Burun akıntısı, halsizlik, üşüme… Bir zamanlar bu belirtileri hisseden herkes antibiyotiğe sarılırdı. Artık antibiyotik kullanmanın her koşulda faydalı olmadığı, hatta zaman içinde vücudun bağışıklığını olumsuz yönde etkilediği biliniyor. Yanlış koşullarda antibiyotik kullanımının hastalığa çare olmadığı gibi vücudu da yıpratabileceğini söyleyen Liv Hospital İstanbul Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı Yrd. Doç. Dr. Z. Çağla Karakoç antibiyotik kullanımında dikkat edilmesi gerekenleri anlattı.
Bilinçsizce kullanılınca direnç gelişiyor
Antibiyotikler 1940’lı yıllardan beri bakteri enfeksiyonlarının tedavisinde kullanılan ve tıpta çığır açan mucize ilaçlardır. Maalesef günümüzde antibiyotiklerin bilinçsizce kullanımı sonucu pek çok antibiyotiğe karşı direnç gelişmiştir. Eğer önlem alınmaz ise Dünya Sağlık Örgütü’nün de belirttiği üzere antibiyotik öncesi çağa doğru gidiş kaçınılmazdır. Antibiyotiksiz bir dünyada basit enfeksiyonlarla ölümler, organ nakillerinin durması, ameliyatlar sonrası enfeksiyonların artışı gibi durumlarla karşı karşıya kalınacaktır.
Ölümcül olabilir
Bu nedenle toplumdaki bireylerin; grip ve soğuk algınlığı gibi virüs enfeksiyonlarında antibiyotikleri bilinçsizce kullanmaması, antibiyotiklerin ateş düşürücü ve ağrı kesici özelliklerinin olmadığının bilinmesi, hekim dışı tavsiyeler ile antibiyotik kullanılmaması ve hekim tarafından reçete edilen antibiyotiklerin ise önerilen doz ve sürede kullanılması konusunda bilinçlendirilmesi önemlidir. Antibiyotikler masum ilaçlar değildir ve kimi kişilerde nadir de olsa ölümle sonuçlanabilecek yan etkilerle sonuçlanabilir. Bu nedenle hekim kontrolü çok önemlidir. Ayrıca boğaz ağrısı ve ateşi olan hastada boğaz kültürü alınması, idrar yakınmaları olan hastada idrar kültürü, balgam çıkartan hastada balgam kültürü alınarak kültür sonuçlarının hekim tarafından değerlendirilerek antibiyotik reçete edilmesi de bir diğer önemli noktadır.
Gereksiz antibiyotik kullanımının yan etkileri neler olabilir?
- Antibiyotikle ilişkili olarak ishal oluşabilir.
- Bağışıklık sistemine zarar verdiği ve vücuda yararlı mikroorganizmaların olduğu florayı değiştirdiğinden antibiyotik direnci gelişip, hastalıklar daha ciddi boyutlara ulaşabilir (zatürre, sinüzit, menenjit vb.).
- Obeziteye yol açabileceği konusunda görüşler vardır.Bağırsak florasını değiştirerek hastalarda obeziteye neden olabilir.
- Alerji olasılığı vardır. Aşırı ve gereksiz antibiyotik kullanımında flora değişimi ve mukozal bağışıklığın azalması sonucu alerjik hastalıklara eğilim artar.
- Böbrek fonksiyonlarında bozulma; özellikle, böbrek hastalığına eğilimi olan kişilerde aminoglikozidler gibi bazı antibiyotiklerin toksik olduğu unutulmamalıdır.
- Karaciğer toksisitesi de olası yan etkiler arasındadır.
Doğru Antibiyotik Kullanımı Nasıl Olmalı? Akılcı antibiyotik kullanımı nedir?
İdeal antibiyotik kullanımı için, tanının doğru konulmuş olması (laboratuvar tetkiklerinden özellikle bir etken izolasyonu ile kanıtlanmış bakteriyel enfeksiyon) gereklidir. Doğru tanı sonrası uygun ve etkin antibiyotik, bunun en uygun yoldan, en etkin dozda ve en uygun süreyle, uygun aralıklarla verilmesinin esas olduğu unutulmamalıdır. Buna “akılcı antibiyotik kullanımı” denilir. Bu, bizi dünyada giderek yaygınlaşan ve bakteriyel enfeksiyonların tedavisini güçleştiren antibiyotik direncinden, aşırı antibiyotik kullanımının tıbbi, ekonomik ve toplumsal sakıncalarından koruyarak, sağlıklı kuşaklar oluşmasına katkı sağlar.
Antibiyotik Kullanımında Dünya Birincisiyiz
10 Reçetenin 3’ünde Antibiyotik Var
11.10.2017 – Türkiye’de herhangi bir hastalıkla hastaneye başvuran 10 bireyden 3’ünün reçetesine antibiyotik yazılıyor. Antibiyotik kullanımının tüm Türkiye ve dünyada bu kadar yaygın olması ilaca karşı direnci artırırken 2050 yılında antibiyotik direncine bağlı ölümlerin tüm dünyada 10 milyonu aşması bekleniyor.
Medya takibinin öncü kuruluşu Ajans Press, antibiyotik kullanımı ve antibiyotik kullanımına bağlı olarak gelişen dirençle ilgili medya araştırması gerçekleştirdi. Ajans Press’in KLİMİK verilerinden elde ettiği bilgilere göre, her 10 reçeteden 3’ünde antibiyotik tipi ilaçlar yazıldığı belirlendi. Yoğun antibiyotik tüketimine bağlı direnç oranlarının yüksek olduğu ülkemizde direnç nedeniyle antibiyotik kullanımı gerektiren hastalıklarda bile tablet şeklinde bir antibiyotik dahi verilemediği ortaya çıktı.PRNet’in bu yıl içerisinde gerçekleştirdiği medya analizine göre antibiyotik konulu 12 bin 713 haberin medyaya yansıdığı tespit edildi.
Antibiyotik Kullanımında Dünya Birincisiyiz
Bakterilerin neden olduğu hastalıkları iyileştirmek için kullanılan antibiyotikler, artık küresel bir tehlike haline gelemeye başladı. En ufak hastalıklarda dahi antibiyotik kullanılması antibiyotik direncinin ortaya çıkmasına neden oldu. Bir bakterinin antibiyotiğe karşı dirençli hale gelmesi artık o antibiyotiği bakterilerin yol açtığı tedavilerde kullanılamayacağı anlamına geliyor.Günümüzde yılda 700 bin kişinin antibiyotik direnci nedeniyle hayatını kaybettiği dünyada, Türkiye antibiyotik kullanımında açık ara önde yer alıyor. Sağlık sektöründe yapılan öngörülere göre 2050 yılı itibariyle kanserden 8 milyon kişini hayatını kaybetmesi beklenirken bu rakam antibiyotik direncinde 10 milyon kişiyi bulacak, diğer bir değişle antibiyotik direncinden ölenlerin sayısı kanserden ölenlerin sayısını geçecek.
