de gözlemlenen 23 binlik istihdam azalışı Ekim 2017’de 8 bine gerilemiştir. Ağustos 2017’den itibaren hizmet istihdamında görülen güçlü artış Ekim 2017 döneminde de devam etmiştir (107 bin) (Şekil 3,Tablo 2).[3]
Şekil 3 Sektörlerin istihdam değişimi (bin kişi)
Kaynak: TÜİK, Betam
Tarım dışı işsiz sayısı son bir yılda 364 bin azaldı
Ekim 2017 döneminde bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla mevsim etkilerinden arındırılmamış tarım dışı işgücü 784 bin (yüzde 3,1), tarım dışı istihdam 1 milyon 148 bin (yüzde 5,2) azalmıştır (Şekil 4). Bu gelişmelerin sonucunda tarım dışı işsiz sayısı da 364 bin azalarak 3 milyon 241 bine gerilemiştir (Şekil 4).
Şekil 4 Tarım dışı işgücü, istihdam ve işsiz sayısında yıllık değişimler
Kaynak: TÜİK, Betam
İşsizlikte kadın- erkek farkı azalıyor
Şekil 5’te mevsim etkilerinden arındırılmış kadın ve erkek tarım dışı işsizlik oranları verilmektedir.[4] Eylül 2017 döneminden Ekim 2017 dönemine kadınlarda ve erkeklerde mevsim etkilerinden arındırılmış tarım dışı işsizlik oranı azalmıştır. Kadın tarım dışı işsizlik oranında 0,8 yüzde puan, erkek tarım dışı işsizlik oranında ise 0,3 yüzde puan azalma gözlemlenmektedir. Böylelikle tarım dışı işsizlik kadınlarda yüzde 13,1, erkeklerde ise 8,6 seviyesine gerilemiştir.
Şekil 5: Mevsim etkilerinden arındırılmış kadın ve erkek tarım dışı işsizlik oranları (%)
Kaynak: TÜİK, Betam
Tablo 1 Mevsim etkilerinden arındırılmış tarım dışı işgücü göstergeleri (bin kişi) *
| İşgücü | İstihdam | İşsizlik | İşsizlik Oranı | Aylık değişimler | |||
| Eylül 14 | 23514 | 20551 | 2963 | 12.6% | İşgücü | İstihdam | İşsizlik |
| Ekim 14 | 23649 | 20693 | 2956 | 12.5% | 135 | 142 | -7 |
| Kasım 14 | 23689 | 20704 | 2985 | 12.6% | 40 | 11 | 29 |
| Aralık 14 | 23748 | 20803 | 2945 | 12.4% | 59 | 99 | -40 |
| Ocak 15 | 23858 | 20900 | 2958 | 12.4% | 111 | 97 | 14 |
| Şubat 15 | 24049 | 21091 | 2958 | 12.3% | 191 | 191 | 0 |
| Mart 15 | 23781 | 20832 | 2949 | 12.4% | -268 | -259 | -9 |
| Nisan 15 | 23855 | 20921 | 2934 | 12.3% | 74 | 89 | -15 |
| Mayıs 15 | 23981 | 21007 | 2974 | 12.4% | 125 | 86 | 39 |
| Haziran 15 | 24033 | 21029 | 3004 | 12.5% | 53 | 22 | 31 |
| Temmuz 15 | 24217 | 21238 | 2979 | 12.3% | 184 | 209 | -25 |
| Ağustos 15 | 24121 | 21154 | 2967 | 12.3% | -96 | -84 | -12 |
| Eylül 15 | 24342 | 21348 | 2994 | 12.3% | 221 | 194 | 27 |
| Ekim 15 | 24415 | 21363 | 3052 | 12.5% | 73 | 15 | 58 |
| Kasım 15 | 24564 | 21543 | 3021 | 12.3% | 150 | 180 | -30 |
| Aralık 15 | 24644 | 21637 | 3007 | 12.2% | 79 | 94 | -15 |
| Ocak 16 | 24733 | 21765 | 2968 | 12.0% | 89 | 128 | -39 |
| Şubat 16 | 24837 | 21881 | 2956 | 11.9% | 104 | 116 | -12 |
| Mart 16 | 24855 | 21947 | 2908 | 11.7% | 18 | 66 | -48 |
