Ana Sayfa Eğitim Temel Analiz ...

Temel Analiz Eğitimi – 5 – Faaliyet Oranları

 

Rasyo Analizinde Faaliyet Oranları Neyi Gösterir? Borsada işlem gören şirket incelemelerinden örnekler

İlk oranımız olan aktif devir hızı bize şirketin aktiflerini ne kadar verimli kullandığını gösterir. Bir başka deyişle, bize şirketin bir liralık varlığını kullanarak kaç liralık satış yaptığını verir. Daha yüksek olan bir oran daha yüksek verimliliğe işaret eder. Aynı zamanda şirketin fiyatlama politikası hakkında da bize ipucu verir. Düşük kar marjı ile çalışıp sürümden kazanan şirketlerin aktif devir hızı daha yüksek olur.

Dönen varlık devir hızı ise bize şirketin dönen varlıklarını ne kadar verimli kullandığını gösterir. Maddi duran varlık devir hızı genellikle imalat yapan şirketlerde bakılan bir orandır. Yüksek bir oran şirketin elindeki üretim aracı yatırımlarını iyi kullandığını gösterir. Öz sermaye devir hızı da benzer şekilde hesaplanır ve bize şirketin öz sermayesinin ne kadar verimli olduğunu verir.

Alacak devir hızı şirketin alacaklarını tahsil etmede ne ölçüde etkin olduğunu gösterir. Alcak devir hızını kullanarak alacak tahsil süresini hesaplarız. Stok işleme süresi ve ticari borç ödeme sürelerini de benzer şekilde hesaplarız.

Alacakların tahsil süresine stok işleme süresini ekleyip, buradan ticari borç ödeme süresini çıkarttığımızda şirketin nakit döndürme ya da nakte dönüştürme süresini hesaplamış oluruz. Satışlarını arttırması durumunda bu süre bize şirketin kaynaklarının ne kadar bağlı kalacağını gösterir.

İmalat sektöründeki bir şirkette faaliyet süreci şu şekilde işler. Şirket önce hammadde alımı yapar ve malı fabrikasına getirir. Sonra bunları kullanarak üretim yapıyor. Ürünleri satış için hazır hale gelir ve satılıncaya kadar stokta bekler. Sonra satış gerçekler ancak satış genellikle vadeli olur. Vadesi gelince şirket parayı tahsil eder. Örneğin bu süreç 70 gün sürüyor ancak şirket yaptığı alımlar için 60 gün sonra ödeme yapıyorsa şirketin nakte dönüştürme süresi 10 gün olacaktır. Eğer şirket 90 gün sonra ödeme yapsaydı bu süre eksi yirmi gün olacaktı.

Arçelik şirketinin aktif devir hızını incelediğimizde bunun sektöre paralel hareket ettiğini ancak 2007’de bir neden sektörün altında kalıp sonra da bu şekilde devam ettiğini görüyoruz.

Dönen varlık devir hızında da benzer bir grafik görmemiz nedeniyle sorunun dönen varlık kalemleri ile ilgili olduğunu anlıyoruz. Alacakların tahsil süresine baktığımızda ise o dönemde Arçelik’in vadeleri uzatmış olduğunu ve aktif devir hızındaki olumsuzluğun kaynağının da bu olduğunu görüyoruz.

Şirketin ticari borçlarını ödeme süresi de sektör ortalamasının altında kalıyor. Bu nedenle nakit döndürme süresi de sektörün üzerinde seyrediyor.

Migros’un alacaklarının tahsil süresini incelediğimizde bunun 3 gün olduğunu görüyoruz. Stok işleme süresi ise sektörden fazla farklı değil. Ancak sektörde ticari borç ödeme süresi 52 gün iken Migros ticari borçlarını 72 günde ödüyor. Bu nedenle sektörün nakit döndürme süresi 5 gün iken Migros -23 günle çalışıyor.

Bim’in aktif devir hızı sektöre göre çok yüksek. Dönen varlık devir hızı da öyle. Alcaklarını tahsil süresi ise sektörden pek farklı değil. Sektörün 14 günlük tahsil süresine karşın Bim 10 günde tahsilat yapıyor. Asıl farkı yaratan BİM’in sektöre göre çok daha az bir stokla çalışıyor olması. Bu da BİM’in sürümü çok ve hızlı tüketilen ürünleri pazarlama stratejisinden kaynaklanıyor. Migros gibi çok daha geniş bir ürün yelpazesi sunan bir şirketin bu kadar kısa süreli stok tutması mümkün değil. Dünyada lojistik konusunda çok başarılı Wal Mart’ın da 2009 stok tutma süresi 41 gündür. Diğer taraftan Migros ticari borçlarını 72 günde öderken BİM 35 günde ödüyor.

BİM -5 günlük bir nakit döndürme süresi ile çalışırken Migros -23 ile çalışabiliyor. Peki bütün bunların karlılığa nasıl bir etksi oluyor? Bir sonraki bölümde karlılık oranları ile devam edeceğiz.