| Nisan 16 | 25012 | 22036 | 2976 | 11.9% | 157 | 89 | 68 |
| Mayıs 16 | 25097 | 22010 | 3087 | 12.3% | 84 | -26 | 110 |
| Haziran 16 | 25120 | 21829 | 3291 | 13.1% | 23 | -181 | 204 |
| Temmuz 16 | 25174 | 21826 | 3348 | 13.3% | 54 | -3 | 57 |
| Ağustos 16 | 25162 | 21740 | 3422 | 13.6% | -12 | -86 | 74 |
| Eylül 16 | 25348 | 21926 | 3422 | 13.5% | 186 | 186 | 0 |
| Ekim 16 | 25534 | 21959 | 3575 | 14.0% | 186 | 33 | 153 |
| Kasım 16 | 25666 | 22047 | 3619 | 14.1% | 132 | 88 | 44 |
| Aralık 16 | 25601 | 21966 | 3635 | 14.2% | -64 | -81 | 17 |
| Ocak 17 | 25722 | 22095 | 3627 | 14.1% | 120 | 129 | -9 |
| Şubat 17 | 25812 | 22224 | 3588 | 13.9% | 90 | 129 | -39 |
| Mart 17 | 25972 | 22440 | 3532 | 13.6% | 160 | 216 | -56 |
| Nisan 17 | 26023 | 22562 | 3461 | 13.3% | 51 | 122 | -71 |
| Mayıs 17 | 26048 | 22584 | 3464 | 13.3% | 25 | 22 | 3 |
| Haziran 17 | 26109 | 22689 | 3420 | 13.1% | 61 | 105 | -44 |
| Temmuz 17 | 26096 | 22651 | 3445 | 13.2% | -14 | -38 | 24 |
| Ağustos 17 | 26219 | 22889 | 3330 | 12.7% | 123 | 238 | -115 |
| Eylül 17 | 26299 | 22959 | 3340 | 12.7% | 80 | 70 | 10 |
| Ekim 17 | 26318 | 23107 | 3211 | 12.2% | 19 | 148 | -129 |
Kaynak: TÜİK, Betam
Tablo 2 Mevsim etkilerinden arındırılmış sektörel istihdam (bin kişi) *
| Tarım | Sanayi | İnşaat | Hizmetler | Aylık değişimler | ||||
| Eylül 14 | 5332 | 5306 | 1875 | 13370 | Tarım | Sanayi | İnşaat | Hizmetler |
| Ekim 14 | 5381 | 5353 | 1906 | 13433 | 49 | 47 | 31 | 63 |
| Kasım 14 | 5414 | 5273 | 1940 | 13491 | 33 | -80 | 34 | 58 |
| Aralık 14 | 5435 | 5266 | 1941 | 13596 | 21 | -7 | 1 | 105 |
| Ocak 15 | 5427 | 5349 | 1929 | 13623 | -8 | 83 | -12 | 27 |
| Şubat 15 | 5239 | 5351 | 1868 | 13871 | -188 | 2 | -61 | 248 |
| Mart 15 | 5476 | 5308 | 1901 | 13623 | 237 | -43 | 33 | -248 |
| Nisan 15 | 5510 | 5326 | 1883 | 13713 | 34 | 18 | -18 | 90 |
| Mayıs 15 | 5535 | 5404 | 1871 | 13733 | 25 | 78 | -12 | 20 |
| Haziran 15 | 5573 | 5380 | 1866 | 13784 | 38 | -24 | -5 | 51 |
| Temmuz 15 | 5500 | 5336 | 1918 | 13985 | -73 | -44 | 52 | 201 |
| Ağustos 15 | 5532 | 5252 | 1915 | 13987 | 32 | -84 | -3 | 2 |
| Eylül 15 | 5516 | 5327 | 1938 | 14082 | -16 | 75 | 23 | 95 |
| Ekim 15 | 5454 | 5363 | 1959 | 14042 | -62 | 36 | 21 | -40 |
| Kasım 15 | 5398 | 5353 | 1990 | 14200 | -56 | -10 | 31 | 158 |
| Aralık 15 | 5428 | 5311 | 2004 | 14322 | 30 | -42 | 14 | 122 |
| Ocak 16 | 5384 | 5300 | 2014 | 14452 | -44 | -11 | 10 | 130 |
| Şubat 16 | 5325 | 5276 | 2010 | 14596 | -59 | -24 | -4 | 144 |
| Mart 16 | 5378 | 5295 | 2026 | 14626 | 53 | 19 | 16 | 30 |
| Nisan 16 | 5362 | 5381 | 2030 | 14625 | -16 | 86 | 4 | -1 |
| Mayıs 16 | 5315 | 5386 | 2046 | 14578 | -47 | 5 | 16 | -47 |
| Haziran 16 | 5172 | 5330 | 1948 | 14551 | -143 | -56 | -98 | -27 |
| Temmuz 16 | 5205 | 5254 | 1943 | 14628 | 33 | -76 | -5 | 77 |
| Ağustos 16 | 5269 | 5224 | 1915 | 14602 | 64 | -30 | -28 | -26 |
| Eylül 16 | 5338 | 5260 | 2023 | 14643 | 69 | 36 | 108 | 41 |
| Ekim 16 | 5289 | 5282 | 1990 | 14687 | -49 | 22 | -33 | 44 |
| Kasım 16 | 5302 | 5316 | 2000 | 14732 | 13 | 34 | 10 | 45 |
| Aralık 16 | 5339 | 5265 | 1974 | 14727 | 37 | -51 | -26 | -5 |
| Ocak 17 | 5451 | 5274 | 1988 | 14833 | 112 | 9 | 14 | 106 |
| Şubat 17 | 5472 | 5251 | 2045 | 14929 | 21 | -23 | 57 | 96 |
| Mart 17 | 5372 | 5346 | 2100 | 14994 | -100 | 95 | 55 | 65 |
| Nisan 17 | 5339 | 5372 | 2116 | 15073 | -33 | 26 | 16 | 79 |
| Mayıs 17 | 5363 | 5386 | 2060 | 15138 | 24 | 14 | -56 | 65 |
| Haziran 17 | 5364 | 5383 | 2053 | 15254 | 1 | -3 | -7 | 116 |
| Temmuz 17 | 5494 | 5363 | 2077 | 15211 | 130 | -20 | 24 | -43 |
| Ağustos 17 | 5461 | 5437 | 2134 | 15318 | -33 | 74 | 57 | 107 |
| Eylül 17 | 5528 | 5421 | 2111 | 15427 | 67 | -16 | -23 | 109 |
| Ekim 17 | 5515 | 5470 | 2103 | 15534 | -13 | 49 | -8 | 107 |
Kaynak: TÜİK, Betam
Tablo 3: Mevsim etkilerinden arındırılmış kadın ve erkek tarım dışı işgücü göstergeleri (bin kişi)
| Kadın İşgücü | Kadın İstihdam | Kadın İşsiz | Erkek İşgücü | Erkek İstihdam | Erkek İşsiz |
| 8900 | 7803 | 1097 | 20224 | 18345 | 1879 |
| 8927 | 7831 | 1096 | 20247 | 18325 | 1921 |
| 8954 | 7863 | 1091 | 20308 | 18414 | 1893 |
| 9009 | 7870 | 1139 | 20275 | 18410 | 1865 |
| 9019 | 7837 | 1182 | 20300 | 18432 | 1868 |
| 9050 | 7838 | 1213 | 20233 | 18361 | 1872 |
| 9084 | 7894 | 1190 | 20306 | 18401 | 1905 |
| 9189 | 7988 | 1201 | 20362 | 18472 | 1890 |
| 9260 | 8090 | 1170 | 20479 | 18567 | 1912 |
| 9309 | 8156 | 1153 | 20523 | 18665 | 1857 |
| 9271 | 8135 | 1136 | 20559 | 18662 | 1897 |
| 9301 | 8175 | 1126 | 20629 | 18722 | 1907 |
| 9306 | 8167 | 1138 | 20640 | 18699 | 1941 |
| 9379 | 8227 | 1153 | 20625 | 18732 | 1892 |
| 9456 | 8272 | 1184 | 20670 | 18812 | 1858 |
| 9461 | 8273 | 1188 | 20673 | 18826 | 1847 |
| 9485 | 8290 | 1195 | 20710 | 18858 | 1852 |
| 9471 | 8303 | 1169 | 20807 | 18936 | 1871 |
| 9560 | 8349 | 1211 | 20835 | 18944 | 1891 |
| 9561 | 8344 | 1217 | 20893 | 18911 | 1982 |
| 9597 | 8305 | 1292 | 20780 | 18743 | 2037 |
| 9621 | 8288 | 1333 | 20860 | 18828 | 2032 |
| 9715 | 8322 | 1393 | 20874 | 18798 | 2076 |
| 9787 | 8374 | 1413 | 20970 | 18930 | 2040 |
| 9822 | 8341 | 1481 | 21034 | 18938 | 2097 |
| 9847 | 8337 | 1510 | 21137 | 19013 | 2123 |
| 9867 | 8359 | 1508 | 21147 | 18947 | 2200 |
| 9932 | 8453 | 1479 | 21295 | 19045 | 2250 |
| 10013 | 8547 | 1466 | 21356 | 19102 | 2254 |
| 10012 | 8536 | 1477 | 21381 | 19199 | 2182 |
| 9984 | 8515 | 1469 | 21394 | 19298 | 2096 |
| 10054 | 8592 | 1462 | 21350 | 19284 | 2066 |
| 10116 | 8649 | 1467 | 21438 | 19451 | 1987 |
| 10203 | 8717 | 1486 | 21518 | 19520 | 1998 |
| 10248 | 8783 | 1464 | 21606 | 19690 | 1916 |
| 10290 | 8864 | 1427 | 21595 | 19672 | 1923 |
| 10328 | 8973 | 1355 | 21545 | 19682 | 1863 |
Kaynak: TÜİK, Betam
Prof. Dr. Seyfettin Gürsel, Betam, Direktör, [email protected]
** Mine Durmaz Aslan, Betam, Araştırma Görevlisi, [email protected]
*** Yazgı Genç, Betam, Araştırma Görevlisi, [email protected]
[1] Betam’ın kullandığı tahmin modeli “Kariyer.net Verisiyle Kısa Vadeli Tarım Dışı İşsizlik Tahmini” başlıklı Betam Araştırma Notu 168’de ayrıntılı olarak tartışılmaktadır. Modeldeki yenilikler ise “Mevsim Etkilerinden Arındırılmış İşsizlik Tahmini” başlıklı Betam Bilgi Notu 14’te açıklanmıştır.
Soybilgen, B., “Kariyer.net Verisiyle Kısa Vadeli Tarım Dışı İşsizlik Tahmini”, Betam Araştırma Notu 168.
http://betam.bahcesehir.edu.tr/tr/2014/06/kariyer-net-verisiyle-kisa-vadeli-tarim-disi-issizlik-tahmini/
Soybilgen, B., “Mevsim Etkilerinden Arındırılmış İşsizlik Tahmini”, Betam Bilgi Notu 14
MEVSİM ETKİLERİNDEN ARINDIRILMIŞ TARIM DIŞI İŞSİZLİK TAHMİNİ
[2] Betam Kariyer.net tarafından sağlanan verilerden açık bulunan iş pozisyonu başına yapılan başvuru sayısını hesaplıyor. Bu seri hem mevsim hem takvim etkilerinden arındırılmıştır. İlan başına başvuru sayısının azalması bir yandan münhal işlerin artmasına diğer yandan da başvuru sayısının azalmasına bağlıdır. Münhal işlerin artması büyümenin hızlanmasına bağlanırken, başvuruların azalması iş arayan sayısının azalmasına bağlı olacaktır.
[3] Sektörel istihdam serileri teker teker mevsim etkilerinden arındırılmaktadır. Dolayısıyla sektörel istihdam rakamlarının toplamı, mevsim etkilerinden arındırılmış toplam istihdam rakamından farklı olabilmektedir. Aradaki fark mevsim etkilerinden arındırma prosedürünün lineer olmamasından kaynaklanmaktadır.
[4] TÜİK Şubat 2014 döneminde işgücü piyasası verilerinde önemli düzeltmelere gitmiştir. Bu kapsamda, TÜİK çeşitli işgücü verilerini geriye doğru düzeltmiş ve mevsim etkilerinden arındırılmış verileri de açıklamaya devam etmiştir. Ancak düzeltmeler toplumsal cinsiyet ayrımında yapılmamıştır. Bu sebeple kadın ve erkek işgücü verileri mevsimsel etkilerden arındırma işleminin sağlıklı olarak yapılamamıştır. Zira mevsim etkilerinden arındırma işlemi için en az 36 gözlem gerekmektedir. Şubat 2017 dönemi verilerinin açıklanmasıyla birlikte mevsim etkilerinden arındırma işlemi için gerekli olan 36 gözlem sayısı sağlanmıştır ve bu dönemden itibaren Betam toplumsal cinsiyet ayrımında mevsim etkilerinden arındırma işlemini yapmaktadır. Yine de mevsim etkilerinden arındırmanın en azından bir süre daha serilerde fazladan oynaklığa sebep olabileceği unutulmamalıdır.
